Σήμερα ο «κανονισμός του Δουβλίνου» παραμένει σε ισχύ και ορίζει ότι ο αιτών άσυλο πρέπει να υποβάλει σχετική αίτηση στην πρώτη «χώρα εισόδου» στην ΕΕ. Με την αύξηση των προσφυγικών ροών μέσω Τουρκίας και Λιβύης, το «Δουβλίνο» προκαλεί υπέρμετρη επιβάρυνση στην Ελλάδα και την Ιταλία, αντίστοιχα.
Αρχικά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προτείνει τη ριζική αλλαγή της σχετικής νομοθεσίας με τη θέσπιση υποχρεωτικού μηχανισμού για τον διαμοιρασμό των προσφύγων σε όλα τα κράτη-μέλη, ανάλογα με το ΑΕΠ και τον πληθυσμό τους. Αλλά η προσέγγιση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις και τώρα η Κομισιόν επανέρχεται με βελτιωμένη πρόταση.
Μιλώντας στην ολομέλεια του Στρασβούργου ο αρμόδιος επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος εξηγεί: «Η πρότασή μας δημιουργεί ένα δίκαιο και βιώσιμο σύστημα, ώστε να επιτρέψουμε στα κράτη-μέλη να ανταποκριθούν σε αιτήματα ασύλου. Βασίζεται σε ένα ευρωπαϊκό σύστημα αναφοράς με έναν αυτόματο διορθωτικό μηχανισμό αλληλεγγύης. Μόλις οι αιτήσεις ασύλου σε μία χώρα υπερβούν το 150% του μεριδίου βάσει ΑΕΠ και πληθυσμού, τότε ο διορθωτικός μηχανισμός αυτομάτως μπαίνει σε ισχύ. Στόχος μας είναι να αποφύγουν τα κράτη-μέλη ένα δυσανάλογο βάρος».
Πρόκειται για έναν χαρακτηριστικό «συμβιβασμό Βρυξελλών»: η Κομισιόν θα ελέγχει κάθε εβδομάδα τα στοιχεία για τη μετανάστευση και ο μηχανισμός για τον διαμοιρασμό των προσφύγων δεν θα ισχύει εξ΄αρχής, αλλά μόνο σε περίπτωση που θα επωμίζεται «δυσανάλογο βάρος» η χώρα που θεωρείται υπεύθυνη για το άσυλο. Πολλοί θεωρούν επιτυχημένη την πρόταση. Δεν λείπουν όμως οι επικρίσεις, ιδιαίτερα από τους σοσιαλδημοκράτες και την Αριστερά.
Όπως τονίζει χαρακτηριστικά ο αυστριακός σοσιαλδημοκράτης Γιόζεφ Βάιντενχολτσερ «το προτεινόμενο σύστημα είναι απογοητευτικό, γιατί ουσιαστικά διατηρεί την ψευδαίσθηση του Δουβλίνου, δηλαδή ότι ισχύει η ‘αρχή της πρώτης χώραςʼ. Σε αυτή τη βάση προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε τα όποια εμπόδια με την κατανομή στα κράτη-μέλη.
Ορισμένα στοιχεία είναι θετικά, αλλά τελικά κάνουμε μόνο μικροδιορθώσεις. Πρέπει να βρούμε το θάρρος να θεσπίσουμε νόμιμες διόδους μετανάστευσης. Να υπάρχουν σχετικές διαδικασίες είτε στις πρεσβείες, είτε σε κάποια contact points. Μόνο έτσι θα σταματήσουμε τους διακινητές».
Αγωνία για τη συμφωνία με την Τουρκία
Αλλά ο θεμέλιος λίθος για μία ενιαία πολιτική στο προσφυγικό ζήτημα είναι η κατοχύρωση των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης. Σχεδόν δύο μήνες μετά την υπογραφή της συμφωνίας με την Τουρκία, στις 18 Μαρτίου, ο πρώτος απολογισμός είναι θετικός, δηλώνει στην Deutsche Welle η γερμανίδα ευρωβουλευτής Μόνικα Χόλμαιερ: «Συνολικά θα έλεγα ότι ναι, ο απολογισμός είναι θετικός για την ΕΕ.
Αυτό που ακόμη δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε είναι η διασφάλιση των συνόρων μεταξύ Συρίας και Τουρκίας. Επιπλέον υπάρχουν ανοιχτά ζητήματα όσον αφορά τη μεταχείριση των προσφύγων στην ίδια την Τουρκία. Σε γενικές γραμμές όμως, και παρά τις δημόσιες επικρίσεις περί του αντιθέτου, το σύστημα λειτουργεί».
Αν για τους Ευρωπαίους το βασικό στοιχείο είναι η φύλαξη των συνόρων, για την τουρκική πλευρά το πιο σημαντικό είναι το αντάλλαγμα, δηλαδή η απελευθέρωση της βίζας για τούρκους πολίτες που έρχονται στην Ευρώπη. Οι Βρυξέλλες είχαν «ξεμπλοκάρει» τη σχετική διαδικασία στο πλαίσιο της συμφωνίας της 18ης Μαρτίου, αλλά προ ημερών το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάσισε να την «μπλοκάρει» και πάλι, καθώς, όπως επισημαίνει, η Τουρκία δεν εκπληρώνει τις σχετικές προϋποθέσεις.
Πρόκειται για μία λίστα με 72 προαπαιτούμενα- μεταξύ αυτών η τροποποίηση της αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας, την οποία απορρίπτει η Τουρκία. Ή μήπως δεν την απορρίπτει ακριβώς; Το απόγευμα της Τετάρτης ο τούρκος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Βολκάν Μποζκίρ συνάντησε στο Στρασβούργο τον πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς σε μία προσπάθεια να βρεθεί λύση.
Μετά τη συνάντηση οι δύο άνδρες συμφώνησαν ότι… διαφωνούν.
Απαντώντας σε ερώτηση της Deutsche Welle, αν η διαφωνία αυτή επικεντρώνεται στην ουσία της διαπραγμάτευσης ή απλώς στο χρονοδιάγραμμα, ο Μάρτιν Σουλτς εξηγεί:
«Συζητήσαμε εντατικά γι αυτό το ζήτημα. Ήδη την περασμένη εβδομάδα είχα τονίσει, ότι εφόσον εκκρεμεί η ψήφιση νομοθετημάτων για τα οποία είτε η κυβέρνηση είτε το κοινοβούλιο στην Άγκυρα χρειάζονται περισσότερο χρόνο, θα πρότεινα στην Κομισιόν να συζητήσει με την τουρκική πλευρά ένα χρονοδιάγραμμα: πότε θα τα συμπεριλάβει στην ατζέντα η κυβέρνηση, πότε θα συζητηθούν στο κοινοβούλιο. Αν υπήρχε αυτό το χρονοδιάγραμμα, θα έλεγα στην αρμόδια επιτροπή πολιτικών ελευθεριών ότι μπορεί να μην έχουμε επιλύσει όλα τα ζητήματα, αλλά έχουμε ένα χρονοδιάγραμμα με τελικές προθεσμίες. Αυτό θα μας επέτρεπε να εκκινήσουμε τη διαδικασία».
Από την πλευρά του πάντως, ο τούρκος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων αντιτείνει ότι το χρονοδιάγραμμα έχει ήδη συμφωνηθεί: «Αυτό το χρονοδιάγραμμα δεν αποτελεί αντικείμενο συζήτησης μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ. Είναι μέρος της συμφωνίας της 18ης Μαρτίου, άρα και του κοινοτικού κεκτημένου. Το χρονοδιάγραμμα έχει τεθεί με βάση τον στόχο που είναι τα τέλη Ιουνίου», επισημαίνει ο Βολκάν Μποζκίρ.
«Πονοκέφαλος» η αντίδραση των Ανατολικοευρωπαίων
Κάποιοι προτείνουν να «εξαγοράσουν» τη σχετική υποχρέωση, καταβάλλοντας κάποιο συμβολικό ποσό. Η Κομισιόν δεν αστειεύεται και, σύμφωνα με τις τελευταίες προτάσεις της, ανεβάζει το ποσό αυτό στα 250.000 ευρώ το άτομο.
Με άλλα λόγια, αν η Ουγγαρία, για παράδειγμα, θέλει να απαλλαγεί από μία τετραμελή οικογένεια προσφύγων, θα πρέπει να καταβάλει στα κοινοτικά ταμεία ένα εκατομμύριο ευρώ!
Το πρόστιμο δεν είναι λύση, υποστηρίζει η γερμανίδα ευρωβουλευτής Μόνικα Χόλμαιερ.
«Νομίζω ότι πρέπει να διαλέξουμε έναν διαφορετικό δρόμο. Δεν θεωρώ σωστό να εξαγοράζει κανείς τις υποχρεώσεις του. Νομίζω όμως ότι πρέπει να προσέχουμε και να μην εξαντλούμε τις αντοχές των κρατών-μελών. Γιατί αν το κάνουμε αυτό, το μόνο που επιτυγχάνουμε είναι να ενισχύουμε ακραίες πολιτικές δυνάμεις: τη Λεπέν στη Γαλλία, την Πέτρι στη Γερμανία, τον Βίλντερς στην Ολλανδία- όλους όσους εκμεταλλεύονται τον φόβο των απλών ανθρώπων, των ανθρώπων που φοβούνται ότι θα τους συμβεί κάτι, που δεν θα μπορούν πλέον να ελέγξουν…».
Πηγή: DW