του Αντρέα Ρίτσι*
Όταν, το 2002, ο Ζαν-Μαρί Λεπέν προκάλεσε σοκ σε όλη την Ευρώπη περνώντας στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, αποτελούσε ένα απομονωμένο πολιτικό φαινόμενο. Από την άλλη πλευρά των Αλπεων, ο Τζανφράνκο Φίνι και η Εθνική του Συμμαχία ακολουθούσαν ανάλογες διαδρομές με αρκετή επιτυχία, ενώ στην Αυστρία ο Γεργκ Χάιντερ και το FPO πήγαιναν επίσης καλά. Οι κυριότερες χώρες της Δύσης όμως – οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία, η Γερμανία, ακόμη και η Ισπανία – έμοιαζαν άτρωτες απέναντι σε αυτό το επικίνδυνο μίγμα εθνικιστικών και προστατευτικών διακηρύξεων που είχε κάνει σημαία του το Εθνικό Κόμμα στη Γαλλία.
Η απομόνωση του Λεπέν δεν ήταν αποτέλεσμα μόνο των λιγοστών ιδεολογικών του συμμάχων στη διεθνή σκηνή, αλλά και του γεγονότος ότι στη Γαλλία δημιουργήθηκε ένα είδος «γραμμής Μαζινό» από τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις απέναντι σε έναν αντίπαλο με τον οποίο οποιαδήποτε συνεργασία ήταν αδύνατη.
Η εποχή αυτή παρήλθε. Ο λεπενισμός προελαύνει σήμερα στη Δύση. Κόμματα ανάλογης ιδεολογικής έμπνευσης ευημερούν σε πολλές χώρες, από τη Σκανδιναβία, παραδοσιακό φάρο της παγκόσμιας σοσιαλδημοκρατίας, ως την ιστορικά ανοιχτή Ολλανδία (και το φλαμανδικό κομμάτι του Βελγίου), κι από τη Βρετανία, με τον θρίαμβο του UKIP, ως τις Ηνωμένες Πολιτείες, με την παρεκτροπή του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος που ξεκίνησε από το Tea Party και φτάνει στον Ντόναλντ Τραμπ. Ακόμη και στη Γερμανία, που είχε εμβολιαστεί μετά τον Β’Παγκόσμιο Πόλεμο κατά της εξτρεμιστικής Δεξιάς, έχουν εμφανιστεί δυνάμεις με αυτό το ιδεολογικό περιεχόμενο.
Ο λεπενισμός δεν προελαύνει όμως μόνο μέσα από τους πολιτικούς σχηματισμούς που ασπάζονται ανοιχτά αυτή την ιδεολογία. Το κάνει, με πιο διακριτικό αλλά εξίσου σημαντικό τρόπο, και με τον διαποτισμό των συστημικών κομμάτων με τις δικές του ιδέες. Μια σειρά εκλογικών αναμετρήσεων που θα πραγματοποιηθούν το προσεχές διάστημα θα δείξει πόσο μεγάλη είναι η διείσδυση του λεπενισμού στο δυτικό τόξο.
Η πρώτη αναμέτρηση είναι φυσικά οι αμερικανικές εκλογές και θα ακολουθήσουν οι προεδρικές εκλογές στην Αυστρία (τον Δεκέμβριο), οι βουλευτικές εκλογές στην Ολλανδία (τον Μάρτιο), οι προεδρικές εκλογές στη Γαλλία (τον Απρίλιο και τον Μάιο) και οι βουλευτικές εκλογές στη Γερμανία (τον Σεπτέμβριο). Θα είναι ενδιαφέρον να δει κανείς τα ποσοστά του Τραμπ, του Λεπέν, του Βίλντερς, της Εναλλακτικής για τη Γερμανία και του Νόρμπερτ Χόφερ. Ακόμη πιο ενδιαφέρον θα είναι όμως να διαπιστωθεί πόσο θα επηρεαστούν τα υπόλοιπα κόμματα. Μερικά παραδείγματα είναι χαρακτηριστικά.
Το Συντηρητικό Κόμμα υπό την Τερέζα Μέι έχει υιοθετήσει σε τέτοιο σημείο τις θέσεις του UKIP, ώστε ο Νάιτζελ Φάρατζ θα μπορούσε να προσυπογράψει σημείο προς σημείο την πολιτική της. ΤοUKIP δεν έχει άλλωστε πλέον λόγο ύπαρξης και τα ηγετικά του στελέχη κινούνται προς τους Τόρις. Εντυπα όπως οι Financial Times και οEconomist, που δύσκολα θα μπορούσε να κατηγορήσει κανείς για αριστερές θέσεις, παρατηρούν με φρίκη τους ελιγμούς της Μέι.
Στη Γαλλία, εκτυλίσσεται μια μεγάλη ιδεολογική μάχη στις προκριματικές εκλογές της κεντροδεξιάς ανάμεσα σε έναν Σαρκοζί που έχει υιοθετήσει λεπενικές θέσεις και σε έναν Ζιπέ που βρίσκεται πιο κοντά στην παραδοσιακή γκωλική Δεξιά.
Στη Γερμανία, οι ισχυροί βαυαροί χριστιανοδημοκράτες έχουν υιοθετήσει ανοιχτά μέρος του λεπενικού ιδεολογικού οπλοστασίου, ζητώντας για παράδειγμα από την καγκελάριο Μέρκελ να δίνει προτεραιότητα στους χριστιανούς πρόσφυγες. Η καγκελάριος αντιστέκεται, αλλά αρχίζει κι εκείνη να κάνει παραχωρήσεις στη δεξιά της πτέρυγα, όπως για παράδειγμα με το πρόσφατο μέτρο που καθιστά δυσκολότερη την πρόσβαση των ευρωπαίων πολιτών στα κοινωνικά επιδόματα της Γερμανίας.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τέλος, μπορεί ο Τραμπ να χάσει, αλλά ο πολιτικός λόγος τον οποίο διατύπωσε πρώτα το Tea Party και στη συνέχεια ο μεγιστάνας έχει σημαδέψει το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, του οποίου οι μετριοπαθείς ηγέτες έχουν περιθωριοποιηθεί πλήρως.
Πολλά έχουν αλλάξει από τη χρονιά που ο Ζαν-Μαρί Λεπέν σημείωσε εκείνο τον θρίαμβό του. Ισως το πολιτικό εργαστήριο αυτής της αλλαγής να ήταν η Ιταλία. Ο Φίνι άλλαξε ρούχα στον μεταφασιστικό του σχηματισμό και ο Μπερλουσκόνι τον έβαλε στην κυβέρνηση. Ο λεπενισμός έμπαινε στην αγορά.
*Ο Αντρέα Ρίτσι είναι αρχισυντάκτης διεθνών θεμάτων της El Pais
Πηγή: El Pais/ ΑΠΕ-ΜΠΕ
στο 