Ήταν ο πρώτος γερμανός πρόεδρος που ζήτησε συγγνώμη για τις ναζιστικές θηριωδίες στην Ελλάδα. Ο Γιόαχιμ Γκάουκ ξεκίνησε ως πάστορας στην Αν. Γερμανία και προσέδωσε κύρος στο αξίωμα επισκεπτόμενος μαρτυρικές πόλεις.
Κανονικά η Άγκελα Μέρκελ δεν τον ήθελε για πρόεδρο της δημοκρατίας. Όταν το 2010 ο Χορστ Κέλερ παραιτήθηκε από το αξίωμά του, ο τότε κυβερνητικός συνασπισμός με τους Φιλελεύθερους στήριξε την υποψηφιότητα του Κρίστιαν Βουλφ, μέχρι τότε τοπικού πρωθυπουργού της Κάτω Σαξονίας.
Δυο χρόνια αργότερα και υπό το βάρος σκανδάλου για παθητική δωροδοκία ο Βουλφ παραιτήθηκε και έγινε και πάλι επίκαιρη η υποψηφιότητα Γκάουκ από τα κόμματα των Πρασίνων και της Αριστεράς. Αυτήν τη φορά και μετά από δισταγμούς συναίνεσαν Φιλελεύθεροι και Χριστιανική Ένωση. Και έτσι ο πρώην πάστορας της Ευαγγελικής Εκκλησίας έγινε πρόεδρος της δημοκρατίας.
«Η καρδιά μας είναι πλατιά…»
Από τότε μέχρι σήμερα κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Στην αρχή ήταν εμφανείς οι διαφορές απόψεων με την καγκελάριο, αλλά με το πέρασμα του χρόνου έγιναν προσπάθειες συγκερασμού των διαφορών χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Το φθινόπωρο του 2015, όταν το προσφυγικό ήταν στο απόγειο της κρίσης ο Γκάουκ αποστασιοποιήθηκε αισθητά από την καγκελάριο δίνοντας το βάρος αλλού: «Η καρδιά μας είναι πλατιά, αλλά οι δυνατότητές μας δεν είναι απεριόριστες». Πολλοί τότε χαρακτήρισαν τη στάση του διστακτική. Το ό,τι στο μεταξύ και η Μέρκελ έχει αναθεωρήσει την αρχική της στάση, είναι μια άλλη ιστορία.
Στη διάρκεια εκδηλώσεων αποχαιρετισμού του από το ανώτατο αξίωμα της χώρας επικαλείται πολύ συχνά την πρώτη ομιλία του το 2012 με το ερώτημα «πώς πρέπει να φαίνεται η χώρα μας» και περιγράφει την κατάσταση όπως εξελίχθηκε μέχρι σήμερα, από την αρχική ευφορία μέχρι τις τωρινές κρίσεις και τη διάχυτη ανασφάλεια. Εκείνο που ζητά είναι μια ανθεκτική και μαχητική δημοκρατία. Ενδοιασμούς απέναντι σε ένα ισχυρό κράτος δεν έχει. «Η δημοκρατία και το πολιτικό και κανονιστικό πρότζεκτ της Δύσης βάλλονται, το κράτος δικαίου χάνει όταν εμφανίζεται αδύναμο στον αγώνα κατά της βίας και της τρομοκρατίας», υποστηρίζει.
Ο γερμανός πρόεδρος της «συγγνώμης»
Ο Γιόαχιμ Γκάουκ έδωσε νέο κύρος στο αξίωμα με τις επισκέψεις του στο εξωτερικό. Επισκέφθηκε πόλεις όπου η ναζιστική Γερμανία διέπραξε θηριωδίες: το Οραντούρ στη Γαλλία, τη Σαντ΄Ανα ντι Τσασέμα στην Ιταλία και τους Λιγκιάδες στην Ελλάδα. Μαζί με τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο για τα θύματα των ναζιστικών εγκλημάτων, και ως πρώτος πρόεδρος της μεταπολεμικής Γερμανίας ζήτησε συγγνώμη που την περίμεναν οι συγγενείς των θυμάτων δεκαετίες πριν. Έκανε αυτό που δεν είχαν τολμήσει χρόνια νωρίτερα ο Γιοχάνες Ράου, επισκεπτόμενος το 2000 τα Καλάβρυτα και ο Ρίχαρντ φον Βάιτσεκερ την Καισαριανή. Ίσως να οφείλεται στις συνθήκες ολοκληρωτισμού που είχε βιώσει στην Ανατολική Γερμανία.
«Ο Γκάουκ δεν έρχεται ως διαπραγματευτής του χρέους ή επόπτης των μεταρρυθμίσεων, αλλά ως Γερμανός», έγραφε η εβδομαδιαία εφημερίδα Die Zeit εν όψει της επίσκεψης αρχές Μαρτίου του 2014. Ήταν ίσως η πρώτη φορά που ναζιστικά εγκλήματα στην Ελλάδα καταγράφηκαν στη γερμανική συλλογική μνήμη. Η ανάδειξή του σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Σορβόννης σε ειδική πανηγυρική τελετή ήταν το κύκνειο άσμα στο αξίωμα αυτό. Να ξαναθέσει υποψηφιότητα στο ίδιο αξίωμα δεν θέλησε, επικαλούμενος λόγους ηλικίας. Αύριο, Κυριακή, στην ολομέλεια της Βουλής, αναδεικνύεται ο διάδοχος του. Σε πολλούς ο Γκάουκ θα λείψει, για την απλότητα στην ανθρώπινη προσέγγιση και τον αδέσμευτο λόγο του.
Πηγή: DW