Πριν από λίγες ημέρες, παρευρέθηκα σε ένα χρηματοοικονομικό συνέδριο στο οποίο συμμετείχαν ορισμένοι από τους πιο ισχυρούς και ενημερωμένους διαχειριστές ενεργητικού των ΗΠΑ.
Όταν κλήθηκαν να ψηφίσουν για την πιθανή πορεία των επιτοκίων στις ΗΠΑ, περίπου τα δύο τρίτα των συμμετεχόντων προέβλεψαν ότι η Fed θα μειώσει τα επιτόκια την επόμενη χρονιά, αντί να τα κρατήσει σταθερά ή να τα αυξήσει.
Ναι, καλά διαβάσατε. Λιγότερο από δύο μήνες πριν, η Fed έκανε την πολυαναμενόμενη κίνηση σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής. Στην συνέχεια έστειλε μήνυμα ότι αναμένει να δει τέσσερις αυξήσεις επιτοκίων. Αν και οι επενδυτές δεν αποδέχτηκαν απόλυτα την εκτίμηση αυτή, η αγορά futures επί των επιτοκίων της Fed προέβλεπε δύο και όχι τέσσερις αυξήσεις για το 2016.
Αλλά αν θεωρηθεί αντιπροσωπευτική η ομάδα των επενδυτών που είδα εγώ (και πιστεύω πως είναι), μια μείωση του επιτοκίου των ΗΠΑ είναι η πιο διαδεδομένη άποψη. Μιλώντας για κυκλοθυμία, η κατάσταση κάνει έναν έφηβο να φαίνεται συγκροτημένος.
Είναι δικαιολογημένη; Σε οικονομικούς όρους, θα έλεγα πως όχι. Τα θεμελιώδη οικονομικά στοιχεία των ΗΠΑ δεν έχουν αλλάξει τόσο δραματικά τις τελευταίες εβδομάδες. Αντίθετα, όπως σημείωσε η επικεφαλής της Fed, Janet Yellen, στην κατάθεση της στο Κογκρέσο την Τετάρτη, η ανάπτυξη παραμένει σχετικά σταθερή και η ευρύτερη εικόνα σε παγκόσμιο επίπεδο δεν φαίνεται καθόλου καταστροφική. Όπως αναμενόταν, η ίδια τόνισε χθες ότι πιστεύει ακόμα πως τα επιτόκια βρίσκονται σε ήπια ανοδική τροχιά.
Αλλά αυτό που είναι επίσης ξεκάθαρο είναι πως αυτή η διακύμανση στις απόψεις δεν αντανακλά μόνο μακροοικονομικά σημάδια. Αντίθετα, λιγότερο αισθητές παγκόσμιες ροές κεφαλαίων δημιουργούν μεταβλητότητα. Επιπλέον, το κλίμα στις αγορές επιδεικνύει τώρα αυτό που ο George Soros έχει περιγράψει ως «αντανακλαστικότητα» (reflexivity) – οι τιμές πέφτουν, οι άνθρωποι φοβούνται και μετά οι τιμές ξαναπέφτουν.
Πίσω από όλα αυτή βρίσκεται μια συζήτηση για το αν οι ΗΠΑ θα ακολουθήσουν σύντομα την Ιαπωνία και την Ελβετία και θα εισάγουν αρνητικά επιτόκια.
Στο παρελθόν τέτοιες συζητήσεις γίνονταν μόνο από οικονομολόγους σε βραδινές εξόδους σε μπαρ. Αλλά το γεγονός ότι η Ιαπωνία κινήθηκε σε αρνητικό έδαφος (μετά την Ελβετία) τα άλλαξε όλα.
Μια ακόμα εξέλιξη είχε τεράστια συμβολική σημασία: η Fed μόλις ξεκίνησε το ετήσιο stress test των τραπεζών και ζήτησε από τις μεγάλες τράπεζες να εξετάσουν για πρώτη φορά σενάρια με αρνητικά επιτόκια. (Συγκεκριμένα, τους ζητήθηκε να εξετάσουν το «δυσμενές σενάριο» όπου τα τρίμηνα έντοκα γραμμάτια βουτάνε στο -0,5% για μεγάλη περίοδο).
Η Fed έχει τονίσει ότι αυτό είναι «υποθετικό». Και δεν είναι μια δίχως προηγούμενο ιδέα: τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια έχουν βουτήξει και στο παρελθόν κάτω από το μηδέν στις ΗΠΑ για μικρό χρονικό διάστημα.
Μικρή σημασία έχει. Ο συμβολισμός για την Wall Street είναι εξαιρετικά μεγάλος: αυτό που κάποτε ήταν αδιανόητο είναι τώρα πιθανό και μετρήσιμο. Και αυτό τρομάζει τους επενδυτές για δύο τουλάχιστον λόγους.
Ο πρώτος και ο πιο προφανής, είναι ότι ένας κόσμος με αρνητικά επιτόκια είναι ένας κόσμος στον οποίο οι φυσιολογικές οικονομικές σχέσεις είναι κοντά στην κατάρρευση. Σε έναν τέτοιο κόσμο, φαίνεται πως όλα τα ταμπού μπορεί να καταργηθούν, οπότε είναι δύσκολο να μπουν όρια.
Μέχρι πρόσφατα, οι επενδυτές θεωρούσαν ότι ακόμα και αν οι κεντρικές τράπεζες έκοβαν τα επιτόκια, αυτά δεν θα μπορούσαν να πέσουν κάτω από το -1%. Αλλά αυτήν την εβδομάδα η JP Morgan εξέδωσε έκθεση στην οποία υποθέτει ότι οι κεντρικές τράπεζες έχουν τα τεχνικά εργαλεία να κόψουν τα επιτόκια στο -4,5% στην ευρωζώνη, στο -3,45% στην Ιαπωνία, στο -2,7% στο Ηνωμένο Βασίλειο και στο -1,3% στις ΗΠΑ. Αλλά κανείς δεν ξέρει πλέον αν ακόμα και αυτό το σενάριο αποτελεί το κατώτατο όριο.
Δεύτερον, καθώς οι επενδυτές αντιμετωπίζουν αυτόν τον αβέβαιο κόσμο της Αλίκης στην χώρα στων θαυμάτων, ανακαλύπτουν επίσης τα μεγάλα «γνωστά, άγνωστα» του συστήματος: κανείς δεν ξέρει τι σημαίνει αυτό για τις τράπεζες. Όπως παρατήρησε η Bank of America Merrill Lynch: «Ο σχεδιασμός του σεναρίου των αρνητικών σεναρίων είναι εξαιρετικά δύσκολος, από την στιγμή που είναι δύσκολο ερώτημα το πώς θα συμπεριφερόταν το Libor σε περιβάλλον αρνητικών επιτοκίων».
Τα καλά νέα είναι ότι οι επενδυτές μπορεί τελικά να προσαρμοστούν. Η ιδέα των αρνητικών επιτοκίων στην Ελβετία για παράδειγμα, έχει σταματήσει να σοκάρει. Τα κακά νέα ωστόσο, είναι πως αυτό μπορεί να πάρει καιρό. Και το μονοπάτι των οικονομικών στοιχείων φαίνεται επικίνδυνα αποσπασματικό.
Σε κάθε περίπτωση, δύο πράγματα φαίνονται ξεκάθαρα: πρώτον, η μεταβλητότητα αυτή δεν είναι πιθανό να περιοριστεί σύντομα σε έναν κόσμο αυξανόμενης αντανακλαστικότητας. Δεύτερον, η Fed θα πρέπει να κάνει πολύ έξυπνες κινήσεις τις ερχόμενες εβδομάδες.
Ένα σημείο από το οποίο θα μπορούσε να ξεκινήσει θα ήταν να δεσμευτεί στην δημοσίευση των αποτελεσμάτων αυτών των καινούργιων stress tests για τα αρνητικά επιτόκια όσο το δυνατόν γρηγορότερα και με όλες τις λεπτομέρειες. Η Fed δεν έχει την πολυτέλεια να αφήσει αχαλίνωτη την φαντασία των αγορών.
Πηγή: Financial Times, Euro2day.gr