Σταδιακά από το 2024 θα ενταχθεί ο κλάδος της ναυτιλίας στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων ρύπων (ETS), ύστερα από σχετική απόφαση που έλαβε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Αυτό θα απαιτεί από τις ναυτιλιακές εταιρείες να αγοράζουν δικαιώματα για τις εκπομπές αερίων που εκλύουν τα πλοία τους. Το κείμενο θα πρέπει να εγκριθεί επίσημα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και μετά θα πρέπει να δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ. Εν συνεχεία αυτό θα τεθεί σε ισχύ, 20 ημέρες αργότερα.
Οι ναυτιλιακές εταιρείες θα μπορούν να αγοράζουν δικαιώματα για το 100% των εκπομπών αερίων για ταξίδια των πλοίων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για το 50% των εκπομπών των πλοίων για ταξίδια προς ή από την ΕΕ. Κάθε φορά θα πληρώνουν για τις αναφερόμενες εκπομπές του προηγούμενου έτους, δηλαδή θα πληρώσουν το 2025 τις εκπομπές του 2024 . Στο πλαίσιο αυτό θα υπάρξει μια τριετής περίοδος προσαρμογής κατά την οποία οι ναυτιλιακές εταιρείες θα μπορούν αγοράζουν δικαιώματα εμπορίας ρύπων για το 40% των εκπομπών το 2024, ενώ στη συνέχεια θα αυξηθεί σταδιακά στο 75% το 2025 και στο 100% το 2026.
Αρχικά οι εκπομπές αερίων θα καλύπτουν το διοξείδιο του άνθρακα αλλά στη συνέχεια και από το 2026 θα συμπεριληφθούν οι εκπομπές του μεθανίου και του οξειδίου του αζώτου.
Δημιουργία ταμείου
Το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο συμφώνησε επίσης να διαθέσει 20 εκατ. δικαιώματα ETS, αξίας περίπου 2 δισ. δολαρίων από σήμερα βάσει της τρέχουσας τιμής άνθρακα πίσω στον ναυτιλιακό τομέα, για να στηρίξει την υιοθέτηση καθαρών καυσίμων και να προωθήσουν την καινοτομία.
Σύμφωνα με το κείμενο της απόφασης, οι πλοιοκτήτες θα μπορούν επίσης να μετακυλίουν το κόστος στους εμπορικούς φορείς εκμετάλλευσης και τους ναυλωτές, όταν είναι υπεύθυνοι για λειτουργικές αποφάσεις που επηρεάζουν τις εκπομπές αερίων των πλοίων.
Το σύστημα εμπορίας ρύπων της ΕΕ θα αλλάξει επίσης εάν ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός ΙΜΟ συμφωνήσει το δικό του μέτρο που βασίζεται στην αγορά για να δώσει κίνητρα για τη μετάβαση της ναυτιλίας σε μηδενικές εκπομπές.
Το σύστημα εμπορίας ρύπων στη ναυτιλία εκτιμάται ότι θα κοστίσει στις ναυτιλιακές εταιρείες μεταξύ 6 με 7 δισ. ευρώ ετησίως μόλις συμπεριληφθεί το 100% των εκπομπών από το 2026, σύμφωνα με υπολογισμούς που έγιναν με τα τρέχοντα επίπεδα εκπομπών και τις πρόσφατες τιμές.
“Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και η απεξάρτηση της ναυτιλίας από τον άνθρακα δεν είναι ζήτημα του “αν” αλλά του “πώς”. Η διάθεση μέρους των εσόδων από το ΣΕΔΕ για τη ναυτιλία αποτελεί νίκη για την ενεργειακή μετάβαση του τομέα. Η ειδική στήριξη μέσω του Ταμείου Καινοτομίας είναι πράγματι το κλειδί για τη γεφύρωση του χάσματος τιμών με τα καθαρά καύσιμα”, τόνισε ο Σωτήρης Ράπτης, Γενικός Γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ένωση Πλοιοκτητών ECSA.
Η ECSA χαιρετίζει επίσης τη διατήρηση της αρχής “ο ρυπαίνων πληρώνει” μέσω των υποχρεωτικών απαιτήσεων για τη μετακύλιση του κόστους του εμπορίας ρύπων της ΕΕ στους εμπορικούς φορείς εκμετάλλευσης των πλοίων.
Αναφέρει εξάλλου ότι η περίοδος σταδιακής εισαγωγής και η σταδιακή συμπερίληψη των εκπομπών από τη ναυτιλία σε μια τριετή περίοδο είναι επίσης ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση μιας ομαλής μετάβασης για τον τομέα.
Την ικανοποίησή της για τις βασικές προτάσεις που είχε υποστηρίξει από το 2021 και περιλαμβάνονται στο τελικό κείμενο της ΕΕ εξέφρασε σε ανακοίνωσή της στο διαδίκτυο η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών,
Ειδικότερα αναφέρει ότι η επιβάλλεται η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», καθιστώντας τον φορέα εμπορικής εκμετάλλευσης του πλοίου υπεύθυνο για το κόστος συμμόρφωσης, ενώ υπογραμμίζει ότι προβλέπεται δέσμευση μέρους των εσόδων του συστήματος εμπορίας ρύπων EU ETS από τη ναυτιλία για δράσεις απανθρακοποίησης του κλάδου.
“Επόμενο βήμα, τώρα, είναι να αναγνωριστεί στην πράξη η στρατηγική σημασία της ναυτιλίας ώστε να προωθηθούν κατάλληλες λύσεις μέσω του Ταμείου Καινοτομίας, το οποίο θα διαχειριστεί τα δεσμευμένα έσοδα. Το Ταμείο Καινοτομίας πρέπει κατά προτεραιότητα να στηρίξει την ανάπτυξη και διάθεση εναλλακτικών και ασφαλών ναυτιλιακών καυσίμων σε προσιτές τιμές” τονίζει η ΕΕΕ.
Επισημαίνει εξάλλου ότι είναι ανάγκη να διασφαλιστούν ίσοι όροι ανταγωνισμού και ισότιμη πρόσβαση στο Ταμείο για τις πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις του κλάδου.
Mελέτη για τη διαθεσιμότητα των ναυτιλιακών καυσίμων
Η μελέτη του ΙΜΟ σχετικά με την ετοιμότητα και τη διαθεσιμότητα της τεχνολογίας πλοίων χαμηλών και μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και θαλάσσιων καυσίμων υποβλήθηκε στην Επιτροπή Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος
Μεταξύ των βασικών συμπερασμάτων, η μελέτη υποδεικνύει ότι η επίτευξη μιας πιο φιλόδοξης πορείας απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές σε σχέση με τη συνήθη δραστηριότητα είναι εφικτή, με ενισχυμένο επίπεδο φιλοδοξίας και εφαρμογή περαιτέρω μέτρων μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η μελέτη ολοκληρώθηκε από την Ricardo-AEA Ltd και την DNV, στο πλαίσιο της πρώτης φάσης.
Το έργο ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2022, για να υποστηρίξει τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τη διεθνή ναυτιλία.