«Ποιον ωφελεί τελικά ο (υπερ)τουρισμός; » διερωτάται ο τίτλος του δημοσιεύματος της ιστοσελίδας της Deutsche Welle. Όπως επισημαίνεται, σε αρκετά δημοφιλή τουριστικά θέρετρα της Ευρώπης οι κάτοικοι διαμαρτύρονται. Στη Βενετία έχουν σημειωθεί μέχρι και καταλήψεις σε διαμερίσματα καθώς οι πολίτες βλέπουν την πόλη τους να κατακλύζεται από τουρίστες, ενώ οι ίδιοι συχνά δεν έχουν πού να μείνουν.
Σχεδόν 49.000 είναι οι μόνιμοι κάτοικοι του ιστορικού κέντρου της Βενετίας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η πόλη υποδέχεται πάνω από 20 εκατομμύρια τουρίστες σε ετήσια βάση. Η καθημερινότητα ορισμένων μετατρέπεται σε τουριστικό προϊόν για κάποιους άλλους. Η Ευρώπη είναι η ήπειρος με τους περισσότερους τουρίστες παγκοσμίως και η Βενετία είναι μόλις μία από τις ευρωπαϊκές πόλεις που υποφέρουν από τον υπερτουρισμό. Την περίοδο αυτή πληθαίνουν οι αναφορές για διαμαρτυρίες στη Βαρκελώνη και σε άλλες πόλεις της Ισπανίας. Στη Λισαβόνα, την Πράγα και το Άμστερνταμ ο μαζικός τουρισμός οδηγεί όλο και περισσότερο σε εντάσεις μεταξύ τουριστών και μόνιμων κατοίκων.
Οι λόγοι είναι παντού οι ίδιοι: αύξηση στις τιμές των ενοικίων, αστρονομικές τιμές ακινήτων. Και το ερώτημα που τίθεται εδώ είναι για ποιους προορίζονται τελικά οι διαθέσιμοι πόροι.
Ο τουρισμός ως πηγή εισοδήματος… αλλά για ποιον;
Ο τουρισμός είναι η βασική πηγή εισοδήματος για πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Ο τουρισμός στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της οικονομικής παραγωγής. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΕΕ, περίπου 12,3 εκατομμύρια άνθρωποι απασχολούνται στον τομέα του τουρισμού.
«Πρόκειται για αφηρημένα στοιχεία», είπε ο Σεμπάστιαν Ζένκερ από τη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων της Κοπεγχάγης. Σύμφωνα με τον Ζένκερ, αυτό δεν ωφελεί απαραίτητα τους κατοίκους: Οι τιμές στα ενοίκια αυξάνονται διαρκώς, τα σπίτια γίνονται απρόσιτη πολυτέλεια και τα εστιατόρια χρεώνουν τιμές που μόνο οι τουρίστες μπορούν να πληρώσουν.
Πού πάνε λοιπόν όλα αυτά τα χρήματα που ξοδεύουν όλοι οι τουρίστες στη Μεσόγειο; Πολλά καταλήγουν στην αεροπορική βιομηχανία, σε μεγάλες ξενοδοχειακές αλυσίδες, σε διεθνείς εταιρείες και στη βιομηχανία κρουαζιέρας, λέει ο Πολ Πέτερς, ο οποίος μελετά διαστάσεις του βιώσιμου τουρισμού στο Πανεπιστήμιο της Μπρέντα στην Ολλανδία.
Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του τουρίστα
Καθοριστικός παράγοντας είναι ποιος ταξιδεύει και πώς. Για παράδειγμα, οι τουρίστες κρουαζιέρας κοιμούνται και τρώνε στο πλοίο. Οι τουρίστες που ταξιδεύουν οργανωμένα, έχουν συνήθως ένα πακέτο με πτήσεις, ξενοδοχείο και γεύματα μέσω μεγάλων ταξιδιωτικών πρακτορείων. Ως εκ τούτου, ξοδεύουν εξίσου ελάχιστα χρήματα στον προορισμό τους. Ταυτόχρονα όμως όλοι αυτοί οι τουρίστες συμβάλλουν στην ατμοσφαιρική ρύπανση και στην υπερκατανάλωση νερού – επιβαρύνοντας έτσι τους κατοίκους του εκάστοτε τουριστικού προορισμού τους. Αυτό ενισχύει την ανισότητα και τροφοδοτεί τις εντάσεις μεταξύ των ντόπιων και τουριστών.
«Όλοι θέλουν να τους προτιμούν οι τουρίστες. Το ερώτημα είναι με ποιον τρόπο και σε τι είδους τουρισμό προσανατολίζονται», συνοψίζει ο Σεμπάστιαν Ζένκερ από την Κοπεγχάγη