Η ΕΕ είναι ο σημαντικότερος εταίρος της Τουρκίας. Aπό την άλλη η
Τουρκία είναι ο έκτος εξαγωγικός εταίρος της ΕΕ. Η τελωνειακή ένωση ΕΕ-Τουρκίας
βρίσκεται σε κίνδυνο, ωστόσο η εμβάθυνσή της είναι προς το συμφέρον όλων.
Η τελωνειακή ένωση της Τουρκίας με την ΕΕ μετρά ήδη 20 χρόνια. Σχεδόν
όλα τα τουρκικά βιομηχανικά προϊόντα εξάγονται προς την ευρωπαϊκή αγορά χωρίς
πρόσθετες φορολογικές επιβαρύνσεις. Στο καθεστώς ελεύθερου εμπορίου με την ΕΕ
οφείλεται εν πολλοίς και η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας μέχρι το
ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008. Μέχρι τότε ωστόσο δεν
είχε διαφανεί ένα κομβικό πρόβλημα: το γεγονός ότι δεν θα ίσχυαν για την
Τουρκία οι υπόλοιπες ευνοϊκές συμφωνίες που θα συνομολογούσε η ΕΕ με τρίτες
χώρες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ με
τις ΗΠΑ. Για παράδειγμα, σε περίπτωση που επικυρωθεί η διαφιλονικούμενη
Διατλαντική Εταιρική Σχέση Συναλλαγών και Επενδύσεων (TTIP) μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ,
οι μεν ΗΠΑ θα μπορούν να εξάγουν τα προϊόντα τους στην Τουρκία χωρίς
τελωνειακές επιβαρύνσεις, κάτι όμως που δεν θα ισχύει και αντίστροφα, δηλαδή
για τις τουρκικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, κι αυτό διότι η Τουρκία δεν είναι
μέλος της ΕΕ. «Στην αμερικανική αγορά οι Τούρκοι εξαγωγείς θα βρεθούν σε
μειονεκτική θέση έναντι των Ευρωπαίων, οι οποίοι δεν θα πληρώνουν δασμούς σε
αντίθεση με τους Τούρκους», αναφέρει ο Ερντάλ Γιαλτσίν από το Ινστιτούτο Ifo
του Μονάχου.
Η Τουρκία φοβάται απώλειες από
τον TTIP
Σύμφωνα με έρευνα του Ifo οι τουρκικές εξαγωγές αναμένεται να πληγούν
από 4% έως 10 % από την συμφωνία TTIP. Σε βάθος δώδεκα χρόνων οι απώλειες για
τον τουρκικό εξαγωγικό τομέα αναμένεται ανέλθουν στα 18 με 20 δις δολάρια. Κάτι
τέτοιο όμως θα συνεπαγόταν μείωση του τουρκικού ΑΕΠ έως και κατά 2%. Ως εκ
τούτου, εξαρχής η Άγκυρα δεν είδε τις διαπραγματεύσεις ΕΕ – ΗΠΑ για τη Συμφωνία
Ελεύθερου Εμπορίου με καλό μάτι, ενώ κατά καιρούς έχει απειλήσει με αναστολή
της τελωνειακής ένωσης με την ΕΕ. Αλλά πώς διέφυγαν της Τουρκίας, όταν
συνυπέγραφε την τελωνειακή ένωση, όλες αυτές οι επιπρόσθετες παράμετροι;
«Αρχικά η Τουρκία εκτιμούσε ότι η τελωνειακή ένωση με την ΕΕ θα ήταν ένα
ενδιάμεσο βήμα πριν γίνει κανονικό μέλος της ΕΕ», αναφέρει ο τούρκος ειδικός
από το Ifo στη DW. Εάν η Τουρκία ήταν πλήρες μέλος της ΕΕ θα επωφελούνταν
αυτομάτως από όλες τις συμφωνίες της ΕΕ με τρίτες χώρες. Ωστόσο οι πρόσφατες
πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία απομακρύνουν ολοένα περισσότερο το σενάριο της
πλήρους ένταξής της στην ΕΕ.
Προς όφελος όλων η εμβάθυνση της
τελωνειακής ένωσης
Βέβαια η τελική επιτυχία της ούτως ή άλλως αμφιλεγόμενης ΤΤΙP δεν είναι
δεδομένη και γι’ αυτό το λόγο η Άγκυρα δεν έχει λόγο να βρίσκεται σε αναμμένα
κάρβουνα, τουλάχιστον ως προς τη συγκεκριμένη συμφωνία. Μάλιστα όπως σημειώνει
ο τούρκος ειδικός σε πιο προχωρημένο στάδιο βρίσκεται μια άλλη συμφωνία
ελεύθερου εμπορίου μεταξύ της ΕΕ και της Ιαπωνίας, μολονότι δεν έχει λάβει
μέχρι στιγμής μεγάλη δημοσιότητα. Όμως και μια τέτοια συμφωνία αναμένεται να
έχει σοβαρές επιπτώσεις στην τουρκική οικονομία, ιδίως στην τουρκική
αυτοκινητοβιομηχανία.
Υπό το πρίσμα των νέων δεδομένων πολλοί τελικά αναρωτιούνται το εξής:
Μήπως τελικά και η Τουρκία θα έπρεπε να συνάψει με την ΕΕ μια αντίστοιχη
συμφωνία ελεύθερου εμπορίου διακόπτοντας την τελωνειακή ένωση; «Όχι», απαντά
κατηγορηματικά ο Ερντάλ Γιαλτσίν. Σύμφωνα με την έρευνα που έχει διεξάγει μια
τέτοια επιλογή παρά τα φαινόμενα θα είχε στην πράξη περισσότερα μειονεκτήματα
παρά πλεονεκτήματα για την τουρκική οικονομία, κυρίως σε διοικητικό επίπεδο.
Για τον οικονομολόγο του Ifo καλύτερη δυνατή λύση δεδομένων των συνθηκών θα
ήταν η περαιτέρω εμβάθυνση της ήδη υπάρχουσας τελωνειακής ένωσης, με επέκτασή
της στον τομέα των βιομηχανικών υπηρεσιών αλλά και της αγροτικής παραγωγής. Μια
τέτοια οδός θα ήταν επωφελής για όλους: για την Τουρκία, η οποία θα αύξανε έτσι
τις εμπορικές συναλλαγές της με την ΕΕ, για τους ευρωπαίους καταναλωτές αλλά
και τους ευρωπαϊκούς παρόχους υπηρεσιών.
Πηγή: Deutsche Welle