Όσοι διαβάζουν καθημερινά την εφημερίδα Cumhuriyet μέσω ίντερνετ έρχονται αντιμέτωποι με το ίδιο σοκαριστικό θέαμα. Ψηλά στη σελίδα βρίσκονται διαρκώς τα πορτρέτα των δώδεκα δημοσιογράφων της τουρκικής εφημερίδας που βρίσκονται στη φυλακή ή εκκρεμεί σε βάρος τους ένταλμα σύλληψης.
Μεταξύ αυτών ο νυν αρχισυντάκτης της Μουράτ Σαμπουντσού. Ο πρώην αρχισυντάκτης της Cumhuriyet Τσαν Ντουντάρ βρίσκεται εδώ και μήνες εξόριστος στην Τουρκία.
Η Cumhuriyet στο μεταξύ έχει γίνει σύμβολο των ανεξάρτητων τουρκικών ΜΜΕ, που από το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016 μέχρι σήμερα έχουν στοχοποιηθεί από το καθεστώς Ερντογάν. Δεκάδες δημοσιογράφοι βρίσκονται στη φυλακή, στη βάση κατηγορητήριων που δεν στοιχειοθετούνται ή ακόμη και χωρίς κατηγορητήριο. Στους φυλακισμένους δημοσιογράφους συγκαταλέγεται και ο ανταποκριτής της γερμανικής εφημερίδας Welt, Ντενίζ Γιουτζέλ, ο οποίος κρατείται με την κατηγορία της προπαγάνδας και της υποκίνησης σε μίσος.
Την ίδια ώρα ο ακριβής αριθμός των φυλακισμένων δημοσιογράφων δεν έχει αποσαφηνιστεί. Η ΜΚΟ P24 κάνει λόγο για 100 δημοσιογράφους που έχουν συλληφθεί ως τώρα και κρατούνται. Η τουρκική κυβέρνηση ωστόσο αναφέρει επίσημα ότι ο αριθμός τους δεν ξεπερνά τους 30. Από την άλλη πλευρά οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα μιλούν για 49 τουλάχιστον φυλακισμένους Τούρκους συναδέλφους τους. Σε κάθε περίπτωση δεκάδες είναι και οι περιπτώσεις δημοσιογράφων που συνελήφθησαν αλλά οι υποθέσεις τους δεν βγήκαν ποτέ στη δημοσιότητα.
Και όσοι εξακολουθούν να εργάζονται βρίσκονται αντιμέτωποι με δυσχερείς συνθήκες, όπως τονίζει ο Κρίστιαν Μιρ, γενικός διευθυντής των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα στη Γερμανία. «Τα εναπομείναντα στην Τουρκία μέσα ενημέρωσης και οι δημοσιογράφοι που ασκούν κριτική στην κυβέρνηση εργάζονται σε ένα κλίμα διαρκούς φόβου μήπως συλληφθούν, λογοκριθούν ή αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τη χώρα, όπως αναγκάστηκαν να κάνουν ορισμένοι συνάδελφοί τους», τόνισε ο Μιρ στο γερμανικό ραδιόφωνο SWR.
Έωλες κατηγορίες εναντίον δημοσιογράφων
Και στην περίπτωση των δημοσιογράφων της Cumhuriyet για πολλούς μήνες δεν ήταν γνωστό το ακριβές κατηγορητήριο. Μόλις τον Απρίλιο αυτό συντάχθηκε. Μεταξύ των κατηγοριών που τους απαγγέλλονται συμπεριλαμβάνονται η συμμετοχή και υποστήριξη του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος PKK, η υποστήριξη τoυ ακροαριστερού κόμματος DHKP-C αλλά και του κινήματος Γκιουλέν, το οποίο σύμφωνα με την τουρκική κυβέρνηση υποκίνησε το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου καλοκαιριού. Βάση για όλες αυτές τις κατηγορίες αποτελούν απλώς άρθρα της τουρκικής εφημερίδας.
Σύμφωνα με τους Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα από την 15η Ιουλίου 2016, ημέρα του πραξικοπήματος, παρατηρείται στην Τουρκία ένα πρωτοφανές κύμα διώξεων και καταπίεσης κατά απλών δημοσιογράφων. Στη σχετική παγκόσμια λίστα για την κατάσταση της ελευθερίας του τύπου η Τουρκία έχει υποχωρήσει στην 155η θέση σε σύνολο 180 χωρών. Επιπλέον μετά το πραξικόπημα έχουν κλείσει στην χώρα πάνω από 170 ΜΜΕ και εκδοτικοί οίκοι. Μεταξύ αυτών βρίσκονται πολλά μέσα που ασκούσαν έντονη κριτική στην πολιτική Ερντογάν, κυρίως από το φιλοκουρδικό μέτωπο στη ΝΑ Τουρκία, όπως το τηλεοπτικό δίκτυο IMC. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλά τοπικά ΜΜΕ που προωθούσαν την πολυφωνία στην ΝΑ Τουρκία να βάλουν λουκέτο.Από την άλλη πλευρά, πολλά ΜΜΕ, ακόμη και πριν την απόπειρα πραξικοπήματος βρίσκονται κοντά το ισλαμο-συντηρητικό χώρο, που εκπροσωπείται από το κυβερνών ΑΚΡ, προκειμένου να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους. Στην Τουρκία άλλωστε πολλές εταιρείες ΜΜΕ δραστηριοποιούνται επίσης στον κατασκευαστικό και ενεργειακό τομέα και ως εκ τούτου είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την τουρκική κυβέρνηση. Πολλοί Τούρκοι δημοσιογράφοι παραδέχονται ότι προτιμούν να λογοκρίνουν τον εαυτό τους παρά να ρισκάρουν τη δουλειά ή ακόμη και τη ζωή τους.
Αβέβαιο μέλλον
Σήμερα τα λίγα εναπομείναντα αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ, όπως οι εφημερίδες Cumhuriyet, Birgün και Εvrensel αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Λόγω της γενικότερης έλλειψης πολυφωνίας και το τουρκικό δημοψήφισμα δεν παρουσιάστηκε αντικειμενικά στην τουρκική δημόσια σφαίρα, αναφέρει ο Κρίστιαν Μιρ. Από την άλλη πλευρά σημαντικά προβλήματα στην επιτέλεση των δημοσιογραφικών τους καθηκόντων αντιμετωπίζουν και πολλοί ανταποκριτές ξένων μέσων στην Τουρκία. Η περίπτωση Γιουτζέλ δεν είναι μοναδική. Εντούτοις αρκετοί Τούρκοι δημοσιογράφοι, παρά τις απειλές Ερντογάν, συνεχίζουν να αψηφούν τον κίνδυνο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το νέο ανεξάρτητο ειδησεογραφικό δίκτυο dokuz8haber ή η πλατφόρμα Μedyascope TV, δύο μέσα που προσπαθούν να ακουστούν στον κόσμο κυρίως μέσα από το διαδίκτυο. Άλλοι πάλι δημοσιογράφοι που έχουν απολυθεί επιλέγουν να συνεχίσουν τον δικό τους δρόμο παρέχοντας ανεξάρτητη πληροφόρηση μέσα από το facebook ή άλλες δυνατότητες που παρέχει το ίντερνετ.
Ο Κρίστιαν Μιρ τονίζει ότι κατά κανόνα τόσο οι εθνικές κυβερνήσεις όσο και η ΕΕ, την οποία επικρίνει για την πρόσφατη έκθεση προόδου της για την Τουρκία. Όπως λέει, «η ΕΕ ήταν πολύ περήφανη για την έκθεσή της. Κατά την άποψή μας αδίκως, διότι έκανε το λάθος που κάνει σε όλες τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις: ότι οι εκθέσεις της δεν γίνονται ποτέ συγκεκριμένες και ως εκ τούτου δεν είναι πραγματικά επώδυνες για τους αυταρχικούς κυβερνώντες, για παράδειγμα είτε στην περίπτωση της ΠΓΔΜ είτε για της Τουρκίας».
Πηγή: DW