Στο σχέδιο της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν για τις αμυντικές δαπάνες στην ΕΕ αναφέρεται η ιστοσελίδα του www.politico.eu
Όπως μεταδίδει το Politico « την Πέμπτη θα γίνει μια έκτακτη συνάντηση των ηγετών της ΕΕ προκειμένου να συζητήσουν για το πώς θα ενισχύσουν την ασφάλεια της Ευρώπης, με φόντο την επικείμενη στρατιωτική απεμπλοκή του Ντόναλντ Τραμπ από την Ήπειρο. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια ευκαιρία για επίδειξη ενότητας. Ωστόσο, αντί αυτού διαφαίνεται μια αρπαγή ισχύος».
Τα κράτη της ΕΕ φοβούνται πως η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα εκμεταλλευτεί αυτή την κρίση για να επεκτείνει την εξουσία που έχουν οι Βρυξέλλες σε νέους τομείς και πως θα ενισχύσει την επιρροή της έναντι των κυβερνήσεων της Ένωσης.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, η πρόεδρος της Κομισιόν περιθωριοποίησε χώρες προκειμένου να αγοράσει εμβόλια για λογαριασμό τους, και κατά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία πρωταγωνίστησε στην επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία και την παράδοση όπλων στο Κίεβο. Αυτή η προσέγγιση της χάρισε το προσωνύμιο «Βασίλισσα Ούρσουλα».
Οι ηγέτες της ΕΕ δεν θέλουν να επαναληφθεί κάτι παρόμοιο σε ένα ευαίσθητο θέμα όπως είναι οι αμυντικές δαπάνες.
«Η άμυνα εξακολουθεί να είναι σε μεγάλο βαθμό και εθνική ευθύνη», δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ. Χώρες όπως η Πολωνία και η Φινλανδία θέλουν να θωρακίσουν την άμυνα απέναντι σε αυτήν την «υπερβολή» της Κομισιόν .
«Η Πολωνία έχει μια σαφή ιδέα σχετικά με το ότι θέλει να το κάνει αυτό έξω από την Κομισιόν», δήλωσε ένας δεύτερος διπλωμάτης της ΕΕ από άλλη χώρα.
Οι εντάσεις θα κορυφωθούν στην έκτακτη Σύνοδο των ηγετών της ΕΕ που θα γίνει στις 6 Μαρτίου, όπου η Φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι θα παρουσιάσει ένα «ολοκληρωμένο σχέδιο επανεξοπλισμού της Ευρώπης».
Το προσχέδιο
Εν όψει της Συνόδου της Πέμπτης, το Politico αναφέρεται στο προσχέδιο κειμένου που έχουν ετοιμάσει οι κυβερνήσεις της ΕΕ. Σε αυτό, οι κυβερνήσεις προτρέπουν την Κομισιόν να δώσει στις χώρες περισσότερο δημοσιονομικό περιθώριο «χωρίς να υπάρξει καθυστέρηση» και προτείνει να δοθούν επιπρόσθετες πηγές χρηματοδότησης για την άμυνα σε επίπεδο ΕΕ, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται και η δυνατότητα ανακατεύθυνσης κονδυλίων για περιφερειακή ανάπτυξη. Ζητούν από την εκτελεστική εξουσία της ΕΕ να «υποβάλει γρήγορα σχετικές προτάσεις».
Σύμφωνα με αυτό το έγγραφο, η Κομισιόν θα προσφέρει -μέσω της επιστολής της προς τους ηγέτες της ΕΕ- διαφορετικές «επιλογές χρηματοδότησης».
Η ρήτρα εθνικής διαφυγής
Άλλωστε αυτή την εβδομάδα, υπό τον φόβο μιας άμεσης απόσυρσης των ΗΠΑ από την Ευρώπη, η Φον ντερ Λάιεν αναμένεται να περιγράψει πώς θα χαλαρώσει τους κανόνες δαπανών της ΕΕ ώστε για να επιτρέψει στις χώρες να εξαιρέσουν αποτελεσματικά τις στρατιωτικές δαπάνες από τους κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας των Βρυξελλών.
Η ΕΕ ωστόσο διχάζεται σχετικά με τα ψιλά γράμματα της «εθνικής ρήτρας διαφυγής» – ενός μηχανισμού έκτακτης ανάγκης που έχει σχεδιαστεί για να διευκολύνει την πίεση στις χώρες που αντιμετωπίζουν ξαφνική κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Η Φον Ντερ Λάιεν δήλωσε πως ο μηχανισμός αυτός θα εφαρμοστεί «με ελεγχόμενο και υπό όρους τρόπο» για να αποτραπούν οι ανεξέλεγκτες δαπάνες από τις υπερχρεωμένες χώρες.
Όμως, η Γερμανία, η Ολλανδία και η Ελλάδα θέλουν να περιορίσουν τη ρήτρα έκτακτης ανάγκης σε χώρες που ήδη δαπανούν πάνω από το 2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος τους για την άμυνα, προκειμένου οι υπόλοιπες να πετύχουν αυτόν τον στόχο.
Η ιδέα αυτή έχει εξοργίσει τα κράτη που υπολείπονται αυτού του στόχου, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας και της Ισπανίας.
«Αυτό είναι παράλογο, διότι θα εμπόδιζε τις χώρες που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη να αυξήσουν τις δαπάνες τους να το πράξουν», δήλωσε ένας τρίτος ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Μια ξεχωριστή πρόταση που υπερασπίζεται η Πολωνία συνίσταται στην παροχή μεγαλύτερης ευελιξίας στις εθνικές πρωτεύουσες με τη διεύρυνση του ορισμού των αμυντικών δαπανών στους κανόνες της ΕΕ.
Το Ταμείο υπεράσπισης
Ωστόσο, η τροποποίηση των κανόνων της ΕΕ για τις δαπάνες δύσκολα θα ξεκλειδώσει την κλίμακα της χρηματοδότησης που απαιτείται για τη ριζική ενίσχυση των αμυντικών αναγκών του μπλοκ.
Το μεγαλύτερο ερώτημα που αντιμετωπίζουν οι κυβερνήσεις στο μέλλον είναι πώς θα δημιουργηθεί ένα κοινό ταμείο χρημάτων που θα στηρίξει τις μακροπρόθεσμες αμυντικές επενδύσεις.
Η Φον Ντερ Λάιεν πρότεινε πρόσφατα ένα εργαλείο της ΕΕ για την προμήθεια βασικών εξοπλιστικών προγραμμάτων, όπως πύραυλους, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και ολοκληρωμένη αεράμυνα.
Παρέλειψε, ωστόσο, να απαντήσει αν το εργαλείο θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από κοινό χρέος της ΕΕ – μια ιδέα που επίσης διχάζει τις κυβερνήσεις.
Χώρες με υψηλό χρέος, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, υποστηρίζουν την έκδοση κοινού χρέους της ΕΕ – το οποίο είναι ουσιαστικά δωρεάν χρήμα – για την άμυνα.
Μια άλλη ιδέα που διατυπώθηκε δημοσίως από τον Επίτροπο Οικονομίας Βάλντις Ντομπρόβσκις είναι να επαναχρησιμοποιηθούν 93 δισ. ευρώ σε αχρησιμοποίητα δάνεια από το μετακοβιδικό πρόγραμμα της ΕΕ για τη χρηματοδότηση της άμυνας.
Αλλά για κάποιες χώρες μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται η Πολωνία θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα ξεχωριστό ταμείο ή μια αναπτυξιακή τράπεζα εκτός του πλαισίου της ΕΕ που θα ήταν πιο ελκυστική λύση.
Αυτές οι επιλογές θα επέτρεπαν σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Νορβηγία να συμμετάσχουν στις προσπάθειες του μπλοκ και μπορεί να είναι πιο εφικτές από οποιοδήποτε μέσο σε επίπεδο ΕΕ, το οποίο θα έπρεπε να εγκριθεί ομόφωνα από τις 27 κυβερνήσεις της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του ισχυρού ηγέτη της Ουγγαρίας, του Φιλορώσου Βίκτορ Όρμπαν.
στο 