Κομισιόν: Ο “οδικός χάρτης” για την ενίσχυση του κώδικα δεοντολογίας κατά της παραπληροφόρησης

Τον “οδικό χάρτη” για την ενίσχυση του κώδικα δεοντολογίας κατά της παραπληροφόρησης δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η αντιπρόεδρος της Κομισιόν για Θέματα Αξιών και Διαφάνειας Βιέρα Γιούροβα σημείωσε ότι «οι απειλές και οι κίνδυνοι που ενέχει η παραπληροφόρηση εξελίσσονται με ραγδαίους ρυθμούς και πρέπει να εντατικοποιήσουμε τη συλλογική μας δράση για να ενδυναμώσουμε τους πολίτες και να προστατέψουμε τον δημοκρατικό χώρο πληροφόρησης».
Σε αυτό καθορίζονται οι προσδοκίες της Επιτροπής, διατυπώνεται έκκληση για ισχυρότερες δεσμεύσεις από τα υπογράφοντα μέρη και προβλέπεται ευρύτερη συμμετοχή στον κώδικα. Βασιζόμενα σε ένα άρτιο πλαίσιο παρακολούθησης και σαφείς δείκτες επιδόσεων, τα υπογράφοντα μέρη θα πρέπει να μειώσουν τα οικονομικά κίνητρα της παραπληροφόρησης, να δώσουν στους χρήστες τη δυνατότητα να συμμετέχουν ενεργά στην πρόληψη της εξάπλωσής της, να συνεργαστούν καλύτερα με ελεγκτές γεγονότων σε όλα τα κράτη μέλη και τις γλώσσες της ΕΕ και να προβλέψουν ένα πλαίσιο για την πρόσβαση ερευνητών σε δεδομένα.
Η κ. Γιούροβα πρόσθεσε ότι «είναι απαραίτητος ένας νέος ισχυρότερος κώδικας, καθώς οι διαδικτυακές πλατφόρμες και άλλοι παράγοντες πρέπει να αντιμετωπίσουν τους συστημικούς κινδύνους των υπηρεσιών τους και την αλγοριθμική ενίσχυση, να μην επιτηρούν πλέον μόνο οι ίδιοι τις δραστηριότητές τους, να μην επιτρέπουν πλέον τη δημιουργία εσόδων από παραπληροφόρηση και, ταυτόχρονα, να σέβονται απόλυτα την ελευθερία του λόγου».
Παράλληλα, ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν ανέφερε ότι «η παραπληροφόρηση δεν μπορεί να συνεχίσει να αποτελεί πηγή εσόδων. Πρέπει απαραιτήτως να δούμε ισχυρότερες δεσμεύσεις από τις διαδικτυακές πλατφόρμες, ολόκληρο το διαφημιστικό οικοσύστημα και τα δίκτυα ελεγκτών γεγονότων. Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες θα προσφέρει πρόσθετα ισχυρά εργαλεία για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης».
Το έγγραφο
Το έγγραφο καθοδήγησης ζητεί την ενίσχυση του κώδικα, ιδίως στους ακόλουθους τομείς:
• Μεγαλύτερη συμμετοχή με εξατομικευμένες δεσμεύσεις. Η Επιτροπή ζητεί να προσχωρήσουν στον κώδικα καθιερωμένες και αναδυόμενες πλατφόρμες που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ, εμπλεκόμενοι ενδιαφερόμενοι του οικοσυστήματος διαδικτυακής διαφήμισης (π.χ. διαφημιστικές πλατφόρμες, πάροχοι διαφημιστικών τεχνολογιών, εταιρείες που επωφελούνται από διαφημίσεις), υπηρεσίες ανταλλαγής προσωπικών μηνυμάτων, καθώς και ενδιαφερόμενοι φορείς που μπορούν να προσφέρουν πόρους ή εμπειρία για την αποτελεσματική λειτουργία του κώδικα. Ο ενισχυμένος κώδικας θα πρέπει να περιλαμβάνει νέες εξατομικευμένες δεσμεύσεις ανάλογες του μεγέθους και της φύσης των υπηρεσιών που παρέχουν τα υπογράφοντα μέρη.
• Κατάργηση της δυνατότητας δημιουργίας εσόδων από παραπληροφόρηση. Οι πλατφόρμες και οι παράγοντες του οικοσυστήματος διαδικτυακής διαφήμισης πρέπει να αναλάβουν ευθύνη και να συνεργαστούν καλύτερα για τη διακοπή της χρηματοδότησης της παραπληροφόρησης, ιδίως με την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με διαφημίσεις παραπληροφόρησης που έχουν απορριφθεί από ένα εκ των υπογραφόντων μερών, τη βελτίωση της διαφάνειας και της λογοδοσίας όσον αφορά τις τοποθετήσεις διαφημίσεων και τον αποκλεισμό της συμμετοχής παραγόντων που αναρτούν συστηματικά διαψευσμένο περιεχόμενο.
• Εξασφάλιση της ακεραιότητας των υπηρεσιών. Ο ενισχυμένος κώδικας θα πρέπει να καλύπτει πλήρως τις τρέχουσες και τις αναδυόμενες συμπεριφορές χειραγώγησης που χρησιμοποιούνται για τη διάδοση παραπληροφόρησης (όπως ψεύτικοι λογαριασμοί, οργανωμένες εκστρατείες χειραγώγησης, χακάρισμα λογαριασμών) και να προβλέπει εξατομικευμένες δεσμεύσεις ώστε να εξασφαλίζονται η διαφάνεια και η λογοδοσία όσον αφορά τα μέτρα που λαμβάνονται για τον περιορισμό των επιπτώσεων της παραπληροφόρησης.
• Ενδυνάμωση των χρηστών όσον αφορά την κατανόηση και την επισήμανση της παραπληροφόρησης. Είναι απαραίτητο οι χρήστες να έχουν πρόσβαση σε εργαλεία που τους επιτρέπουν να κατανοούν καλύτερα το διαδικτυακό περιβάλλον και να κινούνται σε αυτό με ασφάλεια. Τα υπογράφοντα μέρη πρέπει να καταστήσουν διαφανή τα συστήματα συστάσεών τους, δηλαδή τον τρόπο με τον οποίο οι χρήστες βλέπουν περιεχόμενο, και να λάβουν μέτρα μετριασμού των κινδύνων που αυτά ενέχουν, όπως είναι η ταχεία εξάπλωση της παραπληροφόρησης. Θα πρέπει επίσης να παρέχουν στους χρήστες τους προσβάσιμα και αποτελεσματικά εργαλεία και διαδικασίες για την επισήμανση περιπτώσεων παραπληροφόρησης που θα μπορούσαν να βλάψουν το δημόσιο ή το ατομικό συμφέρον. Οι χρήστες των οποίων το περιεχόμενο ή οι λογαριασμοί έχουν υπαχθεί σε μέτρα που ελήφθησαν έπειτα από την προαναφερόμενη επισήμανση θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε κατάλληλο και διαφανή μηχανισμό προσφυγής και διορθωτικών μέτρων. Ο ενισχυμένος κώδικας θα πρέπει επίσης να βελτιώσει την προβολή αξιόπιστων πληροφοριών δημόσιου συμφέροντος και να προειδοποιεί τους χρήστες που έχουν αλληλεπιδράσει με περιεχόμενο το οποίο έχει επισημανθεί ως ψευδές από ελεγκτές γεγονότων.
• Αύξηση της κάλυψης του ελέγχου γεγονότων και αυξημένη πρόσβαση ερευνητών σε δεδομένα Ο νέος κώδικας θα πρέπει να διασφαλίσει καλύτερη συνεργασία με τους ελεγκτές γεγονότων και να αυξήσει την κάλυψη σε όλες τις χώρες και γλώσσες της ΕΕ. Ο ενισχυμένος κώδικας θα πρέπει επίσης να προβλέπει άρτιο πλαίσιο για την πρόσβαση ερευνητών σε δεδομένα.
• Ένα άρτιο πλαίσιο παρακολούθησης. Ο ενισχυμένος κώδικας θα πρέπει να περιλαμβάνει βελτιωμένο πλαίσιο παρακολούθησης σύμφωνα με σαφείς βασικούς δείκτες επιδόσεων (ΒΔΕ) για τη μέτρηση των αποτελεσμάτων και του αντικτύπου των δράσεων που αναλαμβάνουν οι πλατφόρμες, καθώς και του συνολικού αντικτύπου του κώδικα στην παραπληροφόρηση εντός της ΕΕ. Οι πλατφόρμες θα πρέπει να υποβάλουν τακτικά εκθέσεις στην Επιτροπή σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνονται και τους σχετικούς ΒΔΕ. Οι πλατφόρμες θα πρέπει να παρέχουν τις πληροφορίες και τα δεδομένα σε τυποποιημένες μορφές με ανάλυση ανά κράτος μέλος.
Τέλος, τα υπογράφοντα μέρη θα πρέπει να συστήσουν ένα κέντρο διαφάνειας στο οποίο θα αναφέρουν τις πολιτικές που υιοθετούν για την υλοποίηση των δεσμεύσεων βάσει του κώδικα, πως αυτές έχουν επιβληθεί και θα παρουσιάζονται όλα τα δεδομένα και οι δείκτες μέτρησης που σχετίζονται με τους ΒΔΕ. Επιπλέον, το έγγραφο καθοδήγησης προτείνει τη σύσταση μόνιμης ειδικής ομάδας, υπό την προεδρία της Επιτροπής. Θα απαρτίζεται από υπογράφοντα μέρη, εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, της ομάδας των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (ERGA), καθώς και εκπροσώπους από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ψηφιακών Μέσων (EDMO) οι οποίοι έλαβαν πάνω από 11 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία οκτώ περιφερειακών κόμβων με στόχο την υλοποίηση και την επέκταση των εργασιών του Παρατηρητηρίου στα κράτη μέλη. Η ειδική ομάδα, η οποία θα στηρίζεται επίσης από εμπειρογνώμονες, θα συμβάλει στην επανεξέταση και προσαρμογή του κώδικα με βάση τις εξελίξεις στην τεχνολογία, την κοινωνία, την αγορά και τη νομοθεσία.
Η Επιτροπή θα ζητήσει τη σύγκληση των υπογραφόντων μερών του κώδικα δεοντολογίας, καθώς και την ενίσχυση του κώδικα σύμφωνα με το έγγραφο καθοδήγησης. Ενθαρρύνει επίσης την προσχώρηση νέων υπογραφόντων μερών στον κώδικα. Για τον σκοπό αυτόν, η Επιτροπή θα προσεγγίσει πιθανά νέα υπογράφοντα μέρη και ενδιαφερόμενα μέρη. Τα υπογράφοντα μέρη θα πρέπει να αναθεωρήσουν σε εύθετο χρόνο τον κώδικα και να υποβάλουν το πρώτο σχέδιο του αναθεωρημένου κώδικα το φθινόπωρο. Όπως ανακοινώθηκε, εντός του τρέχοντος έτους η Επιτροπή θα προτείνει επίσης νομοθετική πράξη για τη βελτίωση της διαφάνειας της πολιτικής διαφήμισης. Το έγγραφο καθοδήγησης ζητά επίσης ενισχυμένες δεσμεύσεις στον τομέα αυτόν, ώστε να προετοιμαστεί το έδαφος για το επικείμενο ενισχυμένο νομοθετικό πλαίσιο και να ανευρεθούν λύσεις υπό την καθοδήγηση του κλάδου.