Σήμερα αναμένεται να οριστικοποιηθεί το κείμενο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την απαγόρευση των εισαγωγών των κυριότερων προϊόντων που προκύπτουν από την αποψίλωση των δασών.
Πάντως εξακολουθούν να υπάρχουν κρίσιμα ζητήματα προς διευθέτηση στις διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών- μελών της ΕΕ.
Ποια προϊόντα αφορά
Σύμφωνα με την Οργάνωση, WWF η ΕΕ καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση στον κατάλογο με τους μεγαλύτερους καταστροφείς των τροπικών δασών μετά την Κίνα. Αυτό συμβαίνει επειδή στην ΕΕ αναλογεί το 16% της αποψίλωσης των δασών σε παγκόσμια κλίμακα, λόγω των εισαγωγών της. Για να μειωθεί ο αντίκτυπος αυτός, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε να απαγορευτούν στην ΕΕ οι εισαγωγές 6 προϊόντων:
- σόγια,
- βοδινό κρέας,
- φοινικέλαιο,
- ξυλεία,
- κακάο
- καφές,
- και συναφή προϊόντα όπως δερμάτινα είδη και έπιπλα αν η παραγωγή τους γίνεται σε περιοχές που αποψιλώθηκαν μετά τον Δεκέμβριο του 2020. Τα κράτη συμφώνησαν σε αυτόν τον κατάλογο. Ωστόσο οι ευρωβουλευτές ζήτησαν να προστεθούν το καουτσούκ , το καλαμπόκι, το χοιρινό και το πρόβειο κρέας, τα πουλερικά, ο ξυλάνθρακας και το χαρτί από τον Δεκέμβριο του 2019, έναν χρόνο νωρίτερα.
Υπενθυμίζεται δε πως η Γαλλία ανέφερε την Τετάρτη ότι συμφωνεί με την πρόταση να συμπεριληφθεί στον κατάλογο το καουτσούκ — όχι όμως το καλαμπόκι.
Επέκταση στις σαβάνες
Οι ευρωβουλευτές ζητούσαν να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής και σε άλλα απειλούμενα οικοσυστήματα με βλάστηση κυρίως στη σαβάνα Σεχάντου/Σεράδο (Βραζιλία/Παραγουάη/Βολιβία), προέλευση το 2018 περίπου του 1/4 των ευρωπαϊκών εισαγωγών σόγιας.
Ενώ τα κράτη εναντιώνονταν στην ενσωμάτωση «άλλων περιοχών με βλάστηση» στο κείμενο, το Παρίσι τάχθηκε υπέρ του να συμβεί κάτι τέτοιο επικαλούμενο τις συνέπειες σε τοπία με αραιή κάλυψη αλλά και τις «ενδείξεις ανοίγματος» στην ιδέα κι άλλων χωρών (Βέλγιο, Δανία, Ισπανία, Γερμανία). Μάλιστα ο πρόεδρος της Επιτροπής περιβάλλοντος του ΕΚ, Πασκάλ Κανφέν (Renew, Φιλελεύθεροι) είπε ότι το μήνυμα αυτό είναι «πολύ ισχυρό» .
«Θα είναι μάλλον πιο απλό να εφαρμοστεί το κείμενο που συμπεριλαμβάνει το σύνολο των δασικών περιοχών παρά να γίνεται διάκριση ανάμεσα σε δέντρο δάσους και δέντρο ή θάμνο άλλης περιοχής» κάτι που εγείρει «κίνδυνο αμφισβητήσεων», εξήγησε ο Πιερ Κανέ της WWF.
Σε αντίθετη περίπτωση, «η παραγωγή απλά θα μεταφέρεται σε άλλα οικοσυστήματα» και το κείμενο «δεν θα καταφέρει τίποτε περισσότερο από το να προστατεύει ένα οικοσύστημα σε βάρος άλλων», σημείωσε με ανησυχία η ΜΚΟ, σύμφωνα με την οποία στη σαβάνα Σεχάντου μπορεί να έχει αποψιλωθεί μέχρι το 2027. Η έκτασή της είναι ίση με ολόκληρη την επικράτεια της Τσεχίας.
«Αποψίλωση του δάσους»: Ποιος είναι ορισμός
Ο ορισμός της «αποψίλωσης του δάσους» είναι το κλειδί στις διαπραγματεύσεις και παρακολουθείται στενά από ευρωπαϊκές χώρες που έχουν μεγάλους τομείς εκμετάλλευσης δασικών εκτάσεων. Τα κράτη υιοθέτησαν «αδύναμο ορισμό, χωρίς να λάβουν υπόψη τους τα ‘πρωτογενή δάση’ και μόνο σε περιπτώσεις αμετάκλητων ζημιών που έχουν πιστοποιηθεί», ενώ οι ευρωβουλευτές ζητούσαν «ισχυρό ορισμό που θα προστατεύει όλα τα φυσικά δάση από καταστροφικές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένων των ζημιών για τη βιοποικιλότητα», συνόψισε η Greenpeace.
Επαλήθευση και ανθρώπινα δικαιώματα
Οι εισαγωγικές εταιρείες θα είναι υπεύθυνες για τις αλυσίδες εφοδιασμού τους, θα καλούνται να πιστοποιούν την ανιχνευσιμότητα με τη βοήθεια δεδομένων γεωεντοπισμού των καλλιεργειών και δορυφορικών φωτογραφιών. Οι παραβάτες θα εκτίθενται σε πρόστιμα ανάλογα με τις ζημιές στο περιβάλλον. Το επίπεδο των απαιτήσεων θα κυμαίνεται ανάλογα με τον κίνδυνο αποψίλωσης των δασών στον τόπο παραγωγής.
Ο διαπραγματευτής του ΕΚ Κριστόφ Χάνσεν (ΕΛΚ, δεξιά) θέλει «οικονομική και τεχνική υποστήριξη» για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις μικρές εκμεταλλεύσεις, όμως σύμφωνα με πηγή που είναι σχετικά ενήμερη , το ζήτημα θα είναι ακόμη υπό συζήτηση την Πέμπτη. Οι ευρωβουλευτές επιθυμούν επίσης όρος για τις εισαγωγές να είναι η τήρηση των «παραδοσιακών γαιοκτητικών δικαιωμάτων», των τοπικών κοινοτήτων, των πρώτων θυμάτων της καταστροφής του δάσους, αλλά σε αυτόν τον ορισμό εναντιώνεται ιδίως η Σουηδία.
«Γίνεται τεράστιος διάλογος για τον όρο της συγκατάθεσης εκ των προτέρων έπειτα από ενημέρωση» και ασκείται πίεση ώστε το κείμενο αυτό να συνοδεύεται με τη σύναψη «αληθινών εταιρικών σχέσεων με τις χώρες παραγωγής που πλήττονται περισσότερο», σύμφωνα με τη Νικόλ Πόλστερερ της ΜΚΟ Fern.
Ο χρηματοπιστωτικός τομέας
Επιπλέον οι ευρωβουλευτές θα επιθυμούσαν ακόμη να επιβληθούν «επιπρόσθετες απαιτήσεις» στους χρηματοπιστωτικούς φορείς για μην οδηγούν τα δάνεια και οι επενδύσεις τους στην αποψίλωση των δασών. Ωστόσο την ίδια ώρα ο Κριστόφ Χάνσεν παραδέχτηκε ότι οι επαληθεύσεις θα ήταν δύσκολες.
Σύμφωνα με τη ΜΚΟ Global Witness, οι τράπεζες που έχουν την έδρα τους σε κράτη -μέλη της ΕΕ χορήγησαν από το 2016 έως το 2020 χρηματοδοτήσεις σχεδόν 35 δισεκατομμυρίων ευρώ σε ομίλους που συγκαταλέγονται στους κυριότερους υπεύθυνους για την αποψίλωση των δασών και κυρίως στον αγροδιατροφικό κλάδο.
Σε ό,τι αφορά τον χρηματοπιστωτικό τομέα «η θέση του ΕΚ δεν υποστηρίζεται από κάποια κράτη», είπε ο κ. Κανφέν.