Εντονη διαμάχη με αντικείμενο τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων και κατά συνέπεια αρκετά δισ. ευρώ έχει ξεσπάσει σε Πορτογαλία και σε Ισπανία μεταξύ των τραπεζών από τη μια πλευρά και βουλευτών και καταναλωτικών οργανώσεων από την άλλη.
Με το διατραπεζικό επιτόκιο του ευρώ, το Euribor, να έχει υποχωρήσει σε αρνητικές τιμές εδώ και μήνες, βουλευτές και καταναλωτές υποστηρίζουν ότι οι τράπεζες θα πρέπει να πληρώνουν όσους έχουν πάρει στεγαστικά δάνεια, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Wall Street Journal. Οι τραπεζίτες απαντούν ότι αυτό θα συμβεί μόνον όταν ανατείλει ο ήλιος από τη δύση. Οι Πορτογάλοι και οι Ισπανοί τραπεζίτες αλλάζουν τους όρους των στεγαστικών δανείων, ώστε να διασφαλίσουν ότι δεν θα χρειαστεί ποτέ να πληρώσουν κάποιον δανειολήπτη.
Την ίδια στιγμή, ο Πορτογάλος κεντρικός τραπεζίτης ανέκρουσε πρύμναν και πλέον υπερασπίζεται τη θέση των τραπεζών κατά του σχεδίου νόμου που προβλέπει ότι θα πρέπει να πληρώνουν τους δανειολήπτες όταν γίνονται αρνητικά τα επιτόκια δανεισμού. Και στις δύο χώρες κυριαρχούν τα στεγαστικά δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο, σε αντίθεση με την πλειοψηφία των χωρών της Ευρώπης, όπου κυριαρχούν τα σταθερά επιτόκια.
Συνήθως, το επιτόκιο δανεισμού με το οποίο έχει δοθεί ένα στεγαστικό δάνειο διαμορφώνεται από το Euribor (διατραπεζικό επιτόκιο), συν το περιθώριο κέρδους της τράπεζας (spread). To διατραπεζικό επιτόκιο έξι μηνών άρχισε να υποχωρεί κάτω από το 0% προς τα τέλη του 2015 και το Euribor 12 μηνών υποχώρησε κάτω από το 0% στις αρχές του 2016. Οι δανειολήπτες και στις δύο χώρες εξακολουθούν να πληρώνουν επιτόκιο για τα στεγαστικά δάνεια που έχουν λάβει, επειδή η υποχώρηση του Euribor δεν είναι τόσο μεγάλη ώστε να εξανεμιστεί και το περιθώριο κέρδους της τράπεζας.
Σε κάθε περίπτωση, σύθφωνα με την Καθημερινή, οι τραπεζίτες και στις δύο χώρες λαμβάνουν μέτρα ώστε να διασφαλίσουν ότι ποτέ δεν θα βρεθούν στη θέση να πληρώσουν τους πελάτες τους. «Σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε ένας πελάτης να λάβει τόκους», διότι κάτι τέτοιο θα ήταν αντίθετο με τη φύση της χορήγησης δανείου, είχε δηλώσει τον Απρίλιο ο διευθύνων σύμβουλος της BBVA, της δεύτερης μεγαλύτερης ισπανικής τράπεζας. Στην πλέον ακραία περίπτωση, είχε προσθέσει, ένας δανειολήπτης δεν θα πλήρωνε τόκους. Οι Πορτογάλοι τραπεζίτες είναι εξίσου κατηγορηματικοί σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις. Στις ελάχιστες περιπτώσεις όπου το επιτόκιο διαμορφώθηκε κάτω από το 0%, οι Πορτογάλοι τραπεζίτες παρενέβησαν αυξάνοντάς το στο 0.
Οι εκπρόσωποι καταναλωτικών οργανώσεων απαντούν ότι οι τραπεζίτες είναι υποχρεωμένοι να εφαρμόσουν τους όρους σύναψης του δανείου και, συνεπώς, να πληρώσουν τους δανειολήπτες στην περίπτωση που το επιτόκιο δανεισμού υποχωρήσει κάτω από το 0, ακριβώς όπως θα το αύξαναν σε άλλη περίπτωση.
Ο Κάρλος Κόστα, κεντρικός τραπεζίτης της Πορτογαλίας, λέει σήμερα ότι θα απειληθεί η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος αν αναγκαστούν οι τράπεζες να πληρώνουν για τα στεγαστικά δάνεια που έχουν χορηγήσει. Κατά τον κ. Κόστα, αυτό θα τους στοίχιζε 700 εκατ. ευρώ τον χρόνο, ενώ ακόμη και αν το επιτόκιο δανεισμού διαμορφωθεί στο 0%, οι τράπεζες θα χάνουν 500 εκατ. ευρώ τον χρόνο, εξαιτίας της διαφοράς μεταξύ επιτοκίου καταθέσεων και επιτοκίου χορηγήσεων.