Οι Βρυξέλλες ήλπιζαν πως το ρίσκο της Τερέζα Μέι θα «έβγαινε»: άποψη των ευρωπαϊκών πρωτευουσών ήταν πως μια ισχυροποιημένη Βρετανίδα πρωθυπουργός θα μπορούσε να κάνει τους δύσκολους συμβιβασμούς που χρειάζονται για να επιτευχθεί μια συμφωνία Brexit.
Αλλά με τις διαπραγματεύσεις για το Brexit να έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσουν στις 19 Ιουνίου, η προοπτική η κ. Μέι να βγει από τις εκλογές αποδυναμωμένη -ή ίσως θανάσιμα πληγωμένη- δημιουργεί πανικό σε όλο το μπλοκ.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες παρακολούθησαν συγχυσμένοι τα προσεκτικά καταστρωμένα σχέδιά τους να έρχονται σε σύγκρουση με το απρόβλεπτο βρετανικό εκλογικό σώμα, όταν το exit poll προέβλεψε πως η κ. Μέι δεν θα καταφέρει να ξεπεράσει το όριο των 326 εδρών και να σχηματίσει κυβέρνηση πλειοψηφίας.
«Στην πραγματικότητα δεν μας ενδιαφέρει πάρα πολύ η πλειοψηφία, η ουσία είναι ότι όπως και να ‘χει έρχεται μετωπική σύγκρουση, όποια κι αν είναι η πλειοψηφία της», σχολίασε Ευρωπαίος αξιωματούχος από την Κομισιόν.
Ο Καρλ Μπιλντ, πρώην Συντηρητικός Σουηδός πρωθυπουργός, έγραψε στο Twitter: «Τα πράγματα μπορεί να είναι ζόρικα για το Ηνωμένο Βασίλειο τα χρόνια που έρχονται. Το ένα χάος κινδυνεύει να διαδέχεται το άλλο. Υπάρχει τίμημα για την έλλειψη πραγματικής ηγεσίας».
Η πολιτική αναταραχή είναι απίθανο να αλλάξει τις υποβόσκουσες πολιτικές θέσεις της ΕΕ, αλλά σε περίπτωση έλλειψης αυτοδυναμίας (hung parliament), οι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες δεν θα ξέρουν με ποιον θα διαπραγματεύονται, πότε η άλλη πλευρά θα είναι έτοιμη ή αν η προοπτική των πολιτικών θα συνάδει με αυτή που είχε σκιαγραφήσει η κ. Μέι πριν τις εκλογές.
«Δεν γιορτάζουμε την αβεβαιότητα», ανέφερε αξιωματούχος που εμπλέκεται στις προετοιμασίες από την πλευρά της ΕΕ. «Θα κάνει τα πράγματα πιο περίπλοκα και ήδη ήταν αρκετά περίπλοκα».
Πρακτικά, η ΕΕ θα είναι ανοικτή στο να δώσει στο Ουεστμίνστερ χρόνο να σχηματίσει κυβέρνηση, είτε χρειάζεται λίγες εβδομάδες, είτε λίγους μήνες. Αλλά αν υπάρξει αδιέξοδο στο Ουεστμίνστερ, είναι εξαιρετικά απίθανο να είναι πρόθυμη να παρατείνει τις προθεσμίες.
Η διετής προθεσμία που απορρέει από το Άρθρο 50 -μέχρι τις 29 Μαρτίου του 2019- είναι πιθανό να διατηρηθεί προς το παρόν. Η Γαλλία και η Γερμανία δεν είναι πρόθυμες να αφήσουν την ιστορία του Brexit να τραβήξει μέχρι και μετά τις ευρωεκλογές του 2019. Η ανυπομονησία απέναντι στο Λονδίνο ήδη εντεινόταν, έπειτα από μια προεκλογική καμπάνια που σηματοδοτήθηκε από σκληρή αντιευρωπαϊκή ρητορική. «Το αίσθημα είναι να τους εγκαταλείψουμε», επεσήμανε ανώτατος Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Από άποψη πολιτικών, η ευρωπαϊκή πλευρά μπορεί να χρειαστεί να προσαρμοστεί σε έναν διαφορετικό τρόπο συναλλαγής με τους Βρετανούς, όταν οι τελευταίοι είναι έτοιμοι.
Όλες οι προετοιμασίες από τον Μισέλ Μπαρνιέ, τον Ευρωπαίο διαπραγματευτή στο Brexit, έχουν βασιστεί στην επιμονή της Βρετανίας να φύγει από την κοινή αγορά και από την τελωνειακή ένωση και πάρει τον έλεγχο της μετανάστευσης.
Υπήρχε, επίσης, μια άποψη στην ΕΕ πως μια δυνατή κ. Μέι θα ήταν ικανή να κλείσει συμφωνίες με τις Βρυξέλλες και μετά να τις «πουλήσει» στα εχθρικά μέσα ενημέρωσης στη Βρετανία και στους σκληροπυρηνικούς του κόμματός της.
Ο Martin Selmayr, επιτελάρχης του προέδρου της Κομισιόν, Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, ανέφερε στο Politico τον περασμένο μήνα: «Χρειαζόμαστε έναν πολύ δυνατό διαπραγματευτή που θα ενώσει ολόκληρη τη χώρα της προς υποστήριξή της. Είμαι πεπεισμένος ότι οι Βρετανοί, σαν ρεαλιστές που είναι, θα μπουν στις διαπραγματεύσεις καλή τη πίστει».
Οι αδύναμες επιδόσεις της κ. Μέι στις εκλογές έχουν ρίξει το Brexit σε σύγχυση, περιλαμβανομένου του αν το δύστροπο κόμμα της πρωθυπουργού, με πεσμένο το ηθικό από την φτωχή προεκλογική καμπάνια, θα της επιτρέψει μέχρι και να ηγηθεί της χώρας στις διαπραγματεύσεις.
Ακόμη κι αν επιβιώσει η πρωθυπουργός, θα είναι πιο ευάλωτη στην πίεση από εκείνουν που ο Ντέιβιντ Κάμερον -ο προκάτοχός της- είχε αποκαλέσει «ακραίους» στο κόμμα της, μεταξύ των οποίων και κάποιοι ευρωσκεπτικιστές που θα προτιμούσαν η κ. Μέι να αποχωρήσει χωρίς καν συμφωνία.
Κάποιοι Συντηρητικοί υπουργοί εικάζουν ιδιωτικά πως μπορεί να χρειαστούν δεύτερες βρετανικές εκλογές φέτος, δημιουργώντας ένα κενό ακριβώς τη στιγμή που επρόκειτο να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για το Brexit.
Αν πραγματοποιηθεί μια τέτοια εκλογική αναμέτρηση, οι Εργατικοί της αντιπολίτευσης μπορεί να αγωνιστούν υποσχόμενοι να ηγηθούν ενός «πιο ήπιου» Brexit, περιλαμβανομένης ενδεχομένως της παραμονής στην κοινή αγορά, δημιουργώντας ίσως έναν κοινό σκοπό με τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες.
Σε περίπτωση που η επόμενη κυβέρνηση της Βρετανίας ξανασκεφτεί την έξοδο από την τελωνειακή ένωση, η προσαρμογή θα είναι σχετικά εύκολη στα σχεδία που έχει καταστρώσει η Κομισιόν για τις διαπραγματεύσεις.
Περισσότερη ανησυχία θα δημιουργούσε στην ένωση η κατά τα άλλα πολύ μικρή πιθανότητα η Βρετανίδα πρωθυπουργός να ζητήσει να παραμείνει στην κοινή αγορά, με κάποιες ειδικές ρυθμίσεις που θα γίνονταν για να σταματήσει η ελεύθερη μετακίνηση. Αυτό θα έθετε σε δοκιμασία θεμελιώδεις αρχές της ένωσης, ενέχοντας τον κίνδυνο διάσπασης των 27.
Κατά κύριο λόγο, πάντως, σε αυτό το πρώιμο στάδιο οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες θεωρούν ότι το αποτέλεσμα μεταβάλλει τις πιθανότητες περισσότερο προς ένα πιο ήπιο Brexit, αντί να αυξήσει την πιθανότητα ενός δύσκολα διαχειρίσιμου, σκληρού Brexit, χωρίς συμφωνία αποχώρησης. «Για μένα μόνο ένα μονοπάτι υπάρχει για όλο αυτό», εκτίμησε Ευρωπαίος διπλωμάτης από κράτος μέλος του Βορρά. «Δεν υπάρχει πιο σκληρή στάση για να υιοθετήσουν, από εκείνη με την οποία ξεκίνησαν».
Η Βόρεια Ιρλανδία είναι άλλη μια μεγάλη ανησυχία. Η ΕΕ προβλέπει κάποιον πολιτικό κίνδυνο για το Brexit σε περίπτωση που το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα παίξει σημαντικό ρόλο σε οποιονδήποτε κυβερνητικό συνασπισμό ή κυβέρνηση μειοψηφίας.
Αν το πρώτο κόμμα της Βόρειας Ιρλανδίας πάρει αποφασιστικό λόγο στην κυβερνητική πολιτική, αυτό θα έδενε τα χέρια του διαπραγματευτή της Βρετανίας επάνω σε ευαίσθητα ζητήματα που αφορούν στα σύνορα, ενώ παράλληλα θα αύξανε κι άλλο τις πολιτικές εντάσεις με τους Ρεπουμπλικάνους.
Τη Παρασκευή οι Βρυξέλλες θα αρχίσουν να δουλεύουν επάνω στο πώς θα διαχειριστούν μια παρατεταμένη πολιτική κρίση στο Ουεστμίνστερ χωρίς σταθερή κυβέρνηση. Μία επιλογή θα ήταν να ξεκινήσουν τεχνικές διαπραγματεύσεις σε επίσημο επίπεδο. Αλλά η ευρωπαϊκή πλευρά δεν βλέπει και πολύ νόημα σε αυτό, δεδομένου ότι τα πρώτα μεγάλα σημεία που θα κολλήσουν οι διαπραγματεύσεις θα είναι θέματα πολιτικής.
Πηγή: Financial Times, Euro2day.gr