Είναι ίσως το πιο σοκαριστικό στατιστικό στοιχείο για την ευρωζώνη: την τελευταία φορά που ο δομικός πληθωρισμός ήταν κοντά στον επίσημο στόχο του 2% ήταν τον Μάιο του 2007, περίπου εννιά χρόνια πριν αναφέρουν οι Financial Times.
Ο δομικός πληθωρισμός, που καταγράφει την υποκείμενη τάση του πληθωρισμού, μας λέει ότι η νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας βρίσκεται εκτός τροχιάς εδώ και πολύ καιρό. Τoν τελευταίο καιρό ο δομικός πληθωρισμός έχει υποχωρήσει και πάλι. Υπάρχει κάτι που η ΕΚΤ μπορεί να κάνει όταν συναντηθεί ξανά το Διοικητικό της Συμβούλιο την Πέμπτη;
Έχω τρεις προτάσεις. Ένα χρήσιμο μέτρο που θα έφερνε άμεσα οφέλη θα ήταν οι αγορές μη εξυπηρετούμενων δανείων από τον τραπεζικό τομέα. Θα συνοδευόταν από πολιτικές για την προώθηση αναγκαστικών διασυνοριακών τραπεζικών συγχωνεύσεων. Αυτό θα εκκαθάριζε και θα αναδιάρθρωνε το τραπεζικό σύστημα με μια μόνο κίνηση. Ο στόχος δεν πρέπει να είναι να προστατευθούν τα κέρδη των τραπεζών, αλλά να αρχίσουν οι τράπεζες να αναλαμβάνουν περισσότερο ρίσκο.
Αυτό θα διευκόλυνε την ΕΚΤ να μειώσει το επιτόκιο καταθέσεων, το οποίο εφαρμόζεται στα τραπεζικά αποθέματα στην κεντρική τράπεζα. Το επιτόκιο καταθέσεων βρίσκεται αυτήν την στιγμή στο -0,3%. Τα αρνητικά επιτόκια θέλουν ιδιαίτερη προσοχή. Αν πέσουν πολύ χαμηλά, οι τράπεζες μπορεί να θεωρήσουν φθηνότερη λύση την τοποθέτηση των αποθεμάτων τους σε ρευστό σε χρηματοκιβώτια. Ορισμένες γερμανικές τράπεζες έχουν αρχίσει από τώρα να προετοιμάζονται για αυτό.
Κανείς δεν ξέρει πόσο χαμηλά μπορούν να φτάσουν τα επιτόκια μέχρι να έρθει η στιγμή εκείνη, αλλά δεν είμαστε ακόμα στο κατώτατο όριο. Μια μείωση επιτοκίου μέχρι και κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες – που θα πήγαινε το επιτόκιο καταθέσεων στο -0,8%, θα μας διατηρούσε στην ασφαλή περιοχή αυτού του ορίου γιατί το κόστος ασφάλισης μεγάλων ποσών σε χρηματοκιβώτια είναι μεγάλο.
Η δεύτερη πρόταση μου αφορά τα μέτρα που δεν πρέπει να ληφθούν, τα διάφορα τρικ εντυπωσιασμού. Πρόκειται για αποφάσεις που ενθουσιάζουν κάποιους ανθρώπους, αλλά δεν οδηγούν υψηλότερα τον πληθωρισμό. Για παράδειγμα, η ΕΚΤ θα μπορούσε να αγοράσει τραπεζικά ομόλογα ή οποιαδήποτε άλλο είδος εταιρικού ομολόγου ή στοιχείου ενεργητικού. Ο λόγος που οι τράπεζες δεν δανείζουν δεν είναι η έλλειψη χρηματοδότησης, αλλά η ύπαρξη υπερβολικά μεγάλου αριθμού τοξικών στοιχείων στους ισολογισμούς τους. Θα ήταν πολύ καλύτερο να αντιμετωπιστεί άμεσα το πρόβλημα αυτό.
Ένα άλλο τρικ που πρέπει να αποφευχθεί είναι τα λεγόμενα επιτόκια δύο επιπέδων. Η βασική ιδέα είναι να χωριστεί το επιτόκιο καταθέσεων σε δύο, με ένα χαμηλότερο που θα εφαρμόζεται στα αποθέματα πάνω από ένα συγκεκριμένο όριο. Αν εξαιρεθεί από τα αρνητικά επιτόκια ένα μέρος των αποθεμάτων, παρέχεται κάποια ανακούφιση, αλλά μειώνεται ταυτόχρονα και ο αντίκτυπος του μέτρου.
Η τρίτη μου πρόταση αφορά τις μελλοντικές πολιτικές. Η ΕΚΤ θα πρέπει να συζητήσει ανοιχτά τις εναλλακτικές πολιτικές που μπορεί να ακολουθήσει, ξεκινώντας από την παραδοχή ότι η ποσοτική χαλάρωση απέτυχε.
Η ΕΚΤ άργησε να δράσει και δεν έκανε όσα θα έπρεπε. Το QE, η παροχή ρευστότητας μέσω εκτεταμένων αγορών ομόλογων, μπορεί να είχε λειτουργήσει αν είχε εφαρμοστεί το 2008. Όταν ξεκίνησε την περασμένη χρονιά, ήταν ήδη πολύ αργά. Ο όγκος αγορών ήταν μικρός σε σχέση με τα αντίστοιχα προγράμματα στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ο χρόνος που δόθηκε για το πρόγραμμα ήταν πολύ λίγος.
Ενδεχομένως η πιο σημαντικά διαφορά να είναι το επιχειρησιακό περιβάλλον. Τα προγράμματα στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο ξεκίνησαν όταν τα επιτόκια στις αγορές ήταν υψηλότερα από ότι είναι σήμερα. Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ξεκίνησε όταν τα επιτόκια ήταν ήδη χαμηλά. Από την στιγμή που ένας από τους βασικούς στόχους του QE ήταν να μειώσει τα επιτόκια, ο αντίκτυπος του είναι πολύ μικρότερος.
Ποιες είναι οι εναλλακτικές πολιτικές που θα έπρεπε να συζητήσει το Διοικητικό Συμβούλιο; Έχω ταχθεί υπέρ μιας «ρίψης από το ελικόπτερο», πριν ακόμα η ανάπτυξη και το οικονομικό outlook επιδεινωθούν στα σημερινά επίπεδα.
Μια ρίψη από το ελικόπτερο σημαίνει ότι η ΕΚΤ θα τυπώνει και θα διανέμει χρήματα απευθείας στους πολίτες. Αν ας πούμε έδινε 3 τρισ. ευρώ ή 10.000 ευρώ για κάθε πολίτη τα επόμενα πέντε χρόνια, αυτό θα τακτοποιούσε το πρόβλημα του πληθωρισμού. Θα προσέφερε μια άμεση τόνωση της ζήτησης και θα οδηγούσε υψηλότερα τις επενδύσεις, καθώς οι προμηθευτές θα έσπευδαν να καλύψουν την επιπρόσθετη ζήτηση. Η πολιτική θα παρέκαμπτε τις κυβερνήσεις και τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές θα την μισούσαν. Δεν θα κέρδιζαν τίποτα από αυτήν. Αλλά ποιος νοιάζεται για αυτό;
Η ΕΚΤ δεν έχει ξεμείνει ακόμα από πυρομαχικά αλλά ο αριθμός των αποτελεσματικών εργαλείων που έχει στην διάθεση της είναι ξεκάθαρα πεπερασμένος. Δεν θα έπρεπε να σταματήσει να σκέφτεται την χρήση τους γιατί θα κινδυνεύσει να χάσει την λίγη αξιοπιστία που της έχει απομείνει.
Πηγή: Financial Times, Euro2day.gr
στο 