Από τον περασμένο μήνα τείνει να γενικευθεί και να γίνει παγκόσμια η τάση των κεντρικών τραπεζών να μειώσουν τα ομόλογα που έχουν συγκεντρώσει στο χαρτοφυλάκιό τους και να αποσύρουν έτσι τη ρευστότητα που διέθεσαν στις αγορές επί αρκετά χρόνια με την πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Bloomberg.
Η σύγκλιση καταγράφεται με την απόφαση που έλαβε τον περασμένο μήνα η Τράπεζα της Ιαπωνίας, όταν παράλληλα με την οριακή αύξηση των επιτοκίων του γιεν ανακοίνωσε ότι τα επόμενα χρόνια θα συρρικνώνει σταθερά το χαρτοφυλάκιό της.
Αν και η νομισματική πολιτική της αποκλίνει από των άλλων κεντρικών τραπεζών που έχουν αρχίσει να μειώνουν τα επιτόκια, η Τράπεζα της Ιαπωνίας εναρμονίζεται υπό αυτή την έννοια με τις Fed, ΕΚΤ και Τράπεζα της Αγγλίας. Η Fed και η Τράπεζα του Καναδά μειώνουν προσεκτικά τα ομόλογα στο χαρτοφυλάκιό τους εδώ και δύο χρόνια.
Στην Ευρώπη, η ΕΚΤ έχει πάψει να επανεπενδύει τα έσοδα από τα ομόλογα που έχει στο χαρτοφυλάκιό της, αλλά εκτιμά πως πρέπει ακόμη να κρατήσει πολλά από αυτά. Πιο αποφασισμένη η Τράπεζα της Αγγλίας έχει προχωρήσει επιθετικά σε πωλήσεις ομολόγων και για να αντιμετωπισθούν τα όποια προβλήματα ρευστότητας ενθαρρύνει τις τράπεζες της χώρας να κάνουν χρήση των πιστωτικών γραμμών που τους διαθέτει.
Οταν, πάντως, η Fed προχώρησε για πρώτη φορά σε αυτή την κίνηση το 2019, ακολούθησε αναταραχή στις χρηματαγορές. Εκτοτε ο επικεφαλής της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ, Ζερόμ Πάουελ, έχει αντλήσει κάποια διδάγματα και έχει υποσχεθεί πως θα προλάβει να σταματήσει προτού προκύψουν προβλήματα. Οπως, όμως, επισημαίνουν αναλυτές, δεν είναι βέβαιο πως θα μπορέσουν οι κεντρικές τράπεζες να κινηθούν με αυτόν τον τρόπο χωρίς να δημιουργηθεί πρόβλημα.
Πολλοί αναλυτές της Wall Street εκτιμούν, πάντως, πως θα αργήσει να ολοκληρωθεί το σχέδιο της Fed και ενδεχομένως να το «παγώσει», καθώς η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ έχει αρχίσει να μειώνει τα επιτόκια για να στηρίξει την αμερικανική οικονομία.
Τα τελευταία στοιχεία από την αμερικανική αγορά εργασίας κατατείνουν σε κάποια επιβράδυνση της οικονομίας, γι’ αυτό και ο κίνδυνος να προκύψει έλλειψη ρευστότητας ίσως αναγκάσει τη Fed να αναθεωρήσει το σχέδιό της. Ηδη από τον Ιούνιο έχει επιβραδύνει τον ρυθμό με τον οποίο μειώνει τα ομόλογα στο χαρτοφυλάκιό της.
Η έλλειψη ρευστότητας που παρουσιάστηκε το 2019 ανάγκασε τη Fed να ανακρούσει πρύμναν και να «παγώσει» το σχέδιό της. Με δεδομένο αυτό το προηγούμενο, πολλοί παρατηρητές προεξοφλούν πως οι κεντρικές τράπεζες θα τροποποιήσουν την πολιτική τους σε ό,τι αφορά τον όγκο των ομολόγων που έχουν συγκεντρώσει στο χαρτοφυλάκιό τους, ώστε να μην κλονιστεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Υπάρχουν ήδη άλλες περιπτώσεις απολύτως ενδεικτικές. Το 2022 η Τράπεζα της Αγγλίας ανέβαλε την έναρξη του προγράμματος πώλησης ομολόγων επειδή είχαν προκαλέσει αναταραχή στις αγορές χρέους τα δημοσιονομικά και φορολογικά σχέδια της τότε πρωθυπουργού Λις Τρας.
Η αναταραχή ήταν τόσο μεγάλη, ώστε η Τράπεζα της Αγγλίας κατέληξε όχι απλώς να «παγώσει» τις πωλήσεις ομολόγων αλλά και να αρχίσει να αγοράζει ξανά δεκαετή ομόλογα του βρετανικού δημοσίου. Επανήλθε στο σχέδιό της, βέβαια, μόλις έληξε η κρίση.
Οπως επισημαίνει ο Σαγιούρι Σιράι, πρώην στέλεχος της Τράπεζας της Ιαπωνίας, «δεν είναι σαφές πόσο θα έπρεπε να είναι ιδανικά το χαρτοφυλάκιο μιας κεντρικής τράπεζας, αλλά οι αγορές γνωρίζουν πως οι κεντρικές τράπεζες θα διακόψουν τις πωλήσεις ομολόγων ή θα προσαρμόσουν το σχετικό πρόγραμμα όταν υπάρξει λόγος, όπως ακριβώς έκανε η Τράπεζα της Αγγλίας το 2022».
Πέραν όλων αυτών, είναι γεγονός ότι οι κεντρικές τράπεζες των ανεπτυγμένων οικονομιών βρίσκονται σε διαφορετικές φάσεις σε ό,τι αφορά το σχέδιό τους να μειώσουν τα ομόλογα στο χαρτοφυλάκιό τους. Η Fed εκτιμάται πως θα τερματίσει το σχέδιό της μέσα στους επόμενους μήνες, ενώ η Τράπεζα της Ιαπωνίας μόλις έχει αρχίσει να το δρομολογεί.
στο 