Μια δεκαετία αφότου χτύπησε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, μια αίσθηση σταθερότητας επιστρέφει στις περισσότερες περιοχές της παγκόσμιας οικονομίας. Οι ετήσιες συναντήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου πραγματοποιήθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα εν μέσω της πιο αισιόδοξης ατμόσφαιρας εδώ και πάρα πολύ καιρό. Κι όμως, ένα στοιχείο των πιο ανεπτυγμένων οικονομιών δεν δείχνει φυσιολογικό: η επίμονη αδυναμία των μισθών.
Από το 2007 και μετά, ακόμη και στις χώρες που έχουν επιστρέψει στην απασχόληση των προ-κρίσης επιπέδων, η ονομαστική αύξηση κερδών παραμένει εκπληκτικά αδύναμη. Αυτό δεν ενδιαφέρει μόνο από ακαδημαϊκής πλευράς. Παρ’ όλο που οι αιτίες (όπως και ο βαθμός) της ανόδου της λαϊκίστικης πολιτικής σε όλη την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, μπορούν να αμφισβητηθούν, η υποτονικότητα των μισθών είναι σχεδόν βέβαιο πως έχει δημιουργήσει μια αίσθηση ότι τα οφέλη της ανάκαμψης δεν κατανέμονται δίκαια.
Στην πραγματικότητα, η ανισότητα των εισοδημάτων σε χώρες όπως η Βρετανία έχει παραμείνει σταθερή ή υποχωρεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Αλλά με τους πραγματικούς μισθούς να παραμένουν στάσιμοι, δεν δημιουργείται αυτή η αίσθηση. Επιπλέον, υπάρχει μια αίσθηση ότι ο αυτοματισμός έρχεται για να αρπάξει όλες τις θέσεις εργασίας ή τουλάχιστον να μεταβάλλει την εργασία, με τρόπο που θα οδηγήσει την ανισότητα υψηλότερα. Για πολλούς εργαζόμενους ανθρώπους, το μέλλον δε δείχνει πιο ευτυχισμένο σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν.
Το ΔΝΤ έκανε μια ικανοποιητική απόπειρα να εξηγήσει τι συμβαίνει. Τα συμπεράσματα δεν είναι καθησυχαστικά για όλους, αλλά δείχνουν τουλάχιστον ότι η εξαφάνιση των ρομπότ δεν είναι η λύση.
Το παράδοξο που έχουν προσπαθήσει να επιλύσουν οι οικονομολόγοι του Ταμείου, είναι ότι, ενώ τα ποσοστά της ανεργίας σε αρκετές προηγμένες οικονομίες έχουν επιστρέψει στα επίπεδα πριν το 2007, η προ-κρίσης σχέση με την ανάπτυξη μισθών δείχνει να έχει αλλάξει.
Η ανάλυση που έκαναν επάνω σε διάφορες περιπτώσεις, δείχνει πως για τις οικονομίες στις οποίες η ανεργία είναι ακόμα άνω των προ-κρίσης επιπέδων, το κύριο πρόβλημα είναι απλά πως η συνολική ζήτηση δεν έχει καταφέρει να λάβει τη σκυτάλη από την οικονομία. Περισσότερη νομισματική και δημοσιονομική τόνωση είναι, συνεπώς, η απάντηση.
Για τις χώρες στις οποίες η αγορά εργασίας έχει ανακάμψει, παρότι το έλλειμμα στην παραγωγή παραμένει πρόβλημα, η χαμηλή ανάπτυξη της παραγωγικότητας παίζει μεγαλύτερο ρόλο. Και η αδυναμία της παραγωγικότητας τα τελευταία χρόνια δείχνει πως, ενώ ο προέλαση των ρομπότ που εξοικονομούν εργατικά κόστη μπορεί να εξελιχθεί σε πρόβλημα στο μέλλον, ο αυτοματισμός δεν είναι αυτό που κρατά χαμηλά τους μισθούς αυτή τη στιγμή. Η λύση εδώ είναι κάπως πιο δύσκολη, αλλά προτείνει ευρύτερες επιλογές για αύξηση των επενδύσεων και της παραγωγικότητας, αντί για απλό χαζολόγημα στα κίνητρα της αγοράς εργασίας, όπως χορήγηση επιδομάτων στους εργαζομένους ή συμβόλαια πιο ευέλικτης απασχόλησης.
Το λιγότερο, οι φορείς χάραξης πολιτικής χρειάζεται να εγκαταλείψουν το παλιό μοντέλο της υπόθεσης πως η οικονομία θα επιστρέψει σε πλήρη απασχόληση και της χρήσης της ανεργίας ως οδηγού για θέσπιση νομισματικών και δημοσιονομικών πολιτικών. Τα βασικά ποσοστά της ανεργίας γίνονται όλο και λιγότερο χρήσιμα, ως ένδειξη της αγοράς εργασίας και ολόκληρης της οικονομίας.
Κάποιες χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χαμηλά ποσοστά ανεργίας σε συνδυασμό με μια υποχώρηση στη συμμετοχή στην αγορά εργασίας, καθώς αποθαρρημένοι εργαζόμενοι έχουν σταματήσει να αναζητούν εργασία. Και παρ’ όλο που ο αντίκτυπος των zero-hours contracts (σ.σ. συμβόλαιο μηδενικών ωρών που δεν εξασφαλίζει συγκεκριμένες ώρες απασχόλησης) στην υποαπασχόληση έχει συχνά μεγαλοποιηθεί, υπάρχει ένα ευρύτερο φαινόμενο εργαζομένων μερικής απασχόλησης που θα ήθελαν περισσότερη εργασία, αλλά δεν μπορούν να την βρουν.
Μερικοί φορείς χάραξης πολιτικής μπορούν να συγχαρούν τους εαυτούς τους επειδή απέτρεψαν την απειλή μιας βαθιάς και παρατεταμένης οικονομικής αποδιάρθρωσης. Αλλά ίσως περισσότερο απ’ ότι σε οποιοδήποτε άλλο κομμάτι της οικονομίας, η ανάπτυξη μισθών έχει σταθεί μια περιοχή στην οποία η ομαλότητα σε καμία περίπτωση δεν έχει επιστρέψει.
Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσουν πως ο παλιός κόσμος έχει εξαλειφθεί. Χρειάζονται νέες απαντήσεις.
Πηγή Πληροφοριών: Financial Times, Euro2day.gr