Η απόφαση της καγκελαρίου της Γερμανίας να δώσει εντολή σε εισαγγελείς να ασκήσουν δίωξη εναντίον ενός κωμικού που προσέβαλε, λέγοντας εκ προοιμίου πως θα παραβίαζε τον νόμο, τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πυροδότησε επικρίσεις εναντίον της, οι οποίες επικεντρώνονται κυρίως στο ότι δεν προστάτευσε την ελευθερία του λόγου στη χώρα της, ενώ προκαλεί νέο ρήγμα στον κυβερνητικό συνασπισμό υπό την Άνγκελα Μέρκελ.
Ο Ερντογάν είχε απαιτήσει η γερμανική δικαιοσύνη να ασκήσει δίωξη σε βάρος του Γιαν Μπέμερμαν, ο οποίος κατά τη διάρκεια μιας εκπομπής της γερμανικής δημόσιας τηλεόρασης ZDF την 31η Μαρτίου είχε απαγγείλει ένα ποίημα οι στίχοι του οποίου ανέφεραν πως ο Τούρκος πρόεδρος δέρνει μικρά κορίτσια, παρακολουθεί παιδική πορνογραφία κι επιδίδεται σε κτηνοβασία.
Ένα άρθρο του γερμανικού ποινικού κώδικα απαγορεύει τις προσβολές σε βάρος ξένων ηγετών, αλλά αφήνει στη διακριτική ευχέρεια της γερμανικής κυβέρνησης να αποφασίζει εάν θα δώσει στους εισαγγελικούς λειτουργούς την εντολή να ασκήσουν δίωξη σε βάρος του εκάστοτε παραβάτη.
Η υπόθεση Μπέμερμαν έφερε την Μέρκελ σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Η καγκελάριος ήταν εκείνη που πίεσε περισσότερο από κάθε άλλον για την επίτευξη της αμφιλεγόμενης συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία για την ανάσχεση των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη, κι οι επικριτές της έχουν ήδη επισημάνει πως παρέβλεψε τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας του Τύπου από την τουρκική κυβέρνηση για να εξασφαλίσει τη συνεργασία της.
Η καγκελάριος κατέστησε σαφές σε μια γραπτή ανακοίνωσή της πως η απόφαση να επιτραπεί σε εισαγγελείς να διεξαγάγουν έρευνα δεν ισοδυναμεί με δικαστική ετυμηγορία. Αλλά η απόφασή της δέχθηκε ήδη πυρά από τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD), το κόμμα που αποτελεί τον ήσσονα εταίρο του κυβερνητικού συνασπισμού, που ζητούσε το τουρκικό αίτημα να απορριφθεί. Καθώς η κυβέρνησή της διχάστηκε, η Μέρκελ είχε τον τελευταίο λόγο.
«Είμαστε της γνώμης ότι η εντολή για την άσκηση δίωξης… δεν έπρεπε να δοθεί», ανέφεραν σε κοινή ανακοίνωσή τους ο υπουργός Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ και ο υπουργός Δικαιοσύνης Χάικο Μάας, αμφότεροι Σοσιαλδημοκράτες.
Ο δικηγόρος του Μπέμερμαν, ο Κρίστιαν Σερτς, χαρακτήρισε την απόφαση της Μέρκελ «εντελώς αχρείαστη», σημειώνοντας ότι ο Ερντογάν είχε ήδη καταθέσει μήνυση σε βάρος του Μπέμερμαν.
Ανακοινώνοντας την απόφασή της σε δηλώσεις της που αναμεταδόθηκαν απευθείας τηλεοπτικά, η Μέρκελ σημείωσε πως «η Τουρκία είναι μια χώρα με την οποία η Γερμανία έχει στενές και φιλικές σχέσεις».
Τούρκοι αξιωματούχοι απέφυγαν να σχολιάσουν και ο Ερντογάν δεν αναφέρθηκε στο θέμα σε μια ομιλία του στην Κωνσταντινούπολη χθες. Ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος είπε «θέλουμε να δούμε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα σε αυτή την υπόθεση, δεν θέλουμε να πούμε κάτι σε αυτό το στάδιο».
Ο Ομέρ Τσελίκ, εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), εξήρε την κίνηση της Μέρκελ. «Αναμφίβολα αυτή είναι η σωστή απόφαση», είπε ο Τσελίκ στο τηλεοπτικό δίκτυο TRT Haber χθες. «Πρόκειται για μια προσβολή εναντίον του έθνους μας και του κράτους μας. Οι δηλώσεις αυτού του προσώπου σε αυτόν τον τηλεοπτικό σταθμό δεν ήταν κριτική, αλλά απροκάλυπτη προσβολή».
Ο Κάι Ντίκμαν, ο διευθυντής έκδοσης της εφημερίδας Bild, αντέδρασε στην απόφαση της Μέρκελ δημοσιεύοντας ένα σχόλιο υπό τον τίτλο «Στο χέρι του Ερντογάν», στο οποίο διερωτάται: «Έγινε η Γερμανία, εξαιτίας της συμφωνίας με την Τουρκία, ευάλωτη σε εκβιασμούς;»
Πρόσθεσε: «Όταν (η καγκελάριος) ταξιδέψει στην Τουρκία την επόμενη εβδομάδα, οφείλει να πει καταπρόσωπο στον οικοδεσπότη της πόσο φρικτή είναι η κατάσταση στην Τουρκία όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης και του Τύπου». Η Μέρκελ αναμένεται στην Τουρκία, μαζί με άλλους κορυφαίους αξιωματούχους της ΕΕ, την 23η Απριλίου.
Η Ζάρα Βάγκενκνεχτ του κόμματος Αριστερά (Die Linke) δεν δίστασε να κατηγορήσει την καγκελάριο ότι υποτάχθηκε στον «Τούρκο δεσπότη». Το ZDF έχει κατεβάσει το επίμαχο βίντεο από τον ιστότοπό του. Την υποστήριξή τους στον Μπέμερμαν εξέφρασαν ωστόσο γνωστοί Γερμανοί καλλιτέχνες, ενώ το 82% όσων ερωτήθηκαν στο πλαίσιο δημοσκόπησης που διενεργήθηκε για το περιοδικό Focus έκρινε πως το ποίημα ήταν δικαιολογημένο.
Ο γνωστός κωμικός τελεί υπό αστυνομική προστασία και ακύρωσε την τελευταία εκπομπή του στο ZDF. Στις δηλώσεις της, η Μέρκελ σημείωσε ότι η Τουρκία, χώρα υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ, οφείλει να τηρεί τις θεμελιώδεις ευρωπαϊκές αξίες της ελευθερίας της έκφρασης, του Τύπου και της τέχνης. Αναφέρθηκε στα τρία εκατομμύρια πολίτες τουρκικής καταγωγής που ζουν στη Γερμανία, τις στενές διμερείς οικονομικές σχέσεις και τη διμερή συνεργασία στο πλαίσιο του NATO. Παράλληλα, είπε πως η γερμανική κυβέρνηση θα τροποποιήσει το επίμαχο άρθρο του ποινικού κώδικα ώστε να μη χρειάζεται κυβερνητική εντολή για να κινούνται νομικές διαδικασίες σε τέτοιες υποθέσεις.
Η Ένωση των Γερμανών Δημοσιογράφων (DJV) σε ανακοίνωσή της υπογράμμισε πως η καγκελάριος στέλνει το «λάθος μήνυμα» στην τουρκική κυβέρνηση. Μια τουρκική οργάνωση, η Ένωση Ευρωπαίων Τούρκων Δημοκρατών, που έχει αναρτήσει στο Διαδίκτυο βίντεο υπέρ του Ερντογάν, υπέβαλε χθες μήνυση εναντίον της αυστριακής εφημερίδας Έστεραϊχ διότι αναδημοσίευσε απόσπασμα του ποιήματος του Μπέμερμαν.
στο 