Τη διαγραφή τεράστιων χρεών που προέρχονται από ιαπωνικές επιχειρήσεις
και κρατά στα χέρια της μελετά η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας (Bαnk of Jαpan /
ΒοJ).
Οικονομολόγοι εκτιμούν ότι οι Ιάπωνες τραπεζίτες θα διαγράψουν επιπλέον
και κρατικό χρέος γεγονός που κάνει τη γερμανική εφημερίδα Die Welt να
διερωτάται «εάν θα μπορούσε να αποτελέσει αυτό και ένα μοντέλο για την Ευρώπη».
Η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας, της τέταρτης μεγαλύτερης οικονομίας
στον κόσμο, μοιάζει ολοένα και περισσότερο με τεράστια ηλεκτρική σκούπα. Ρουφά
κρατικά ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια ακίνητης περιουσίας, μερίδια εταιρειών.
Oι Ιάπωνες τραπεζίτες αγοράζουν εδώ και μήνες με μεγάλη επιμονή το
σύνολο της ιαπωνικής χρηματαγοράς. Οι τραπεζίτες θέλουν με αυτόν τον τρόπο να
ενισχύσουν τις επιχειρήσεις και με τα χρήματα τα οποία ρίχνουν στο
χρηματοπιστωτικό σύστημα να αναζωπυρώσουν τον πληθωρισμό.
Οι οικονομολόγοι παρακολουθούν την εξέλιξη με έκπληξη και ανησυχία. Όχι
μόνο γιατί η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας θα είναι έως το τέλος του 2017 ο
μεγαλύτερος μέτοχος των 55 εισηγμένων ομίλων επιχειρήσεων, εάν συνεχίσει να
αγοράζει με τον ίδιο ρυθμό, αλλά και διότι η εξέλιξη αυτή μοιάζει με
κρατικοποίηση από την πίσω πόρτα.
Εκείνο όμως το οποίο φοβίζει πιο πολύ είναι η όρεξη της Κεντρικής
τράπεζας για κρατικά ομόλογα. Με ταχύ ρυθμό αγοράζει τα ασφαλιστικά ταμεία και
τις ασφάλειες τις χώρας. Κάθε χρόνο αγοράζει τίτλους αξίας 80 τρισεκατομμυρίων
γιέν, δηλαδή 705 δισεκατομμυρίων ευρώ. Με αυτόν τον τρόπο η Κεντρική Τράπεζα
της Ιαπωνίας καταπίνει ένα ολοένα και μεγαλύτερο μέρος του τεράστιου δημοσίου
χρέους της χώρας και οι παρατηρητές αναρωτιούνται ήδη αν το πρόγραμμα αγορών
αποτελεί την προετοιμασία για ένα τεράστιο κούρεμα χρέους.
Το ιαπωνικό χρέος είναι ήδη συντριπτικό: στο τέλος του έτους θα
ανέρχεται στο 250% του ΑΕΠ της χώρας. Ακόμα και στην Ελλάδα στο απόγειο της
κρίσης ήταν 180%, ενώ της Γερμανίας είναι λιγότερο από 70%. Το γεγονός ότι το
ιαπωνικό κράτος δεν δέχεται πιέσεις από τις αγορές οφείλεται στο γεγονός ότι το
χρέος παραμένει εντός της ίδιας της χώρας. Περισσότερο από το 90% των ιαπωνικών
κρατικών ομολόγων βρίσκονται στα χέρια των Ιαπώνων αποταμιευτών και επενδυτών
και εν τω μεταξύ ακριβώς στα χέρια της Κεντρικής Τράπεζας της Ιαπωνίας.
Τον Φεβρουάριο η Τράπεζα κατείχε το ένα τρίτο των κρατικών ομολόγων και
στο τέλος του έτους θα έχει το ήμισυ. Η Τράπεζα χρηματοδοτεί ήδη με αυτόν τον
τρόπο το σύνολο του εμπορικού ελλείμματος της χώρας και αυτό δεν είναι μη
αμφιλεγόμενο.
Σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές Κεντρικές Τράπεζες η
ιαπωνική ακολουθεί τις εντολές της κυβέρνησης.
Δεδομένου του υψηλού ρυθμού με τον οποίο η Κεντρική τράπεζα φορτώνεται
τα χρέη του κράτους, οι παρατηρητές διερωτώνται εδώ και καιρό τι θα κάνουν οι
κεντρικοί τραπεζίτες με τα κρατικά ομόλογα τα οποία έχουν αγοράσει.
Το ότι το ιαπωνικό κράτος θα μπορέσει να αποπληρώσει τα χρέη του είναι
απίθανο.
“Αναρωτιέμαι τι θα συμβεί εάν αυτό συνεχιστεί για χρόνια και
κάποτε η Κεντρική Τράπεζα κατέχει το σύνολο του κρατικού χρέους”, είπε
στην γερμανική εφημερίδα Die Welt ο Μίκαελ Σπένσερ, ο επικεφαλής οικονομολόγος
της Deutsche Bank για την Ασία.
Ανέφερε δε μια σειρά από σχέδια τα οποία κυκλοφορούν, όπως λ.χ. ότι η
Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας μαζί με την ιαπωνική κυβέρνηση θα μπορούσαν να
μηδενίσουν το επιτόκιο ή να επιμηκύνουν το χρόνο αποπληρωμής του υπερβολικά
πολύ. Αυτό όμως θα σήμαινε κούρεμα του χρέους.
“Φαίνεται απλώς πολύ χαριτωμένο το ότι η Κεντρική Τράπεζα
αναλαμβάνει το σύνoλο του δημοσίου χρέους και μετά το διαγράφει για το κράτος.
Αλλά προς τα κει μοιάζει να πηγαίνει το πράγμα”, πρόσθεσε ο Σπένσερ. Ο
διαπρεπής Γερμανός οικονομολόγος εκφράζει εν τούτοις τις επιφυλάξεις του για
τέτοια σχέδια. “Το ότι θα
σταματήσει το κράτος απλώς να εξυπηρετεί το χρέος του, ακούγεται ως μια εύλογη
δυνατότητα. Αλλά θα ήταν πολύ απλό, πολύ ανώδυνο. Το ένστικτό μου λέει πως δεν
μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο”.
Και στέλνει ταυτόχρονα μια προειδοποίηση στην Ευρωπαϊκή Κεντρική
Τράπεζα:
“Αυτό θα μπορούσε να ήταν μια λύση για την Ευρώπη. Στην παρούσα
κατάσταση με τον χαμηλό πληθωρισμό και την χαμηλή ανάπτυξη η ΕΚΤ θα μπορούσε
απλώς να αγοράσει όλα τα κρατικά χρέη”. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι τόσο
απλό, διότι θα έρθει η στιγμή κατά την οποία οι πολίτες θα χάσουν την
εμπιστοσύνη τους στο νόμισμα και θα πανικοβληθούν, θα ανταλλάξουν το νόμισμά
τους με κάποιο άλλο ή το γιεν με άλλο. Και αυτό θα σήμανε την αρχή του
υπερπληθωρισμού.
Κάτι ανάλογο υποστηρίζει και ο Ολιβιέ Μπλανσάρ. ο πρώην επικεφαλής
οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Εάν οι πολίτες και οι επενδυτές
χάσουν πραγματικά την εμπιστοσύνη τους στο γιεν επαπειλούνται δραματικές
συνέπειες για το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα και μεταξύ άλλων και για την
ευρωζώνη.
Δεδομένων των μεγάλων κινδύνων οι οικονομολόγοι θεωρούν ως πιθανότερο
ένα κρυφό/καλυμμένο κούρεμα. Ο Άνταμ
Πόζεν, αναλυτής του Ινστιτούτου Διεθνούς Οικονομίας Peterson της Ουάσιγκτον,
δεν γνωρίζει μεν κάποια σχέδια για κούρεμα του ιαπωνικού χρέους, υποθέτει όμως
ότι η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας θα μπορούσε αντ΄ αυτού να επιμηκύνει το
χρόνο αποπληρωμής του σε μεγάλο βάθος χρόνου, κάτι το οποίο θα ήταν ένα
“κρυφό/καλυμμένο κούρεμα” σε δόσεις, το οποίο θα μπορούσε να
υποστηριχθεί με υψηλούς φόρους και μικρές δημόσιες δαπάνες, όπως είπε στη
γερμανική εφημερίδα.
στο 