του Γκι Φέρχοφστατ (*)
Ο βασικός διαπραγματευτής για το Brexit θα είναι ο Μισέλ Μπαρνιέ, που εκπροσωπεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εκείνος έχει πρόσβαση σε όλες τις υπηρεσίες της Κομισιόν που παίζουν στα δάκτυλά τους τις χιλιάδες σελίδες της κοινοτικής νομοθεσίας. Εμπλέκονται βέβαια και οι άλλοι θεσμοί: το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, που στη σύνοδο της 29ης Απριλίου θα καθορίσει τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που πρέπει να δώσει το πράσινο φως για τη συμφωνία ανάμεσα στην ΕΕ και τη Βρετανία. Πρόκειται για ένα διαπραγματευτικό τρίγωνο. Θα έχουμε πολιτικές συζητήσεις μεταξύ μας και θα ενημερώνω τους επικεφαλής των πολιτικών ομάδων του Κοινοβουλίου.
Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε στο Ηνωμένο Βασίλειο ότι παραμένει μέλος της ΕΕ μέχρι την έξοδό του και κατά συνέπεια δεν μπορεί να διαπραγματεύεται εμπορικές συμφωνίες με τρίτες χώρες πίσω από την πλάτη μας. Τα κράτη-μέλη δεν μπορούν επίσης να συνάπτουν διμερείς συμφωνίες μαζί του. Με άλλα λόγια, μέχρι να εκδοθεί το διαζύγιο, το Λονδίνο δεν μπορεί να έχει ανεξάρτητη ζωή.
Οι 27 είναι ενωμένοι απέναντι στο Brexit και είναι προς το συμφέρον τους να παραμείνουν ενωμένοι. Αν, για παράδειγμα, δεν επιτευχθεί μια καλή δημοσιονομική συμφωνία, θα πληρώσουν όλοι τον λογαριασμό. Για να διατηρηθεί όμως αυτή η ενότητα, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στην τελική συμφωνία τα συμφέροντα της χώρας που απειλείται περισσότερο από το Brexit: της Ιρλανδίας. Στην υπόθεση αυτή παίζεται η ύπαρξή της, δεδομένου ότι το 60% των εξαγωγών της πηγαίνουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Αντί για το ντόμινο που είχε προβλεφθεί μετά το Brexit, παρατηρούμε ένα αντίστροφο ντόμινο! Τα φιλοευρωπαικά αισθήματα στην κοινή γνώμη ενισχύονται, οι πολίτες κινητοποιούνται εκ νέου για να υπερασπιστούν την ευρωπαϊκή ιδέα, το είδαμε πριν από λίγες ημέρες στη Ρώμη, στο Λονδίνο, στο Βερολίνο, στη Βαρσοβία. Η ευρωφοβική άκρα Δεξιά της Αυστρίας υπέστη καθαρή ήττα, τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα της Ολλανδίας έλαβαν 80%, στη Γερμανία το AfD υποχωρεί στις δημοσκοπήσεις?
Η κυβέρνηση της Τερέζα Μέι, από την πλευρά της, έχει συνειδητοποιήσει ότι οι τέσσερις ελευθερίες (των ατόμων, των εμπορευμάτων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων) είναι αλληλένδετες. Εάν λοιπόν η Βρετανία αρνηθεί την ελεύθερη κυκλοφορία, όπως και τη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, θα χάσει και την πρόσβαση στην εσωτερική αγορά. Επίσης, αν το Λονδίνο θέλει να διαπραγματευτεί δικές του συμφωνίες ελευθέρων συναλλαγών, δεν θα μπορέσει να παραμείνει στην ευρωπαϊκή τελωνειακή ένωση. Δεν είναι η ΕΕ αδιάλλακτη, το Λονδίνο είναι εκείνο που θέλει τα δικαιώματα χωρίς να αποδέχεται τις υποχρεώσεις που τα συνοδεύουν. Δεν τίθεται ζήτημα τιμωρίας. Ερμηνεύοντας το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 23ης Ιουνίου, η βρετανική κυβέρνηση επέλεξε να αποσύρει τη χώρα από την ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση και αρνήθηκε προκαταβολικά την ένταξή της στον ευρωπαϊκό οικονομικό χώρο.
Πολλοί λένε ότι οι 27 θέλουν να δείξουν στην κοινή τους γνώμη ότι το Brexit έχει υψηλό ποσοστό, προκειμένου να αφοπλίσουν τους ευρωφοβικούς. Όμως αυτό το επιχείρημα θα είχε βάση αν παρατηρούσαμε την αρχή ενός ντόμινο. Δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Δεν μπορούμε να δεχθούμε το Ηνωμένο Βασίλειο να αποκτήσει ένα καθεστώς εκτός ΕΕ που θα του προσφέρει όλα τα δικαιώματα που είχε χωρίς τις υποχρεώσεις που τα συνοδεύουν. Αυτό θα έδινε πράγματι επιχειρήματα στους ευρωφοβικούς.
Σκοπεύουμε να καταπιαστούμε πολύ σύντομα με το πρόβλημα του καθεστώτος που θα διέπει την παραμονή των Βρετανών στην Ενωση και των Ευρωπαίων στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η λύση θα βασιστεί στην αμοιβαιότητα. Πιστεύω όμως ότι πρέπει να προχωρήσουμε ένα βήμα περισσότερο, καθώς οι Βρετανοί θα χάσουν την ιδιότητα του ευρωπαίου πολίτη: δεν θα μπορούσαμε να εξακολουθήσουμε να τους εγγυώμαστε ορισμένα δικαιώματα, όπως το να μπορούν να προσφεύγουν σε μια πρεσβεία μιας ευρωπαϊκής χώρας; Θα ήταν μια γενναιόδωρη κίνηση προς εκείνους που έχασαν τα δικαιώματά τους χωρίς να το επιθυμούν.
Το βέβαιο είναι ότι η έξοδος θα είναι πολύ επώδυνη για τους Βρετανούς, έστω κι αν θα υποφέρουν και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι. Είμαι πεισμένος ότι όλες οι καταστροφικές προβλέψεις θα επαληθευτούν. Το Brexit όμως αποδεικνύει ότι η Ενωση, αντίθετα με αυτά που λένε οι ευρωφοβικοί, σέβεται τις αποφάσεις των λαών.
* Ο Γκι Φέρχοφστατ είναι πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου και διαπραγματευτής για το Brexit εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπου ηγείται της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών
Πηγή: Liberation, συνέντευξη στον Jean Quatremer