Πριν από τους μεγάλους πολέμους του 20ου αιώνα, πολλές φορές προηγήθηκε ένας καταστροφικός λανθασμένος υπολογισμός.
Οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να προβλέψουν πως η Βρετανία θα πολεμήσει για το Βέλγιο το 1914. Ο Στάλιν δεν μπόρεσε να προβλέψει την εισβολή του Χίτλερ στη Ρωσία. Η Ιαπωνία και η Αμερική επανειλημμένως παρεξήγησαν η μία τα κίνητρα και τις αντιδράσεις της άλλης, την περίοδο που προηγήθηκε του Περλ Χάρμπορ. Το 1950, οι ΗΠΑ δεν κατάφεραν να προβλέψουν ότι η Κίνα θα αναμειγνυόταν στον κορεατικό πόλεμο.
Μια παρόμοια απειλή -ότι ένας λάθος υπολογισμός μπορεί να οδηγήσει σε πόλεμο- επισκιάζει την Κορεατική Χερσόνησο σήμερα. Οι δύο βασικοί ηγέτες, ο Κιμ Γιονγκ Ουν της Βόρειας Κορέας και ο Ντόναλντ Τραμπ των ΗΠΑ, είναι απρόβλεπτοι. Οι κίνδυνοι να πέσουν έξω στην εκτίμηση των ενεργειών ο ένας του άλλου, με καταστροφικές συνέπειες, είναι πραγματικοί.
Η Βόρεια Κορέα είναι μια τόσο κλειστή κοινωνία, που ακόμη και ακαδημαϊκοί εμπειρογνώμονες δυσκολεύονται να ερμηνεύσουν τη συμπεριφορά της. Κυρίαρχη άποψη είναι πως η επιδίωξη του κ. Κιμ για προηγμένα πυρηνικά όπλα, οφείλεται στην αναζήτηση ασφάλειας. Ο βορειοκορεάτης ηγέτης έχει δει τι έχει συμβεί σε άλλους δικτάτορες που δεν κατάφεραν να αποκτήσουν τέτοια όπλα -στον Σαντάμ Χουσεΐν του Ιράκ και τον Μουαμάρ αλ Καντάφι της Λιβύης- και έχει συμπεράνει ότι μόνο τα πυρηνικά μπορούν να εγγυηθούν την επιβίωσή του.
Αυτή η άποψη είναι σχετικά καθησυχαστική, διότι υπονοεί πως ο κ. Κιμ είναι απίθανο να χρησιμοποιήσει πρώτος πυρηνικά όπλα. Αλλά υπάρχουν κάποιες πλευρές της συμπεριφοράς του βορειοκορεάτη ηγέτη που μάλλον δεν συνάδουν με αυτή την κάπως παρηγορητική εικόνα.
Αν το φόβητρο είναι το μόνο που τον ενδιαφέρει, γιατί ο κ. Κιμ μπαίνει εμφανώς στον κόπο να προκαλέσει τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, ακόμη και την Κίνα;
Αυτή την εβδομάδα, η Βόρεια Κορέα διεξήγαγε τη μεγαλύτερη πυρηνική δοκιμή που έχει κάνει ποτέ. Την περασμένη εβδομάδα, έστειλε βαλλιστικό πύραυλο πάνω από την Ιαπωνία. Ενδέχεται να ισχύει πως αυτές οι ενέργειες είναι απαραίτητα βήματα για να φτάσει στο απόλυτο φόβητρο: έναν πυρηνικό πύραυλο που θα μπορούσε να χτυπήσει τις ΗΠΑ. Αλλά η ραγδαία διαδοχή των πυρηνικών προκλήσεων ταυτόχρονα ενισχύει την πιθανότητα οι Αμερικανοί να συμπεράνουν ότι κ. Κιμ είναι πράγματι ένας παράλογος παίκτης, ο παροιμιώδης «τρελός με πυρηνικά». Αυτό, με τη σειρά του, καθιστά ευκολότερο να αναπτύξει ο Λευκός Οίκος επιχειρηματολογία για προληπτική επίθεση.
Ο κίνδυνος ο κ. Κιμ να μην υπολογίζει την κατάσταση σωστά, πιθανώς προκαλώντας επίθεση από την Αμερική, αυξάνεται από το γεγονός ότι ο κ. Τραμπ είναι απρόβλεπτος. Έχει ορκιστεί πως δεν θα επιτραπεί στη Βόρεια Κορέα να αναπτύξει πυρηνικά όπλα που μπορούν να απειλήσουν τις ΗΠΑ. Έχει επίσης επανειλημμένως υποστηρίξει ότι είναι διατεθειμένος να διεξάγει προληπτική στρατιωτική επίθεση, ενώ μια φορά απείλησε τον κ. Κιμ με «πυρ και μανία». Αλλά οι προσπάθειες του Αμερικανού προέδρου να χρησιμοποιήσει ακροσφαλή διπλωματία για να εξαναγκάσει τη Βόρεια Κορέα να κάνει πίσω, υπονομεύονται από αμφιβολίες για την αξιοπιστία των απειλών του.
Ο Στιβ Μπάνον, πρώην ανώτατος στρατηγικός αναλυτής του προέδρου, έχει δηλώσει πως οι ΗΠΑ δεν μπορούν να επιτεθούν στη Βόρεια Κορέα εξαιτίας του κινδύνου σοβαρών αντιποίνων ενάντια στην Νότια Κορέα, που θα μπορούσαν να σκοτώσουν εκατομμύρια.
Η αντίδραση του κ. Τραμπ στην τελευταία και πιο ισχυρή πυρηνική δοκιμή της Βόρειας Κορέας έχει ενισχύσει την επικίνδυνη σύγχυση γύρω από την πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών. Αντί να τονίσει την ενότητα της Αμερικής με την Νότια Κορέα, ο πρόεδρος επέλεξε να επικρίνει τη Σεούλ ότι «κατευνάζει» την Πιονγιάνγκ. Αυτό, σε συνδυασμό με την είδηση πως ο κ. Τραμπ εξετάζει ενεργά την ακύρωση της Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου μεταξύ ΗΠΑ και Νότιας Κορέας, κινδυνεύει να ενθαρρύνει τη Βόρεια Κορέα να πιστέψει ότι οι πυρηνικές της προκλήσεις έχουν αποτέλεσμα, διαλύοντας τη συμμαχία Σεούλ-Ουάσινγκτον.
Ο πρόεδρος ταυτόχρονα έβλαψε την αξιοπιστία των ΗΠΑ, σε μια κρίσιμη στιγμή, δηλώνοντας στο Twitter πως η Αμερική σκέφτεται «να σταματήσει εντελώς το εμπόριο με οποιαδήποτε χώρα συναλλάσσεται με τη Βόρεια Κορέα». Αν το πάρουμε κυριολεκτικά, αυτό θα περιλάμβανε το τέλος του εμπορίου μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, των δύο μεγαλύτερων οικονομιών στον κόσμο -μια ενέργεια που θα έριχνε την παγκόσμια οικονομία στο χάος.
Η απειλή του κ. Τραμπ υπογραμμίζει την αφέλειά του, τόσο στο εμπόριο όσο και στις διεθνείς σχέσεις. Παράλληλα δείχνει ότι ο πρόεδρος παλεύει ακόμα με αντικρουόμενα ένστικτα, με τον ενστικτώδη προστατευτισμό του πιθανώς να υπερισχύσει της επιθυμίας του να αντιπαλέψει την πυρηνική απειλή της Βόρειας Κορέας.
Τα μπερδεμένα σημάδια από τον Λευκό Οίκο αυξάνουν τους κινδύνους για λάθος υπολογισμούς, όχι μόνο από την Πιονγιάνγκ, αλλά και από τη Σεούλ, το Πεκίνο και το Τόκιο. Με την απειλή της Βόρειας Κορέας να εντείνεται, η φυσιολογική αντίδραση από την Νότια Κορέα θα ήταν να κινηθεί σε άρρηκτη σύνδεση με τον Αμερικανό προστάτη της. Αλλά αν η κυβέρνηση του Μουν Τζε-ιν συμπεράνει ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος δεν είναι ότι θα επιτεθεί η Βόρεια Κορέα, αλλά ότι ο κ. Τραμπ θα πραγματοποιήσει προληπτική επίθεση, τότε τα κίνητρα του Νότου αλλάζουν. Σε αυτό το στάδιο, μπορεί να θεωρηθεί λογικό να σπάσει δημόσια τους δεσμούς με την Ουάσινγκτον.
Η κινεζική κυβέρνηση αντιμετωπίζει μια παρομοίως περίπλοκη σειρά υπολογισμών. Ο κ. Τραμπ έχει επανειλημμένως προσπαθήσει να πείσει το Πεκίνο να ασκήσει περισσότερη οικονομική πίεση στη Βόρεια Κορέα, απειλώντας πως οι ΗΠΑ θα αναλάβουν μονομερή στρατιωτική δράση αν η Κίνα δεν καταφέρει να αναγκάσει τον κ. Κιμ να συμμορφωθεί.
Η Κίνα έχει προσπαθήσει να καλμάρει τον κ. Τραμπ, σκληραίνοντας τις κυρώσεις ενάντια στην Πιονγιάνγκ. Αλλά οι Κινέζοι πρέπει την ίδια ώρα να αναλογιστούν, το πώς μπορεί να αντιδράσει ο κ. Κιμ αν στριμωχτεί στη γωνία. Ο κίνδυνος ο βορειοκορεάτης ηγέτης να χρησιμοποιήσει πρώτος πυρηνικά όπλα σίγουρα θα αυξηθεί, αν βρεθεί αντιμέτωπος με την προοπτική της κατάρρευσης του ίδιου του καθεστώτος του -και του δικού του, βέβαιου θανάτου.
Αυτοί οι κίνδυνοι θα ήταν δύσκολα διαχειρίσιμοι, ακόμη και με λογικούς, έμπειρους ηγέτες στην εξουσία. Αλλά οι βασικοί παίκτες που παίρνουν αποφάσεις είναι ένας 71χρονος επιχειρηματίας με ηφαιστειακή οξυθυμία και καμία σχετική εμπειρία και ένας 33χρονος δικτάτορας που περιβάλλεται από φοβισμένους συκοφάντες.
Πηγή: Financial Times, Euro2day.gr