Ενώπιον των ευθυνών τους για το θέμα των τουρκικών εγγυήσεων και της παραμονής τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο έθεσε ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης τις ΗΠΑ, την Βρετανία, αλλά και τη Γερμανία, που, όπως είπε, «μας συμβουλεύουν, και θέλουν να μας βοηθήσουν».
Σε ομιλία του στο 19ο Παγκόσμιο Συνέδριο Αποδήμων Κυπρίων ο κ. Αναστασιάδης έθεσε δύο καίρια ερωτήματα: Πρώτον, είναι δυνατόν ποτέ να ζητάς την κατανόηση, την αποδοχή από εκείνον που δέχθηκε την εισβολή να έχει ως εγγυητή τον εισβολέα; Δεύτερον, ποια είναι η συμβολή της διεθνούς κοινότητας στην αποκατάσταση του διεθνούς δικαίου;
Ειδικότερα , ο Κύπριος Πρόεδρος κάλεσε ονομαστικά ΗΠΑ και Βρετανία να απαντήσουν, εάν θα δέχονταν στα δικά τους πολιτικά συστήματα για να ληφθεί μια απόφαση να χρειάζεται και η σύμφωνος γνώμη μιας εκ των πολιτειών στην περίπτωση της Αμερικής ή της Σκοτίας για την περίπτωση της Βρετανίας, και εάν οι χώρες αυτές θα δέχονταν οποιαδήποτε άλλη χώρα, ή την Τουρκία, να εγγυηθεί την ασφάλειά τους.
Η Κύπρος πρέπει επιτέλους να γίνει ξανά ένα ομαλό κράτος, μακριά από τις όποιες παρεμβάσεις τρίτων, δήλωσε ο κ. Αναστασιάδης και εξέφρασε την βεβαιότητα ότι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι μπορούν να συμβιώσουν και να συνδημιουργήσουν, «αρκεί να μη μετατρέπονται σε όργανα εξυπηρέτησης τρίτων».
Απευθυνόμενος προς την τουρκοκυπριακή κοινότητα ο Ν. Αναστασιάδης υπέδειξε τους κινδύνους που διατρέχει όσο παραμένει κάτω από τον έλεγχο της Τουρκίας. Γι’ αυτό την κάλεσε να απορρίψει τις τουρκικές εγγυήσεις, αφήνοντας παράλληλα ανοικτό παράθυρο ικανοποίησης κάποιων άλλων αιτημάτων της. Ωστόσο, έκανε σαφές πως, ενόσω παραμένει στο τραπέζι η τουρκική απαίτηση για διατήρηση εγγυήσεων και επεμβατικών δικαιωμάτων, τότε δεν μπορεί να αναμένεται ότι θα υπάρξει συμφωνία στο Κυπριακό.
Ο κ. Αναστασιάδης τόνισε, σύμφωνα με το ΑΠΕ, ότι δεν μπορεί να υποστηριχθεί λύση που θα προβλέπει μεταξύ άλλων:
α) Διατήρηση της Συνθήκης Εγγυήσεων και του μονομερούς επεμβατικού δικαιώματος της Τουρκίας για 15 ή και 10 χρόνια, χωρίς ρήτρα τερματισμού, αλλά με ρήτρα αναθεώρησης.
β) Δημιουργία στρατιωτικής βάσης στην τουρκοκυπριακή πολιτεία με την εσαεί παρουσία 1.800-2.000 Τούρκων στρατιωτών, με το πρόσχημα προστασίας του Κυπριακού Κράτους από εξωτερικούς κινδύνους.
γ) Την έλλειψη ασφαλούς συστήματος επιτήρησης εφαρμογής των προνοιών της λύσης, με την αξίωση της Τουρκίας όχι μόνο να είναι μία εκ των επιτηρητών αλλά και με μονομερές δικαίωμα επέμβασης, αν κατά την κρίση της η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν υλοποιεί τα συμφωνηθέντα.
δ) Την αποδοχή πως για κάθε απόφαση κάθε θεσμικού οργάνου, ανεξαρτήτως, εάν θα αφορούσε ζωτικά συμφέροντα της μίας ή της άλλης κοινότητας, θα απαιτείται τουλάχιστον μια θετική τουρκοκυπριακή ψήφος.