Σήμερα η βρετανική κυβέρνηση ενημερώνει την Ευρωπαϊκή Ένωση για την πρόθεση της να αποχωρήσει. Θα είναι μια μεγάλη στιγμή μιας τραγωδίας. Θα είναι μια τραγωδία για το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά θα είναι τραγωδία και για την Ευρώπη.
Είναι ένας δυσάρεστος τρόπος να εορταστεί η 60η επέτειος της Ε.Ε.
Ακόμα και αν οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο προχωρήσουν ομαλά, η απόφαση για αποχώρηση από την Ε.Ε. θα έχει τεράστιες συνέπειες για το Ην. Βασίλειο. Σε οικονομικό επίπεδο, θα χάσει την ευνοϊκή πρόσβαση στη με διαφορά μεγαλύτερη αγορά του. Πολιτικά, θα προκαλέσει μεγαλύτερη ένταση εντός του Ην. Βασιλείου και της Ιρλανδίας. Στρατηγικά, το Ην. Βασίλειο θα χάσει το ρόλο του στα συμβούλια της Ε.Ε.
Το Ην. Βασίλειο θα είναι φτωχότερο, περισσότερο διχασμένο και θα ασκεί μικρότερη επιρροή.
Οι οπαδοί του Brexit τα αρνούνται όλα αυτά. Κάνουν λάθος. Οι ενδείξεις από το σύγχρονο εμπόριο είναι ξεκάθαρες: η απόσταση έχει τεράστια σημασία. Οι εφοδιαστικές αλυσίδες που συνδέουν φυσικά αγαθά και υπηρεσίες λειτουργούν καλύτερα σε μικρές αποστάσεις. Τα μοντέλα στα οποία βασίζονται οι υπέρμαχοι του Brexit αγνοούν την πραγματικότητα αυτή. Αυτός είναι ο λόγος που η δημιουργία της ενιαίας αγοράς απαίτησε σημαντική εναρμόνιση των ρυθμιστικών πλαισίων, που επιτρέπει ένα σχετικά απρόσκοπτο διασυνοριακό εμπόριο.
Οι οπαδοί του Brexit θα ανακαλύψουν ακόμα πως όλες οι εμπορικές συμφωνίες επιβάλλουν περιορισμούς στην εθνική αυτονομία και όσο πιο πολύ ανοίγει την αγορά μια συμφωνία, τόσο πιο σφιχτοί είναι οι περιορισμοί. Θα μάθουν επίσης πως η γεωγραφία αποτελεί ένα πολιτικό πεπρωμένο.
Το Ην. Βασίλειο δεν μπορεί να γίνει ποτέ μια μη ευρωπαϊκή χώρα. Θα επηρεάζεται πάντοτε από τις εξελίξεις στην ήπειρο. Αλλά τώρα, αντιμέτωπο με μια απειλητική Ρωσία, τις αδιάφορες ΗΠΑ, μια χαοτική Μέση Ανατολή, μια αναδυόμενη Κίνα και τις παγκόσμιες απειλές της κλιματικής αλλαγής, απομακρύνει την φωνή του από το σύστημα που οργανώνει την ήπειρο του. Το Ην. Βασίλειο δεν βρίσκεται πλέον στον 19ο αιώνα. Είμαστε στον 21ο. Η απομόνωση δεν θα είναι μια θαυμάσια κατάσταση, θα είναι απομόνωση.
Η αποχώρηση του Ην. Βασιλείου είναι και μια τραγωδία για την Ευρώπη. Το Ην. Βασίλειο ήταν πάντοτε ο βασικός θεματοφύλακας των φιλελεύθερων οικονομικών και των δημοκρατικών πολιτικών.
Είναι μια από τις δύο ισχυρότερες στρατιωτικές δυνάμεις της ηπείρου. Έχει στενούς δεσμούς με τις αγγλόφωνες χώρες. Έχει μια παγκόσμια προοπτική. Διατηρούσε, τουλάχιστον ως τώρα, μια πραγματιστική στάση. Οι θέσεις για το τι θα ωφελούσε την Ε.Ε. (η ενιαία αγορά και η διεύρυνση) και τι θα την έβλαπτε (το ενιαίο νόμισμα) ήταν σωστές.
Μόνο κάποιος που δεν έχει ιδέα από ιστορία θα ονειρευόταν ότι η Ευρώπη θα είναι πιο ευημερούσα, σταθερή, επιδραστική, δημοκρατική και φιλελεύθερη, αν η Ε.Ε. έσπαζε σε 28 εθνικά κομμάτια. Το σύστημα των εθνών κρατών έχει αποδειχθεί επανειλημμένα ασταθές. Στην περίπτωση αυτή, με τον αυξανόμενο απομονωτισμό των ΗΠΑ, η κατάρρευση της Ε.Ε. θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια κόντρα για την ηγεμονία ανάμεσα στη Γερμανία και τη Ρωσία ή ακόμα χειρότερα σε ένα σύμφωνο μεταξύ τους, εις βάρος των πιο αδύναμων γειτόνων τους. Αν η Ε.Ε. επιβιώσει, όπως ελπίζω, η Γερμανία θα κυριαρχήσει. Οι Γερμανοί δεν το θέλουν αυτό. Γιατί το θέλουν οι Βρετανοί;
Το Brexit είναι βέβαιο θα συμβεί τελικά, χάρη στην τρέλα του Ντέιβιντ Κάμερον να συμφωνήσει στο δημοψήφισμα, να χειριστεί λανθασμένα τις διαπραγματεύσεις και τους όρους του ίδιου του δημοψηφίσματος.
Η πραγματοποίηση του Brexit δεν αποτελεί μια συνταγματική αναγκαιότητα, το δημοψήφισμα δεν είναι δεσμευτικό. Αλλά είναι πολιτική αναγκαιότητα: σε διαφορετική περίπτωση θα διαλυόταν το συντηρητικό κόμμα.
Αλλά το κλίμα των διαπραγματεύσεων και το αποτέλεσμα τους δεν έχει καθοριστεί ακόμα. Γνωρίζουμε ότι θα είναι περίπλοκες και δύσκολες. Γνωρίζουμε ότι η διαδικασία της απόσυρσης και της απόφασης πάνω στις λεπτομέρειες μιας νέας σχέσης δεν θα ολοκληρωθούν μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Αλλά γνωρίζουμε ποια θα είναι η προσέγγιση αυτών των διαπραγματεύσεων. Αυτό δεν είναι ισχύει τόσο για την Ε.Ε., όπου οι προτεραιότητες είναι ξεκάθαρες, όσο για την πλευρά του Ην. Βασιλείου.
Η επίτευξη συμφωνίας είναι μια αναγκαιότητα. Είναι κάτι προφανές κυρίως για οικονομικούς λόγους: θα ήταν γελοίο να γίνεται προσπάθεια να κερδηθεί καλύτερη πρόσβαση σε σχετικά ασήμαντες αγορές, την ώρα που θα σημειωνόταν μια μεγάλη επιδείνωση στους όρους πρόσβασης σε μια από τις πιο σημαντικές αγορές για το Ην. Βασίλειο.
Η αποτυχία να επιτευχθεί μια συμφωνία για τα οφειλόμενα χρήματα, για την αντιμετώπιση των πολιτών, για τους κοινούς θεσμούς, για την φύση των μελλοντικών εμπορικών ρυθμίσεων και την μετάβαση σε αυτές θα δηλητηρίαζε τις μελλοντικές σχέσεις.
Η Βρετανία θα ήταν ο μεγαλύτερος χαμένος: οι συνέπειες στο θέμα της Σκωτίας θα μπορούσε να οδηγήσουν στο τέλος του Ην. Βασιλείου. Ωστόσο ο αντίκτυπος ενός βίαιου διαζυγίου θα ήταν μεγάλος και για την Ε.Ε.
Αν δεν υπάρξει μια συμφωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο, ως το πιο αδύναμο μέλος, θα αναγκαστεί να κάνει παραχωρήσεις, ξεκινώντας από τα χρήματα που χρωστάει. Δεν είναι μόνο το πιο λογικό που μπορεί να κάνει, είναι και το σωστό. Η χώρα έχει υποχρεώσεις που προέρχονται από τέσσερις δεκαετίες συμμετοχής στην ένωση. Ως μια πολιτισμένη και αξιόπιστη χώρα πρέπει να τις εκπληρώσει.
Αυτό σημαίνει αντίθετα, πως η πρωθυπουργός πρέπει να είναι προετοιμασμένη να προβάλει αντίσταση σε όσους επιθυμούν να μην υπάρξει καμία συμφωνία. Η διαπραγματευτική θέση της Ε..Ε είναι λογική. Το Ην. Βασίλειο πρέπει να είναι έτοιμο να ανταποδώσει. Πρέπει να κάνει συμβιβασμούς για να διασφαλίσει μια αρμονική και συνεργατική σχέση στο μέλλον.
Η Τερέζα Μέι έχει δηλώσει ότι «είμαι ξεκάθαρη πως η μη επίτευξη συμφωνίας είναι καλύτερη από μια κακή συμφωνία για τη Βρετανία». Ας ελπίσουμε ότι δεν το πιστεύει αυτό. Μια αποτυχία να επιτευχθεί συμφωνία θα είναι κακή για όλους. Η κα. Μέι δεν έχει εντολή για την απειλή που έχει κάνει να μετατρέψει το Ην. Βασίλειο σε μια χώρα χαμηλής φορολογίας και ελάχιστων ρυθμιστικών ελέγχων. Οι εσωτερικές διαιρέσεις που θα προκαλούσε η στρατηγική αυτή θα έκανε αυτές που δημιούργησε το δημοψήφισμα με παιχνιδάκι.
Το Ην. Βασίλειο είναι σίγουρο πως χρειάζεται μια συμφωνία, αλλά το ίδιο ισχύει και για την Ε.Ε. Η τραγωδία θα ήταν πολύ μεγαλύτερη χωρίς συμφωνία.
Δεν ελπίζω πια πως το Brexit μπορεί να αποφευχθεί. Αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να το καλωσορίσουμε. Ακόμα περισσότερο, δεν σημαίνει πως δεν έχει σημασία πως θα γίνει. Η πρωθυπουργός πρέπει να καταλήξει σε μια συμφωνία που θα διατηρεί όσες περισσότερες από τις οικονομικές, πολιτικές και στρατηγικές σχέσεις με την Ε.Ε.
Η ιστορία θα την κρίνει από το πόσο θα το επιτύχει αυτό.
Πηγή: Financial Times, Euro2day.gr