Τέλος στη ρήτρα διαφυγής και στα «διμερή συμβόλαια» εισηγείται η Κομισιόν στα κράτη-μέλη της.
Σημειώνεται πως η γενική ρήτρα διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης προβλέπει προσωρινή παρέκκλιση από τις δημοσιονομικές απαιτήσεις που εφαρμόζονται κανονικά σε περίπτωση σοβαρής επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας, θα απενεργοποιηθεί στο τέλος του 2023. Η έξοδος από την περίοδο κατά την οποία ίσχυε η γενική ρήτρα διαφυγής θα οδηγήσει σε επανέναρξη των ειδικών ανά χώρα συστάσεων για τη δημοσιονομική πολιτική, οι οποίες ποσοτικοποιούνται και διαφοροποιούνται με βάση τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη όσον αφορά το δημόσιο χρέος.
Οι συζητήσεις σχετικά με ένα αναθεωρημένο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης, με βάση τους προσανατολισμούς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που παρουσιάστηκαν τον Νοέμβριο του 2022, βρίσκονται σε εξέλιξη. Έως ότου τεθεί σε εφαρμογή ένα νέο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης και λαμβανομένης υπόψη της νέας μεταπανδημικής πραγματικότητας, δεν είναι σκόπιμη η επάνοδος μόνο στην εφαρμογή των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης που ίσχυαν πριν από την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής το 2020.
Δεδομένου ότι δεν έχει ακόμη τεθεί σε εφαρμογή ένα νέο νομικό πλαίσιο, με βάση το αποτέλεσμα της υπό εξέλιξη επανεξέτασης της οικονομικής διακυβέρνησης, το ισχύον νομικό πλαίσιο εξακολουθεί να ισχύει. Ταυτόχρονα, προκειμένου να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική μετάβαση στη λειτουργία της μελλοντικής δέσμης δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ και να ληφθούν υπόψη οι τρέχουσες προκλήσεις, ορισμένα στοιχεία των μεταρρυθμιστικών προσανατολισμών της Επιτροπής θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στον κύκλο δημοσιονομικής εποπτείας.
Ως εκ τούτου, η Επιτροπή είναι έτοιμη να προτείνει ειδικές ανά χώρα συστάσεις σχετικά με τη δημοσιονομική πολιτική για το 2024, οι οποίες θα περιλαμβάνουν ποσοτική απαίτηση, καθώς και ποιοτική καθοδήγηση για τα επενδυτικά και ενεργειακά μέτρα. Οι συστάσεις αυτές θα συνάδουν με τα κριτήρια που προτείνονται στους προσανατολισμούς της Επιτροπής, ενώ θα παραμένουν επίσης συμβατές με την ισχύουσα νομοθεσία στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Κατευθύνσεις για την κατάρτιση σχεδίων σταθερότητας και σύγκλισης
Τα κράτη μέλη καλούνται να θέσουν δημοσιονομικούς στόχους στα προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης που συμμορφώνονται με τα κριτήρια δημοσιονομικής προσαρμογής που καθορίζονται στους μεταρρυθμιστικούς προσανατολισμούς της Επιτροπής. Καλούνται επίσης να συζητήσουν τον τρόπο με τον οποίο τα μεταρρυθμιστικά και επενδυτικά τους σχέδια αναμένεται να συμβάλουν στη δημοσιονομική βιωσιμότητα και τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, σύμφωνα με τα κριτήρια που καθορίζονται στους μεταρρυθμιστικούς προσανατολισμούς.
Ως εκ τούτου, η Επιτροπή είναι έτοιμη να προτείνει ειδικές ανά χώρα συστάσεις σχετικά με τη δημοσιονομική πολιτική για το 2024, οι οποίες:
- Είναι σύμφωνες με τους δημοσιονομικούς στόχους που θέτουν τα κράτη μέλη στα προγράμματά τους σταθερότητας και σύγκλισης, εφόσον οι στόχοι αυτοί συνάδουν με τη διασφάλιση ότι ο δείκτης δημόσιου χρέους τίθεται σε καθοδική πορεία ή παραμένει σε συνετό επίπεδο και ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα είναι χαμηλότερο από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα·
- Ποσοτικοποιούνται και διαφοροποιούνται με βάση τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη όσον αφορά το δημόσιο χρέος·
- Διαμορφώνονται με βάση τις καθαρές πρωτογενείς δαπάνες, όπως προτείνεται στους μεταρρυθμιστικούς προσανατολισμούς της Επιτροπής.
- Επιπλέον, στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις της για τη δημοσιονομική πολιτική, η Επιτροπή θα συνεχίσει να δίνει έμφαση στις δημόσιες επενδύσεις. Όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν να προστατεύουν τις εθνικά χρηματοδοτούμενες επενδύσεις και να διασφαλίζουν την αποτελεσματική απορρόφηση των κονδυλίων στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας και άλλων ταμείων της ΕΕ, ιδίως για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.
Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις θα παρέχουν επίσης καθοδήγηση σχετικά με το δημοσιονομικό κόστος των μέτρων για την ενέργεια.
Εφαρμογή της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος
Λαμβανομένης υπόψη της εμμένουσας υψηλής αβεβαιότητας για τις μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές στην παρούσα συγκυρία, η Επιτροπή θεωρεί ότι δεν θα πρέπει να ληφθεί απόφαση την φετινή άνοιξη για την υπαγωγή ή μη των κρατών μελών στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή θα προτείνει στο Συμβούλιο να κινήσει διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος στη βάση του ελλείμματος την άνοιξη του 2024 βάσει των πραγματικών στοιχείων του 2023, σύμφωνα με τις ισχύουσες νομικές διατάξεις.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν υπόψη το γεγονός αυτό κατά την εκτέλεση των προϋπολογισμών τους για το 2023 και κατά την προετοιμασία των προγραμμάτων σταθερότητας και σύγκλισης την φετινή άνοιξη και των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων για το 2024 το φετινό φθινόπωρο.
Προσεχείς προτάσεις για την οικονομική διακυβέρνηση
Οι συζητήσεις σχετικά με τη μεταρρύθμιση του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης προχωρούν, σύμφωνα με τους προσανατολισμούς της Επιτροπής που παρουσιάστηκαν τον Νοέμβριο του 2022, με τη σύγκλιση απόψεων που προέκυψαν σε διάφορα βασικά ζητήματα. Άλλα ζητήματα δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί.
Η Επιτροπή προτίθεται να υποβάλει νομοθετικές προτάσεις σε συνέχεια του προσεχούς Συμβουλίου Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Μάρτιο του 2023.
Επόμενα βήματα
Η παρούσα ανακοίνωση καθορίζει τις προκαταρκτικές κατευθύνσεις δημοσιονομικής πολιτικής για το 2024, οι οποίες θα επικαιροποιηθούν δεόντως στο πλαίσιο της εαρινής δέσμης του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου τον Μάιο του 2023.
Οι επικαιροποιημένες κατευθύνσεις θα εξακολουθήσουν να αντικατοπτρίζουν την παγκόσμια οικονομική κατάσταση, την ιδιαίτερη κατάσταση κάθε κράτους μέλους, την πρόοδο της συζήτησης σχετικά με την εν εξελίξει επανεξέταση της οικονομικής διακυβέρνησης και τις συζητήσεις ακολουθητέας πολιτικής στο Συμβούλιο.
Τα κράτη μέλη καλούνται να αποτυπώσουν αυτές τις κατευθύνσεις στα οικεία προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης.