Η οικονομική κρίση έφερε την ΕΕ στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Ποτέ ξανά, και σε αυτό φαίνεται να συμφωνούν όλα τα κράτη, η Ευρώπη δεν θα πρέπει να βρεθεί προ εκπλήξεως όπως συνέβη στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας. Γι’ αυτό θέλουν να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο οι απόψεις για το ποιες θα πρέπει να είναι αυτές και με ποιον τρόπο θα πρέπει να εφαρμοστούν διαφέρουν σημαντικά.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ κάλεσε τους συμμετέχοντες της Συνόδου Κορυφής την Παρασκευή σε μια «ανοιχτή συζήτηση». Ιδέες για να προστατευτεί η ΕΕ από μια μελλοντική οικονομική κρίση υπάρχουν πολλές. Κοινός υπουργός Οικονομικών, κοινός προϋπολογισμός για την Ευρωζώνη – αυτές είναι μόνο μερικές από τις προστάσεις του γάλλου προέδρου Μακρόν. Και η Κομισιόν από την πλευρά της κατέθεσε τις δικές της προτάσεις.
Αποφεύγει τη συζήτηση η Άγκελα Μέρκελ;
Την ίδια ώρα η γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ κρατά τα χαρτιά της κλειστά. Μέχρι τον Μάρτιο ήθελε να έχει μιλήσει με τον Εμμανουέλ Μακρόν για το μέλλον της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης προκειμένου να συντονίσουν τις θέσεις τους. Μέχρι στιγμής όμως δεν φαίνεται να έχει γίνει κάτι τέτοιο. Αναλυτές εκτιμούν ότι η καθυστέρηση δεν οφείλεται στη μακρά διαδικασία σχηματισμού της γερμανικής κυβέρνησης, αλλά στο γεγονός ότι η Μέρκελ απλά δεν θέλει να γίνει πιο συγκεκριμένη και να εξειδικεύσει τις θέσεις της.
Βασικό σημείο διαφωνίας είναι το θέμα της ολοκλήρωσης της τραπεζικής ένωσης για την οποία απαιτείται ακόμη ένα κοινό σύστημα εγγύησης καταθέσεων. Αυτό όμως θεωρείται προβληματικό, ιδιαίτερα στο Βερολίνο. Οι γερμανικές τράπεζες ανησυχούν ότι θα πρέπει να επωμιστούν τη διάσωση ξένων τραπεζών σε περίπτωση κρίσης.
Για ποιο λόγο χρειάζονται συστήματα εγγύησης καταθέσεων;
«Αρκετές χώρες είναι επιφυλακτικές» λέει ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας ESM Κλάους Ρέγκλινγκ και επισημαίνει ότι εάν είχε υπάρξει ένα σύστημα εγγύησης καταθέσεων στο παρελθόν, τότε τα προγράμματα διάσωσης του ESM θα ήταν πολύ μικρότερα. Ελλάδα, Κύπρος, Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία – η λίστα των χωρών που διασώθηκαν με χρήματα του ESM είναι μεγάλη. «Χρειάστηκαν πολλά χρήματα και πολλά χρήματα πήγαν στις τράπεζες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το σύστημα εγγύησης καταθέσεων εξυπηρετεί το συμφέρον της Ευρωζώνης συνολικά», εκτιμά ο γερμανός οικονομολόγος.
Στην παρούσα φάση πάντως οι ευρωπαίοι ηγέτες συζητούν καταρχήν για το αν η Ευρώπη χρειάζεται ένα μόνιμο ταμείο αντιμετώπισης κρίσεων που θα μπορούσε να δώσει, για παράδειγμα, ώθηση στην αγορά εργασίας. Αλλά και σε αυτό το ζήτημα οι «μεταρρυθμιστές» με επικεφαλής τον Μακρόν αντιμετωπίζονται με επιφυλακτικότητα. Υπουργοί Οικονομικών των βόρειων χωρών, μεταξύ αυτών η Ολλανδία και η Φινλανδία, αντιτάχθηκαν στην περαιτέρω εκχώρηση αρμοδιοτήτων στην ΕΕ. Ανοιχτό παραμένει εάν οι ευρωπαίοι ηγέτες μπορέσουν να ξεπεράσουν τα εμπόδια και να βρουν έναν κοινό παρονομαστή.