Το Κόμμα των Ελευθέρων της Αυστρίας (FPO), ο υποψήφιος του οποίου, ο Νόρμπετ Χόφερ, διεκδικεί την προεδρία της Δημοκρατίας της Αυστρίας την Κυριακή απέναντι στον οικολόγο Αλεξάντερ βαν ντερ Μπέλεν, είναι ένα κόμμα της άκρας δεξιάς που ιδρύθηκε από παλαιούς ναζί και διαπνέεται τόσο από παγγερμανιστικές, όσο και φιλελεύθερες ιδέες.
Waffen-SS
Το FPO ιδρύθηκε το 1956 ως συνέχεια της Ενωσης των Ανεξαρτήτων, που είχε συγκεντρώσει αμέσως μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο πρώην ναζί που είχαν στερηθεί τα πολιτικά τους δικαιώματα. Στα πρώτα χρόνια, ηγέτης του είναι ένας πρώην αξιωματικός των Waffen-SS.
Το κόμμα θεωρήθηκε εναλλακτική στο σοσιαλδημοκρατικό (SPO) και στο συντηρητικό (OVP), κόμματα που κυριαρχούν στο πολιτικό σκηνικό και προσέλκυσε και φιλελεύθερους, οι οποίοι μάλιστα ανέλαβαν την ηγεσία του για σύντομο χρονικό διάστημα στις αρχές της δεκαετίας του ΄80.
Φιλελεύθερη παρένθεση
Η ριζοσπαστική πτέρυγα του κόμματος πέρασε στη μειοψηφία και το FPO κλήθηκε να συμμετάσχει στην κυβέρνηση από τον σοσιαλδημοκράτη πρόεδρο Φρεντ Σίνοβατς το 1983. Το κόμμα ωστόσο πλήρωσε ακριβά αυτήν τη συμμετοχή στην εξουσία, με την εκλογική του καταβαράθρωση στο 1,2% των ψήφων στις εκλογές του 1986.
Το πραξικόπημα του Χάιντερ
Την ώρα που το κόμμα βρίσκεται στο χαμηλότερη σημείο του, ένας νεαρός λαϊκιστής ρήτορας, δηλωμένος θαυμαστής των Waffen-SS, ο Γεργκ Χάιντερ, αναρριχάται στην κορυφή αυτού του κόμματος, το οποίο μετατρέπει σύντομα σε μία εκλογική μηχανή με ξενοφοβικά συνθήματα.
Το 1989, ο Χάιντερ εκλέγεται κυβερνήτης της Καρινθίας. Εξαναγκάζεται σε παραίτηση μετά τον ύμνο που επεφύλαξε στην «πολιτική απασχόλησης του Γ’ Ράιχ» και στη συνέχεια επανέρχεται στη θέση το 1999, την οποία διατηρεί μέχρι το τροχαίο στο οποίο σκοτώθηκε το 2008.
Το 2000, το FPO σχηματίζει κυβερνητικό συνασπισμό με τον συντηρητικό καγκελάριο Βόλφγκανγκ Σιούσελ, αφού εξασφάλισε το 26,9% των ψήφων στις βουλευτικές εκλογές.
Η μοναδική υποχώρηση είναι ότι ο Χάιντερ δέχεται να εγκαταλείψει επισήμως την ηγεσία του κόμματος και να μην διεκδικήσει υπουργικό θώκο, παραμένοντας πάντως ντε φάκτο επικεφαλής.
Η είσοδος του FPO στην κυβέρνηση προκαλεί πολιτικό σεισμό στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ενωση επιβάλλει κυρώσεις στην Αυστρία, η οποία περνάει σε κατάσταση παρία.
Η έλευση του Στράχε
Το 2005, ο Χάιντερ προσπαθεί να διορθώσει την εικόνα του κόμματος θέτοντας στο περιθώριο τους «ακραίους» παγγερμανιστές, αντισημίτες και ξενόφοβους που το έφεραν στην εξουσία. Αλλά μετατρέπεται και ο ίδιος σε μειοψηφία και αναγκάζεται να παραδώσει την ηγεσία του στον νεαρό Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε, του οποίου υπήρξε μέντορας.
Με τη βοήθεια του Νόρμπετ Χόφερ, ο Στράχε σκληραίνει την πολιτική γραμμή του κόμματος. Ομως τα αποτελέσματα του FPO πέφτουν έπειτα από σειρά παλινωδιών. Ενσάρκωση της «φαιάς» πτέρυγας του σχήματος, η υποψήφια στις προεδρικές εκλογές του 2010 Μπάρμπαρα Ρόζενκρατς περιορίζεται στο 15,2% των ψήφων.
Καλλωπισμοί
Το ακροδεξιό κόμμα αρχίζει τότε σειρά προσαρμογών της εικόνας του στα πρότυπα του Εθνικού Μετώπου της Γαλλίας. Τα πιο ενοχλητικά από τα στελέχη του εξοβελίζονται, ανάμεσά τους και ο Αντρέας Μέλζερ, ο οποίος απομακρύνθηκε αφού χαρακτήρισε την Ευρωπαϊκή Ενωση «συνονθύλευμα νέγρων» το 2014.
Επιφυλάσσοντας για τον εαυτό του την καγκελαρία, ο Στράχε αναθέτει στον Χόφερ να αντιπροσωπεύσει τα χρώματα του κόμματος, με προεξάρχον το φαιό, στις προεδρικές εκλογές. Προσηνής, χαμογελαστός, ο διακριτικός αντιπρόεδρος του κοινοβουλίου κάνει εκστρατεία με επίκεντρο την αγοραστική δύναμη και αποφεύγοντας με μεγάλη προσοχή τις ανοικτά ξενοφοβικές αποστροφές.
Ομως ο Χόφερ, μέλος μίας φοιτητικής παγγερμανιστικής οργάνωσης, προειδοποίησε ότι θα παραμείνει άτεγκτος απέναντι στις «αξίες» του FPO όταν θα αναλάβει την προεδρία, χωρίς να αποκλείει την παύση της κυβέρνησης συντηρητικών και σοσιαλδημοκρατών.
Ωστόσο, έχει διαβεβαιώσει ότι δεν θα επιδιώξει την ανάκληση του νόμου του 1947 για την απαγόρευση των δραστηριοτήτων ναζιστικού χαρακτήρα (Verbotsgesetz), ανάκληση που αποτελεί αίτημα του κόμματος. Επίσης, σταμάτησε να φορά την μπλε κενταύρια στο πέτο, σύμβολο των νοσταλγών του ναζιστικού παρελθόντος.
Η βαριά κληρονομιά της Καρινθίας
Η κληρονομιά του Γεργκ Χάιντερ στη διαχείριση των υποθέσεων της Καρινθίας παραμένει βαριά για τον αυστριακό φορολογούμενο. Η επαρχία αυτή των 550.000 κατοίκων διατηρεί δημόσιο χρέος της τάξεως του 200% του ΑΕΠ και οι παράτολμες επενδύσεις της πρώην δημόσιας τράπεζας HGAA έχουν αφήσει ένα παθητικό μεγαλύτερο των 10 δισεκατομμυρίων ευρώ στα δημόσια ταμεία.
Το FPO, που διαθέτει 38 βουλευτές στο αυστριακό κοινοβούλιο, είναι από τον περασμένο χρόνο εταίρος του σοσιαδλημοκρατικού κόμματος στην μικρή επαρχία Μπούργκενλαντ και του συντηρητικού κόμματος στην Ανω Αυστρία.