Η είδηση ότι εννιά στους δέκα μη μισθωτούς, επέλεξαν την κατώτερη ασφαλιστική κατηγορία για το 2021, ήταν λίγο πολύ αναμενόμενη. Κυρίως λόγω της πανδημίας, και της οικονομικής κρίσης, το εύρος της οποίας, παραμένει ακόμα, απροσδιόριστο.
Γράφει ο δικηγόρος- εργατολόγος, Διονύσης Τεμπονέρας
Πάνω από 1,157 εκατ. ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτααπασχολούμενοι και αγρότες επί συνόλου 1,287 εκατ., επέλεξαν να ενταχθούν στην 1η επί συνόλου επτά ασφαλιστικών κατηγοριών, λαμβάνοντας υπόψη και την ειδική κατηγορία, των νέων επαγγελματιών. Θυμίζουμε ότι, η κυβέρνηση το 2020, μετά τις αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ, ψήφισε τον ν.4670/2020 που κατήργησε τον περίφημο ν.4387/2016, γνωστό και ως «νόμο Κατρούγκαλου». Ο ισχύων νόμος, αύξησε τις ελάχιστες εισφορές κατά 20% (από 185 ευρώ τον μήνα, η ελάχιστη εισφορά σκαρφάλωσε, στα 220 ευρώ) ενώ αποσύνδεσε την ασφαλιστική εισφορά, από το φορολογητέο εισόδημα. Το βασικό επιχείρημα ήταν ότι με τον νέο νόμο, εισάγεται ένα απλοποιημένο σύστημα 7 κλάσεων, σύμφωνα με το οποίο, οι ασφαλισμένοι, επιλέγουν την κλίμακα που επιθυμούν στις αρχές κάθε έτους, γνωρίζοντας και τι σύνταξη θα λάβουν. Έτσι, το νέο σύστημα, καταργούσε την πρόβλεψή του προηγούμενου νόμου, ο οποίος προέβλεπε τον υπολογισμό των εισφορών, στη βάση του φορολογητέου εισοδήματος.
Τι σημαίνει όμως, αυτή η επιλογή των μη μισθωτών και ποιες θα είναι οι συνέπειες, αν το φαινόμενο της επιλογής της κατώτατης κλίμακας, συνεχιστεί και στο μέλλον;
1. Αρχικά, θα συμβεί το προφανές. Οι ασφαλισμένοι που επιλέγουν τη χαμηλή κλίμακα θα λάβουν πολύ χαμηλές συντάξεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι, έπειτα από 35 χρόνια ασφάλισης, ένας γιατρός, μηχανικός ή δικηγόρος, ασφαλιζόμενος στην κατώτατη κλίμακα, θα λάβει μικτή σύνταξη, ύψους 673 ευρώ. Έπειτα από 40 έτη, ένας ελεύθερος επαγγελματίας θα λάβει σύνταξη 772 ευρώ, μικτά.
2.Τεράστιες θα είναι οι απώλειες για τα έσοδα του e-ΕΦΚΑ. Το νέο σύστημα εισφορολόγησης προκαλεί «έμφραγμα» στα οικονομικά του ασφαλιστικού γίγαντα της χώρας, αφού συμπιέζει τις εισπράξεις προς τα κάτω. Αν συνυπολογίσει κανείς, την σταδιακώς μειούμενη κρατική χρηματοδότηση, τις απώλειες εσόδων λόγω πανδημίας (το πρώτο δίμηνο του 2021 τα έσοδα του e-ΕΦΚΑ έκλεισαν, με έλλειμα 500 εκατομμύρια ευρώ έναντι του στόχου) και τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, που σχεδιάζει η κυβέρνηση τα επόμενα έτη, τότε το μέλλον των συντάξεων, φαντάζει δυσοίωνο.
3. Η επιλογή αυτή εισφορολόγησης, ανοίγει τον απαραίτητο «χώρο» για την ιδιωτική ασφάλιση. Τα λεγόμενα «μεσοστρώματα», σύντομα θα αντιληφθούν ότι, θα καταλήξουν σε πολύ μικρές συνταξιοδοτικές παροχές και θα αναζητήσουν συμπληρωματικούς πόρους, για «ασφαλή οικονομικά» γηρατειά. Ένας μηχανικός, που έχει μεσαία ετήσια εισοδήματα κοντά στα 20.000-30.000 ευρώ, θα αναγκαστεί να στραφεί στην ιδιωτική ασφάλιση, για να μπορεί να εξασφαλίσει ένα αξιοπρεπές εισόδημα, όταν γεράσει.
4.Τέλος η επιλογή αυτή των μη μισθωτών, θα έχει επιπτώσεις, στον ίδιο τον «πυρήνα» της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης. Ένας νέος λογιστής, που ανακαλύπτει ότι, μετά από 40 έτη στη δουλειά, θα λάβει 650 ευρώ «καθαρή» σύνταξη, θα οδηγηθεί στο αμέσως επόμενο ερώτημα-συμπέρασμα: «Για ποιο λόγο να πληρώνω εισφορές στα ταμεία, για κοινωνική ασφάλιση, αφού η σύνταξη που θα λάβω, θα είναι πενιχρή; Άρα, ας μην πληρώνω καθόλου εισφορές ή ας έχουν αυτές προαιρετικό χαρακτήρα». Και κάπως έτσι αποδομείται «από τα κάτω», ο ίδιος ο θεσμός της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης.
Το αφήγημα περί ανάπτυξης και νέων μεγαλύτερων συντάξεων, που «έπαιξε» η κυβέρνηση πριν από έναν χρόνο, κατέρρευσε, μέσα σε λίγους μήνες, λόγω πανδημίας αποδεικνύοντας πως η «ελεύθερη αγορά», έχει σαφή και προκαθορισμένα όρια. Η πανδημία άλλωστε, όπως και στην υγεία, κατέδειξε περίτρανα ότι, η στήριξη του κοινωνικού κράτους είναι μονόδρομος, για να μην περάσουμε σε παλιότερες προ-δημοκρατικές κοινωνίες, όταν τα μεσαία και φτωχά λαϊκά στρώματα, πέθαιναν αβοήθητα, μόλις αποσύρονταν από την «γραμμή παραγωγής». Η λύση είναι μία. Να πληρώσουν αυτοί που «έχουν» και όσοι συσσώρευσαν υπερκέρδη όχι μόνο κατά το διάστημα της πανδημίας, αλλά και όλη την προηγούμενη περίοδο. Αν συμφωνήσουμε ότι, θέλουμε να έχουμε δημόσια σχολεία, νοσοκομεία, κοινωνική ασφάλιση κλπ., άλλος δρόμος δεν υπάρχει.