Σοβαρό πλήγμα για τη Ρωσία
-και φυσικά τον ίδιο τον πρόεδρο Πούτιν- η αποβολή από το περιβόητο σύστημα
διατραπεζικών συναλλαγών Swift.
Η «κόκκινη αρκούδα» μετά τις αποφάσεις των Δυτικών κινδυνεύει
να χάσει ακόμη και το ήμισυ των εσόδων της από τις εξαγωγές πετρελαίου και
φυσικού αερίου.
Το Κρεμλίνο όμως έχει κάνει όλο το προηγούμενο διάστημα κινήσεις
που ενδεχομένως του επιτρέπουν να «ρισκάρει» και να αντέξει την ασφυκτική
οικονομική πίεση των Δυτικών έστω για ορισμένους μήνες.
Γράφει ο Βαγγέλης Δουράκης
Το Swift (Society for
Worldwide Interbank Financial Telecommunication) από το οποίο βγαίνει εκτός η
Ρωσία, είναι ένα διατραπεζικό σύστημα μέσω του οποίου
τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα καταγράφουν, ενημερώνουν και διεκπεραιώνουν διασυνοριακές
χρηματοοικονομικές συναλλαγές.
Οι ρωσικές εταιρείες θα χάσουν την πρόσβαση
στις ομαλές και άμεσες συναλλαγές που παρέχει το Swift. Οι πληρωμές για τα
πολύτιμα ενεργειακά και γεωργικά προϊόντα της θα διαταραχθούν σοβαρά. Οι
τράπεζες θα πρέπει να συναλλάσσονται
απευθείας μεταξύ τους, προσθέτοντας καθυστερήσεις και επιπλέον κόστος και μπαίνουν
εμπόδια στην ικανότητα της Ρωσίας να ανακτά τα διεθνή κέρδη από τις εξαγωγές
πετρελαίου και φυσικού αερίου της.
Χάνει
τουλάχιστον 500 εκατ. $/ημέρα η Ρωσία λόγω Swift
Δυνητικά η «κόκκινη αρκούδα» μετά την αποβολή
της από το συγκεκριμένο σύστημα μπορεί να χάσει σχεδόν το μισό των εσόδων της
από εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου: Σήμερα αυτά τα έσοδα με βάση τις
τρέχουσες αξίες φτάνουν το 1 δισ. δολάρια την ημέρα!
Είναι
ενδεικτικό ότι όταν το Ιράν αποκλείστηκε από το Swift το 2012, στο πλαίσιο των
κυρώσεων για το πυρηνικό του πρόγραμμα, έχασε σχεδόν το ήμισυ των εσόδων του
από τις εξαγωγές πετρελαίου και το 30% του εξωτερικού εμπορίου.
Το
2014 η Ρωσία είχε απειληθεί με αποκλεισμό από το Swift όταν προσάρτησε την
Κριμαία. Τότε το Κρεμλίνο είχε δηλώσει πως μια τέτοια κίνηση «ισοδυναμεί με
κήρυξη πολέμου».
Έκτοτε, πάντως ο Βλάντιμιρ
Πούτιν δημιούργησε νέα συστήματα επεξεργασίας πληρωμών προς αναπλήρωση της
Swift.
Μετά τις αμερικανικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Μόσχα το 2015,
η Ρωσία λάνσαρε την πλατφόρμα πληρωμών Mir, η οποία σήμερα συνδέεται ακόμη και
με το Apple Pay.
Γιατί η Ρωσία
μπορεί να αντέξει το κόστος του πολέμου
Πώς μπορεί λοιπόν ο Βλαντίμιρ Πούτιν να αντέξει οικονομικά το
κόστος –άμεσο και έμμεσο– της πολεμικής σύρραξης στην Ουκρανία; Πιθανόν… εύκολα,
δεδομένου ότι όπως όλα δείχνουν εκ του αποτελέσματος, προετοιμάζεται για ένα
τέτοιο ενδεχόμενο (σ.σ.: δηλαδή μιας ένοπλης σύρραξης σε συνδυασμό με οικονομικό
αποκλεισμό από την Δύση) εδώ και χρόνια.
Ποιες είναι λοιπόν οι κινήσεις που έχει κάνει για να «θωρακιστεί»
πέρα από το σύστημα πληρωμών Mir που έχει αναπτύξει για να παρακάμψει το Swift;
Τα αποθεματικά της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας ανέρχονται σήμερα
στο ποσό-ρεκόρ των 640 δισ. δολαρίων. Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος, το
ποσό αυτό ισούται με τα έσοδα 17 μηνών από τις εξαγωγές της χώρας. Και
συνεχίζει να διογκώνεται, χάρη στην άνοδο των τιμών του πετρελαίου.
Μάλιστα, ο Βλάντιμιρ Πούτιν εδώ και χρόνια εργάζεται σκληρά και για
την “απο-δολαριοποίηση” της ρωσικής οικονομίας: Το 2013 η Ρωσία
εισέπραττε σε δολάριο για το 95% των εξαγωγών της προς τις Βραζιλία, Ινδία,
Νότια Αφρική και Κίνα. Μετά από μια δεκαετία “απο-δολαριοποίησης”, η Υπηρεσία
Ερευνών του Κογκρέσο εκτιμά πώς σήμερα μόλις το 10% αυτών των εμπορικών
συναλλαγών γίνεται σε δολάριο.
Ο Ρώσος πρόεδρος έχει αντικαταστήσει το δολάριο με τον χρυσό. Από
το ιστορικό χαμηλό του 1995 με τα αποθέματα χρυσού να
ανέρχονται σε 2 δισ. δολάρια, η Ρωσία πλέον έχει
συσσωρεύσει χρυσό αξίας 130 δισ. δολαρίων.
Ποσό που ισοδυναμεί με περίπου 72 εκατ. χρυσά νομίσματα 1 ουγγιάς
ή 4,5 εκατ. χρυσές λίρες. Μόνο οι ΗΠΑ, η Γερμανία και η Ιταλία κατέχουν
περισσότερο χρυσό.
Η «κόκκινη αρκούδα» εξορύσσει μεν μεγάλες ποσότητες χρυσού,
πλατίνας και παλλάδιου, ωστόσο μέρος των αποθεματικών της μπορεί να προέρχεται
και από φίλες-χώρες, όπως η Βενεζουέλα, η οποία το 2019 φέρεται να φόρτωσε 20
τόνους χρυσού σε ένα ρωσικό Boeing 777, στο πλαίσιο της ρευστοποίησης περίπου
300 τόνων του πολύτιμου μετάλλου από τα “θησαυροφυλάκια” του Καράκας.
Τα «όπλα» στα
χέρια του Πούτιν
Το Κρεμλίνο όμως είναι επίσης καίριος προμηθευτής πετρελαίου,
φυσικού αερίου και πρώτων υλών που τροφοδοτούν τα εργοστάσια ανά τον κόσμο. Κάτι
που συνιστά ακόμη ένα «όπλο» στα χέρια του Πούτιν.
Η Ρωσία εξάγει περίπου 5 εκατ. βαρέλια αργού και 2,5 εκατ. βαρέλια
αποσταγμάτων πετρελαίου ημερησίως, σύμφωνα με την Cowen & Co., που
αντιστοιχούν περίπου στο 10% του εμπορίου πετρελαίου παγκοσμίως. Με το Brent να
κινείται σε ιστορικά υψηλά 7 και πλέον ετών στα 91 δολάρια το βαρέλι, τα έσοδα
υπερβαίνουν τα 600 εκατ. δολάρια την ημέρα.
Εάν προστεθούν και τα 23 δισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου που
εξάγει η Ρωσία ημερησίως (εκ των οποίων περίπου 2 δισ. κυβικά πόδια διέρχονται
από την Ουκρανία), σύμφωνα με τις τρέχουσες ευρωπαϊκές τιμές, τα έσοδα της
Ρωσίας εκτινάσσονται κατά επιπλέον 400 εκατ. δολάρια.
Η Ευρώπη εισάγει από τη συγκεκριμένη αγορά σχεδόν το 40% του
φυσικού αερίου της και το 25% του πετρελαίου και προφανώς η ίδια η Γηραιά
Ήπειρος θα «βομβαρδιστεί» -μετά τις εξελίξεις στην Ουκρανία- από δυσθεώρητους
λογαριασμούς για θέρμανση και ηλεκτροδότηση, που έχουν ήδη εκτοξευθεί.
Υπάρχει, ακόμη,
το θέμα με τις τιμές των τροφίμων, που έχουν ήδη εκτιναχθεί στο υψηλότερο
επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας.
Η Ρωσία είναι
πρώτη σε εξαγωγές σιτηρών στον κόσμο και μαζί με την Ουκρανία αντιπροσωπεύουν
σχεδόν το 25% των παγκόσμιων εξαγωγών.
Οι παρενέργειες
συσσωρεύουν βάρη σε οικονομίες που προσπαθούν ακόμη να ανακάμψουν από την πανδημία.
Οι ΗΠΑ
αντιμετωπίζουν ήδη τον υψηλότερο πληθωρισμό των τελευταίων 40 ετών, ενώ στην
Ευρώπη η εκτόξευση των τιμών της ενέργειας καλλιεργεί φόβους για περαιτέρω
πληθωρισμό.
Η πίεση που δέχεται ο Δυτικός κόσμος
Ανάλογους φόβους
για επιτάχυνση του πληθωρισμού καλλιεργεί το ενδεχόμενο να παρουσιαστούν
ελλείψεις βασικών βιομηχανικών μετάλλων, όπως παλλαδίου, αλουμινίου και
νικελίου, ικανές να προκαλέσουν νέα προβλήματα στην παγκόσμια εφοδιαστική
αλυσίδα, που ακόμη υποφέρει από την πανδημία, τα μπλόκα των οδηγών φορτηγών
στον Καναδά και τις ελλείψεις μικροεπεξεργαστών.
Η τιμή του
παλλαδίου, για παράδειγμα, που χρησιμοποιείται στους καταλύτες των αυτοκινήτων,
στα κινητά τηλέφωνα, ακόμη και στα οδοντικά εμφυτεύματα, έχει εκτοξευθεί τις
τελευταίες εβδομάδες εξαιτίας της ανησυχίας ότι η Ρωσία, η πρώτη στον κόσμο σε
εξαγωγές του μετάλλου, μπορεί να αποκλειστεί από τις διεθνείς αγορές.
Έχει επίσης πάρει
την ανιούσα η τιμή του νικελίου, που χρειάζεται για την παρασκευή χάλυβα και
μπαταριών ηλεκτροκίνητων οχημάτων.
Σκληρές λοιπόν οι
κυρώσεις που πήρε ο Δυτικός κόσμος σε βάρος της Ρωσίας, οπωσδήποτε θα της
κοστίσουν σοβαρά. Εντούτοις και το Κρεμλίνο έμοιαζε σαν έτοιμο από καιρό για
ένα τέτοιο ενδεχόμενο και από την πλευρά του γνωρίζει πως και η Ευρώπη κυρίως
θα υποστεί τις συνέπειες υπό την μορφή του υψηλού πληθωρισμού.
Όλα δείχνουν πως
πρόκειται για ένα «μπρα ντε φερ» των μεγάλων δυνάμεων, όπου κερδισμένος θα
είναι όποιος αντέξει περισσότερο.
Χαμένο για ακόμη
μία φορά θα είναι κάθε νοικοκυριό που θα κληθεί είτε να πληρώσει με την ζωή του
στο πεδίο της μάχης αυτό το «μπρα ντε φερ», είτε βάζοντας βαθιά το χέρι στην
τσέπη για να καλύψει τον χορό των ανατιμήσεων σε βασικά αγαθά.