Το κέντρο καταγραφής και ταυτοποίησης προσφύγων, όπως ονομάζεται επίσημα, βρίσκεται στους πράσινους λόφους του χωριού Πυθαγόρειο, στη νότια πλευρά της Σάμου. Το γραφικό λιμανάκι του χωριού που προσελκύει τους τουρίστες με την ομορφιά του φαίνεται να έρχεται σε απόλυτη αντίθεση με τις δυσχερείς συνθήκες που επικρατούν στον υπερπλήρη προσφυγικό καταυλισμό. Αν και κατασκευάστηκε αρχικά για 700 άτομα, σήμερα συνωθούνται εκεί 1.500, εκ των οποίων 300 είναι παιδιά. Οι περισσότεροι κατάγονται από τη Συρία, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, το Ιράν, αλλά και από χώρες της υποσαχάριας Αφρικής.
Η ολλανδική ΜΚΟ Boat Refugee Foundation (BRF) με έδρα την Ουτρέχτη είναι μία από τις πολλές οργανώσεις του είδους που παρέχουν υποστήριξη στους πρόσφυγες και μετανάστες, προσπαθώντας να τους βοηθήσουν να προσαρμοστούν στο νέο τους περιβάλλον. Οι εργασίες της οργάνωσης στη Σάμο ξεκίνησαν το 2015 με χορήγηση καθαρών και στεγνών ρούχων και νερού στους πρόσφυγες που κατέφθαναν τότε μαζικά στο νησί. Ήταν η περίοδος που οι προσφυγικές ροές στο ανατολικό Αιγαίο έφθασαν στο αποκορύφωμά τους. Σήμερα, μετά την προσφυγική συμφωνία μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας και το κλείσιμο του λεγόμενου Βαλκανικού Διαδρόμου, η ολλανδική ΜΚΟ εστιάζει περισσότερο σε πιο δομημένα και διαρκή μέτρα βοήθειας. Μεταξύ άλλων μεριμνά για την παροχή ιατρικής φροντίδας και φαγητού για τα πιο ευάλωτα άτομα του προσφυγικού καταυλισμού και ιδιαίτερα τα βρέφη, τα παιδιά και τους εφήβους, προσπαθώντας να κάνει πιο υποφερτή την καθημερινότητά τους στο hot spot της Σάμου.
Οι πρόσφυγες ως μεταφραστές και… διαμεσολαβητές
Η επιτυχία των ΜΚΟ εκεί εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αφοσίωση των προσφύγων – διερμηνέων. «Χωρίς τη στήριξή τους δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε τη δουλειά μας», λέει η Φριντερίκε φαν Ντόνγκεν, υπεύθυνη για τον συντονισμό του έργου της BRF στη Σάμο. Επειδή οι περισσότεροι πρόσφυγες και μετανάστες δεν μπορούσαν να μιλήσουν αγγλικά, κάποιοι νεαροί πρόσφυγες προσφέρθηκαν να παίξουν τον ρόλο του μεταφραστή για τους συμπατριώτες τους. Πέρα όμως από τα προφανή γλωσσικά εμπόδια, η βοήθεια των διερμηνέων είναι ο μοναδικός τρόπος «να καταλάβουμε τις πολιτισμικές διαφορές σε ένα ευαίσθητο πεδίο, όπως είναι αυτό της ιατρικής», επισημαίνει η Άναμπελ Γιονκχάιμ, νεαρή γιατρός από το Ρότερνταμ. Όπως λέει, «ανάλογα με τον τόπο καταγωγής τους, οι ασθενείς περιγράφουν τα συμπτώματά τους και το πώς νιώθουν με διαφορετικό τρόπο». Η Γιονκχάιμ εξηγεί ότι ορισμένοι περιγράφουν τη ζαλάδα ως ένα σωματικό σύμπτωμα ενώ άλλοι αναφέρονται σε αυτήν ως μια πνευματική, εγκεφαλική κατάσταση.
Ο Ραφί, ο οποίος έλαβε πρόσφατα έγκριση στο αίτημα παροχής ασύλου που είχε υποβάλει, λέει ότι «δεν είμαστε μόνο μεταφραστές, αλλά πολιτισμικοί διαμεσολαβητές». Ο φίλος και συμπατριώτης του Ραφί, ο Σαφί, εγκατέλειψε την πατρίδα του, το Μαζάρ-ι-Σαρίφ, βαριά τραυματισμένος από επίθεση της οικογένειας της κοπέλας του, που μάλιστα απειλούσε να τον σκοτώσει, όπως λέει. Ο Σαφί αισθάνεται ότι, όταν βοηθά τους συμπατριώτες του, η διαμονή του στον προσφυγικό καταυλισμό αποκτά νόημα. Παρόμοια καθήκοντα έχει αναλάβει και ο Ομάρ από το Ιράκ, ο οποίος μεταφράζει για τους συμπατριώτες του από τα αγγλικά στα αραβικά και αντίστροφα. Έφυγε κυνηγημένος από τη βία του Ισλαμικού Κράτους στη Μοσούλη και όπως λέει, «ακόμη κι έπρεπε να μείνω στον καταυλισμό για την υπόλοιπη ζωή μου, δεν θα επέστρεφα στη χώρα μου».
Κλειδί για την επιτυχία οι εθελοντές
Μια ακόμη ομάδα ατόμων που χρειάζεται επειγόντως η BRF για να έχει επιτυχία στο δύσκολο έργο της είναι οι εθελοντές. Όσοι το επιθυμούν μπορούν να κάνουν αίτηση στην ιστοσελίδα της ολλανδικής ΜΚΟ. Μεταξύ των εθελοντών της οργάνωσης στη Σάμο είναι νεαροί γιατροί και νοσηλευτές, ενώ άλλοι βρίσκονται εκεί για να παράσχουν ψυχολογική υποστήριξη ως κοινωνικοί λειτουργοί ή ως δάσκαλοι των προσφύγων και μεταναστών. Ορισμένοι μένουν εκεί μόλις δύο εβδομάδες, άλλοι βοηθούν για μήνες. Κοινή τους επιθυμία είναι πάντως να βοηθήσουν προσφέροντας τις ειδικές τους γνώσεις. Και η επιβράβευση για όσους το κάνουν, παρά τη σκληρή δουλειά που συνεπάγεται, είναι, όπως λένε, το αίσθημα ότι ξαναδίνουν ένα αίσθημα αξιοπρέπειας στους πρόσφυγες. Και εκείνοι είναι με τη σειρά τους ευγνώμονες για τη βοήθεια που τους προσφέρουν οι εθελοντές.
Πηγή: Deutsche Welle