Αν και τα οικονομικά έχουν χλευαστεί από τον ιστορικό Τόμας Κάρλαϊλ ως «μελαγχολική επιστήμη», η αισιοδοξία είναι που δηλητηριάζει το επάγγελμα -και είναι τόσο βαθιά ριζωμένη που οι οικονομολόγοι σπάνια βλέπουν τις υφέσεις να έρχονται αναφέρουν οι Financial Times.
Ακόμη και στις αρχές του 2008, όταν κατέρρεαν οι αγορές, μια έρευνα κορυφαίων ειδικών που κάνουν προβλέψεις, από το παράρτημα της Fed στη Φιλαδέλφεια, κατέδειξε πως κανείς δεν είχε προβλέψει αρνητική ανάπτυξη για τις ΗΠΑ εκείνη τη χρονιά.
Τώρα, παρά τις ενδείξεις πως η παγκόσμια οικονομία πλησιάζει σε άλλη μία ύφεση, παρόμοια έρευνα δείχνει ότι ούτε ένας από τους 40 κορυφαίους οικονομολόγους πιστεύει ότι θα υπάρχει πτώση στης Ηνωμένες Πολιτείες φέτος.
Προφανώς, οι οικονομολόγοι δεν αφουγκράζονται τις αγορές, οι οποίες ανησυχούν περισσότερο. Το 1966, ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Σάμιουελσον σχολίασε ότι η αγορά μετοχών είχε «προβλέψει εννέα από τις πέντε τελευταίες υφέσεις» και οι συγγραφείς ακόμη τον επικαλούνται όταν θέλουν να μιλήσουν υποτιμητικά για τη δύναμη των αγορών να κάνει προβλέψεις.
Ο Σάμιουελσον, εντούτοις, δεν εντυπωσιαζόταν πλέον από τους συναδέλφους του οικονομολόγους. Η εταιρία αναλύσεων Ned Davis Research έχει δείξει πως οι οικονομολόγοι, κατά γενική συναίνεση, «δεν προέβλεψαν καμία απολύτως» από τις επτά τελευταίες υφέσεις, που χρονολογούνται μέχρι και πίσω στο 1970.
Προκειμένου να διαπιστώσω κατά πόσο οι αγορές αναμένουν προβλήματα στην οικονομία, κοίταξα δεδομένα των τελευταίων 50 ετών για περιόδους όταν ο δείκτης Standard & Poor’s 500 της Wall Street έπεφτε από το πιο πρόσφατο peak του κατά 10, 15 ή 20%. Αποδείχθηκε πως η αγορά συνήθως έπεσε κατά τουλάχιστον 15% από το peak της έξι μήνες πριν τις επτά αμερικανικές υφέσεις. Με λίγα λόγια, η αγορά έχει τη συνήθεια να μυρίζεται έγκαιρα τα προβλήματα.
Όπως υπαινίχθηκε ο Σάμιουελσον, είναι γεγονός πως η αγορά μετοχών επίσης στέλνει εσφαλμένες ενδείξεις. Ο S&P 500 έχει εμφανίσει πτώσεις 15% 12 φορές από το 1965, επομένως υπήρξαν πέντε φορές κατά τις οποίες μια απότομη πτώση δεν ακολουθήθηκε από μια ύφεση, πιο πρόσφατα το 2011.
Συνολικά, ωστόσο, μια απότομη πτώση στον S&P 500 έχει σηματοδοτήσει ύφεση σχεδόν στο 60% των περιπτώσεων. Αντίθετα, η κυριαρχούσα άποψη των οικονομολόγων έχει ποσοστό ακρίβειας 0%.
Δύο φορές φέτος, ο S&P πλησίασε το επίπεδο των 1.800 μονάδων, το οποίο θα αντιπροσώπευε πτώση 15%, και μετά ανέκαμψε. Αν πέσει κάτω από αυτό το όριο, αυτό θα υπονοούσε μια πιθανότητα σχεδόν 60% η αμερικανική οικονομία να βρίσκεται ή να εισέρχεται σε ύφεση.
Παρόμοια είναι και η παγκόσμια εικόνα. Επειδή πάντα υπάρχουν ραγδαία αναπτυσσόμενα κράτη κάπου, η παγκόσμια οικονομία σπανίως συρρικνώνεται συνολικά. Συνήθως οι παγκόσμιες υφέσεις ξεκινούν όταν η ανάπτυξη πέφτει κάτω του 2%, το οποίο έχει συμβεί πέντε φορές κατά τα τελευταία 50 χρόνια -και οι αγορές περίμεναν καθεμία από αυτές.
Κοίταξα τον MSCI World Index από το 1970, όταν ξεκίνησε η καταγραφή του. Η αγορά έπεσε τουλάχιστον κατά ένα πέμπτο από το πρόσφατο peak της οκτώ φορές, πριν και από τις πέντε παγκόσμιες υφέσεις και σε τρεις άλλες περιπτώσεις. Αυτό μεταφράζεται σε ακρίβεια 63%.
Από το peak του το περασμένο έτος, ο MSCI World Index άγγιξε μια μέγιστη πτώση 19% στις 11 Φεβρουαρίου, έπειτα ανέκαμψε.
Αν ο δείκτης πέσει και πάλι και ξεπεράσει το όριο του 20% σύντομα, το μήνυμα θα είναι σαφές: Υπάρχει μια καλή πιθανότητα παγκόσμιας ύφεσης φέτος.
Τίποτα δεν είναι βέβαιο, αλλά η συλλογική σοφία των αγορών έχει αποδειχθεί πιο αξιόπιστη από το σκεπτικό των οικονομολόγων.
Με πραγματικό χρήμα να διακυβεύεται, οι επενδυτές φαίνεται πως βρίσκονται σε εγρήγορση όταν πρόκειται για ενδείξεις επικείμενων υφέσεων, ενώ οι οικονομολόγοι φαίνεται να κινητοποιούνται από ένα φόβο αντίστασης στη γενική συναίνεση. Τα μοντέλα τους δεν έχουν οικοδομηθεί για να συλλαμβάνουν δραματικές αλλαγές και οι προβλέψεις τους τείνουν να κινούνται με μικροσκοπικά βήματα.
Σπάνια ρισκάρουν μια απότομη μετατόπιση σε αρνητικό έδαφος. Η χαρούμενη επιστήμη μάλλον θα έκανε καλά να ακούει τις αγορές.
Πηγή: Financial Times, Euro2day.gr