Όταν η Ε.Ε. δημιούργησε στο τέλος του 2014 έναν επόπτη για να ελέγχει τις μεγαλύτερες τράπεζες της ευρωζώνης, παρουσιάστηκε ως μια αναγκαιότητα για την προστασία ενός χρηματοπιστωτικού συστήματος που κληδωνιζόταν από την κρίση χρέους.
Δύο χρόνια μετά, η ευρωζώνη μπορεί να συνέρχεται, αλλά παραμένουν οι αμφιβολίες για το κατά πόσον το νέο σώμα με έδρα τη Φρανκφούρτη, ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός, έχει κάνει αρκετά για να αντιμετωπίσει τα επίμονα προβλήματα σε διάφορα σημεία του τραπεζικού τομέα της νομισματικής ένωσης.
«Με καθαρά επιχειρησιακούς όρους, έκαναν μια καλή αρχή» ανέφερε ο Νίκολας Βερόν, ερευνητής στο Bruegel, μια δεξαμενή σκέψης. «Είναι εμφανές πως είναι πιο αυστηροί και πιο δίκαιοι από τους προκατόχους τους σε εθνικό επίπεδο. Αλλά υπάρχει μεγάλη απόσταση από το να πει κανείς αυτό και να πει ότι είναι αρκετά αυστηροί» πρόσθεσε.
Ο χρηματοπιστωτικός τομέας της ευρωζώνης επιβαρύνεται από μη εξυπηρετούμενα δάνεια 920 δισ. ευρώ ή 6,5% του συνόλου των δανείων. Για το νέο σώμα, το οποίο εποπτεύει απευθείας τις μεγαλύτερες τράπεζες της ευρωζώνης, οι τράπεζες της Ιταλίας έχουν μετατραπεί στο πιο κρίσιμο τεστ. Στα χαρτοφυλάκια τους βρίσκονται πάνω από 270 δισ. ευρώ μη εξυπηρετούμενων δανείων, ενώ ακόμα δεν είναι ξεκάθαρο το σχέδιο αναδιάρθρωσης της Monte dei Paschi di Siena, της τρίτης μεγαλύτερης τράπεζας της χώρας, η οποία χρειάζεται βοήθεια από την κυβέρνηση για να ενισχύσει τα κεφαλαία της, μετά την αποτυχία να προσελκύσει ιδιώτες επενδυτές.
Η Ντανιέλ Νουί, η επικεφαλής του SSM, του εποπτικού βραχίονα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αναμένεται να δεχθεί πιεστικές ερωτήσεις για την κατάσταση των ιταλικών τραπεζών όταν εμφανιστεί ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την Πέμπτη.
«Η επίδοση του SSM αφήνει σίγουρα κάποιο περιθώριο για βελτίωση» ανέφερε ο Μάρκους Φέρμπερ, μέλος του κυβερνητικού συνασπισμού της Άγκελα Μέρκελ. «Βλέπουμε μεγάλο πρόβλημα με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στην Ιταλία. Αυτό γίνεται εδώ και αρκετό καιρό και ούτε ο SSM ούτε οι εθνικές εποπτικές αρχές έχουν κάνει πολλά για αυτό».
Η κα. Νουί έχει απευθύνει έκκληση για υπομονή, τονίζοντας πως ο εποπτικός μηχανισμός και οι ευρωπαϊκές τράπεζες πρέπει να αντιμετωπίσουν προβλήματα που δημιουργήθηκαν πολύ πριν συγκροτηθεί το τρέχον σύστημα.
«Είμαστε διατεθειμένοι να χρησιμοποιήσουμε τις εξουσίες μας», δήλωσε η κα. Νουί στους Financial Times. «Aλλά πρέπει να είμαστε δίκαιοι. Ως επόπτες, πρέπει να δείξουμε πως αντιμετωπίζουμε τα ζητήματα με τις κατάλληλες δράσεις».
Η Monte dei Paschi αποτελεί το πιο πιεστικό ζήτημα. Από την αρχή της χρονιάς, ο SSM, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι ιταλικές αρχές δεν έχουν καταφέρει να βρουν ένα στέρεο σχέδιο αναδιάρθρωσης για την τράπεζα.
Αυτό έχει απογοητεύσει τους επικριτές, οι οποίοι το Δεκέμβριο είχαν καθησυχαστεί από σημάδια ότι οι επόπτες είναι προετοιμασμένοι να κρατήσουν σκληρή στάση έναντι της Monte dei Paschi, όταν ο SSM απέρριψε τις εκκλήσεις της τράπεζας να της παραχωρηθεί περισσότερος χρόνος για την εύρεση ιδιωτικών κεφαλαίων.
Ορισμένοι Ευρωπαίοι βουλευτές επιμένουν ότι ο εποπτικός μηχανισμός πρέπει να αναγκάσει την Μonte dei Paschi, τη γηραιότερη τράπεζα του κόσμου, να βάλει λουκέτο.
Αυτό που θα συμβεί με την τράπεζα είναι ένα δοκιμαστικό τεστ για τον νέο εποπτικό μηχανισμό, δήλωσε ο Φιλίπ Λαμπέρ, επικεφαλής των Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ένας από τους βασικούς αρχιτέκτονες των, μετά την κρίση, χρηματοοικονομικών μεταρρυθμίσεων της Ευρώπης.
Ο ίδιος πιστεύει ότι ο SSM περιορίζεται από τις διασυνδέσεις του με την ΕΚΤ, το Διοικητικό Συμβούλιο της οποίας πρέπει να υπογράφει τις αποφάσεις του.
«Υπάρχει μια εγγενής σύγκρουση συμφερόντων ανάμεσα στην αποστολή της κεντρικής τράπεζας, η οποία είναι η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, και την αποστολή του αστυνόμου των τραπεζών, που είναι απλώς να διασφαλίσει ότι οι νόμοι γίνονται σεβαστοί και εφαρμόζονται» σημείωσε ο κ. Λάμπερ.
Προβλήματα με το προσωπικό του SSM έχουν εντοπιστεί και από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, ένα σώμα που ελέγχει τα οικονομικά των θεσμών της Ε.Ε. Ανέφερε πως έχει διαπιστώσει μια υπέρμετρη εξάρτηση σε επί τόπου επισκέψεις από τους επόπτες των εθνικών ρυθμιστικών αρχών και των κεντρικών τραπεζών – το προσωπικό των οποίων ελάχιστα έχει αλλάξει παρά τη δημιουργία του SSM – και τόνισε πως αυτό δημιουργεί τον κίνδυνο σύγκρουσης συμφερόντων.
Ο SSM συνεργάζεται με τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές. Επικεφαλής των κοινών εποπτικών ομάδων είναι πάντα ένας αξιωματούχος του SSM, αλλά οι 1.450 υπάλληλοι του είναι πολύ λιγότεροι από τους επόπτες που εργάζονται για τις εθνικές υπηρεσίες.
Ο SSM έχει επίσης κατηγορηθεί ότι είναι πολύ ήπιος με την Deutsche Bank. Σε stress tests που έγιναν το καλοκαίρι του 2016, ο επόπτης επέτρεψε στη μεγαλύτερη τράπεζα της Γερμανίας να μετρήσει την πώληση μιας μονάδες σε μια κινεζική εταιρεία, αν και η πώληση δεν είχε ολοκληρωθεί ως τότε.
Ο Σβεν Γκίγκολντ, ένας Γερμανός ευρωβουλευτής με το κόμμα των Πρασίνων, ο οποίος είχε λάβει μέρος στη σύνταξη του νομοσχεδίου για την δημιουργία του SSM στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δήλωσε πως «αυτό δείχνει (ότι ο SSM και οι επόπτες που εργάζονται μαζί του) φοβούνται τις συνέπειες» από μια πιο αποφασιστική άσκηση των εξουσιών τους.
Αλλά ο SSM υποστηρίζει πως υπάρχουν τομείς που έχει γίνει πιο αυστηρός, βάλλοντας ακόμα και κατά γερμανικών τραπεζών. Έχει ζητήσει από τις τράπεζες της χώρας, οι οποίες έχουν έντονη δραστηριότητα στην χρηματοδότηση ναυτιλιακών, να κάνουν πιο ρεαλιστικές προβλέψεις μετά τις απώλειες που υπέστη ο τομέας από την αργή ανάπτυξη του εμπορίου.
Στην Ιταλία, εν τω μεταξύ, αξιωματούχοι του SSM ισχυρίζονται πως η πώληση περίπου 18 δισ. «κακών» δανείων από την UniCredit είναι μια ένδειξη πως οι τράπεζες της χώρας έχουν σημειώσει πρόοδο. Αυτή την εβδομάδα, ο SSM δημοσίευσε κατευθυντήριες αρχές για το πώς οι τράπεζες πρέπει να αντιμετωπίσουν τα προβληματικά δάνεια, λέγοντας πως πρέπει να αποτελέσει «προτεραιότητα» τους.
Οι επόπτες ελπίζουν πως η τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης θα σημαίνει λιγότερα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και περισσότερους αγοραστές για το στοκ από «κακό» χρέος.
Μια πηγή απογοήτευσης εντός του SSM είναι η έλλειψη προόδου σε άλλες πτυχές της τραπεζικής ένωσης, του οποίου ο SSM είναι μέρος.
Η Ευρώπη δεν έχει ακόμα ένα ενιαίο ταμείο ασφάλισης των καταθέσεων των χρεοκοπημένων τραπεζών, ενώ το καθεστώς του «bail in» στους ιδιώτες επενδυτές – το οποίο διασφαλίζει ότι οι επενδυτές θα μοιραστούν το κόστος της διάσωσης ή του κλεισίματος μιας τράπεζας – εφαρμόζεται σε μια ευρωζώνη με διαφορετικά τραπεζικά προϊόντα και νομικά συστήματα σε κάθε χώρα.
Οι κανόνες που θα διασφάλιζαν ότι μια χρεοκοπημένη τράπεζα μπορεί να κλείσει με ασφάλεια είναι ατελείς.
Οι ρυθμιστικές αρχές ανησυχούν ότι σε τέτοιες περιπτώσεις, το να εξαναγκαστεί μια τράπεζα να βάλει «λουκέτο» ή να επιβάλει ένα σκληρό «bail in» στους ιδιώτες επενδυτές, μπορεί να προκαλέσει πανικό.
Η ηγεσία του SSM επιμένει πως η ρυθμιστική αρχή έχει κάνει πρόοδο στην δημιουργία ενός πιο ασφαλούς, λιγότερου κατακερματισμένου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Αλλά με σημαντικά κομμάτια της τραπεζικής ένωσης να λείπουν και με τα προβλήματα του παρελθόντος να επιβαρύνουν τις πιο αδύναμες τράπεζες της νομισματικής ένωσης, η πρόοδος δεν μπορεί να είναι τόσο γρήγορη όσο θα ήθελαν οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
«Πρέπει να κάνουμε το σωστό» σημείωσε η κα. Νουί, υποστηρίζοντας πως ο SSM χρειάζεται χρόνο προτού μπορεί να επιβάλει το νόμο στις τράπεζες της ευρωζώνης. «Μερικές φορές χρειάζεται λίγος χρόνος προτού φτάσει στο σημείο να πει κανείς ως εδώ και μη παρέκει».
Πηγή: Financial Times, Euro2day.gr