Τη σύναψη ενός νέου χρηματοοικονομικού προγράμματος για την Ελλάδα που θα της επιτρέπει να μείνει εκτός αγορών μέχρι το 2030 προτείνει σε ανάλυσή του για τις επιλογές μετά τις εκλογές της Κυριακής ο διευθυντής του κορυφαίου οικονομικού think tank των Βρυξελλών, του ινστιτούτου Bruegel, Zsolt Darvas, αν και μέχρι σήμερα όλες οι αναλύσεις έδειχναν ότι η Ελλάδα θα ήταν σε θέση να βασιστεί μόνο στις αγορές από το 2020 με την επιστροφή του ΑΕΠ τότε στα προ-κρίσης επίπεδα του 2008.
Σύμφωνα με τον Darvas, τόσο εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το ελληνικό χρέος είναι μη βιώσιμο και ένα σημαντικό τμήμα του θα πρέπει να διαγραφεί, επιρρίπτοντας την ευθύνη στην Τρόικα για τη βαθιά κρίση και τη λιτότητα, όσο και εκείνοι που λένε ότι οι ανεύθυνες ελληνικές πολιτικές προ-κρίσης καθώς και το τεράστιο έλλειμμα του 15% το 2009, υπαγόρευσαν το πρόγραμμα διάσωσης το 2010, έχουν μερίδιο στην αλήθεια αλλά καμία από αυτές τις ερμηνείες δεν είναι πλήρης.
«Θα μπορούσε κάποιος να γράψει πολλά για το τι συνέβη, ποιoς είναι υπεύθυνος για την απελπιστική κατάσταση στην κοινωνία και τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Αλλά μετά τις εκλογές τόσο οι νέοι ηγέτες της Ελλάδας όσο και οι ευρωπαίοι εταίροι θα πρέπει να κοιτάξουν μπροστά: Δεδομένης της παρούσας κατάστασης ποιες είναι οι πραγματικές επιλογές;» αναρωτιέται ο διευθυντής του Bruegel.
Η έξοδος από το ευρώ δεν είναι επιλογή. Η Ελλάδα θα εισερχόταν σε άλλον έναν γύρο βαθιάς ύφεσης που θα προκαλούσε περαιτέρω αύξηση της ανεργίας και τη μείωση των εσόδων του προϋπολογισμού, συνδυασμός που θα απαιτούσε έναν νέο γύρο σκληρών δημοσιονομικών όρων: είναι ακριβώς αυτό που τα κόμματα της αντιπολίτευσης θέλουν να αποφύγουν. Οι ευρωπαίοι πιστωτές θα έχαναν πολλά. Επιπλέον μια έξοδος θα έθετε σε κίνδυνο την εισροή χρημάτων από τον προϋπολογισμό της ΕΕ στην Ελλάδα που μόνο το 2013 αφορούσαν το 2,9% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ.
Η διαγραφή του χρέους είναι εξαιρετικά απίθανη όσο και αχρείαστη. Κάθε χρέος είναι βιώσιμο αρκεί να έχει χαμηλό επιτόκιο. Η Ιαπωνία είναι το κορυφαίο παράδειγμα: Το χρέος της είναι της τάξης του 250% του ΑΕΠ ενώ το μέσο επιτόκιο είναι της τάξης του 0,9%. Παρά το πολύ υψηλό χρέος δεν υπάρχει καμία συζήτηση για την αναδιάρθρωση του ιαπωνικού χρέους.
Μήνυμα στον ΣΥΡΙΖΑ: Μην σταματήσετε την πληρωμή τόκων
Τα δάνεια από τους ευρωπαίους εταίρους έχουν εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια και μεγάλη περίοδο ωρίμανσης. Κάποιος, ωστόσο, θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι οι αποδόσεις δεν θα μείνουν για πάντα σε τόσο χαμηλά επίπεδα ειδικά αν αυξηθεί η ανάπτυξη και ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη. Πρόκειται, όμως, για μια εξέλιξη στο μακρινό μέλλον και επομένως το κέρδος για την Ελλάδα από την διακοπή της πληρωμής των τόκων στους ευρωπαίους εταίρους θα ήταν πολύ μικρό τα επόμενα χρόνια.
«Καθώς το κόστος της εξυπηρέτησης του χρέους της Ελλάδας είναι μικρό είναι εξαιρετικά απίθανο τα κοινοβούλια και οι κυβερνήσεις των ευρωπαίων δανειστών να αποφασίσουν να ακυρώσουν τα δάνεια προς την Ελλάδα και να προχωρήσουν σε αύξηση της φορολογίας για τους πολίτες τους προκειμένου να καλύψουν τις απώλειές τους» προσθέτει.
Εκτός αγορών μέχρι το 2030 με επιμήκυνση και μείωση επιτοκίων
Επέκταση της ωρίμανσης και περαιτέρω μείωση των επιτοκίων: Ναι. Αυτό είναι ενά σενάριο που είναι εφικτό υποστηρίζει ο διευθυντής του Bruegel Zsolt Darvas τονίζοντας ότι είναι αδιάφορο αν η μέση ωρίμανση θα είναι 30 ή 40 χρόνια.
Ένα νέο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας: Ναι. Σύμφωνα με τον Zsolt Darvas ένα τρίτο πρόγραμμα θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή προκειμένου η Ελλάδα να μείνει εκτός αγορών έως το 2030. Ακόμα και αν τα πολύ υψηλά επιτόκια για τα ελληνικά ομόλογα υποχωρήσουν, πιθανότατα θα εξακολουθήσουν να είναι σε υψηλά επίπεδα.
Χαλάρωση δημοσιονομικής πολιτικής: Πιθανόν. Κατά την άποψη του διευθυντή του Bruegel το νέο πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να συνοδεύεται με ενισχυμένες δεσμεύσεις σε επίπεδο προϋπολογισμού σύμφωνα με τις οποίες η Ελλάδα θα φτάσει σε ισοσκελισμένο προϋπολογισμό μέχρι το 2018.
Δομικές μεταρρυθμίσεις: Ναι. Είναι αναγκαίος ένας συμβιβασμός ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και την Τρόικα καθώς αν και συμφωνούν στην ανάγκη αλλαγών, διαφωνούν στο ποιες πρέπει να είναι αυτές οι αλλαγές.
Ευρωπαϊκή ασφάλεια για την Ελλάδα κατά των κλυδωνισμών: Ναι, γιατί όπως εξηγεί ακόμα και αν η Ελλάδα συνεργαστεί με τους ευρωπαίους εταίρους και εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της ρίσκα όπως η ασθενέστερη ανάπτυξη, ο χαμηλότερος πληθωρισμός ή τα υψηλότερα επιτόκια παραμένουν στο τραπέζι.
«Ποιες είναι οι πιθανότητες μιας τέτοιας συμφωνίας που θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως νίκη και από τις δύο πλευρές; Πιστεύω ότι είναι υψηλότερες από αυτές που εκτιμούν οι περισσότεροι σχολιαστές» απαντά ο Darvas παραθέτοντας δύο βασικούς λόγους:
Πρώτον η έλλειψη συμφωνίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε Grexit, το οποίο θα ήταν εξαιρετικά κακό, τόσο για τη νέα ελληνική κυβέρνηση όσο και για τους ευρωπαίους εταίρους.
Δεύτερον γιατί υπάρχουν λογικές επιλογές προκειμένου να υπάρξει συμφωνία τόσο για τη μείωση του βάρους από το χρέος όσο και για την χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής. Με τον τρόπο αυτό η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι πέτυχε μια μεγάλη μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους και ότι κέρδισε ένα δημοσιονομικό «αέρα» προκειμένου να απαλύνει τον πόνο της κοινωνίας και να προωθήσει την ανάπτυξη ενώ οι Ευρωπαίοι εταίροι, από την πλευρά τους, θα μπορούσαν να πουν στους πολίτες τους ότι δεν θα υποστούν νέες απώλειες.
Παρόλα αυτά ο διευθυντής του Bruegel επισημαίνει ότι οι διαπραγματεύσεις μπορεί να μην καταλήξουν θετικά. «Μπορεί να έχω υποθέσει λάθος ότι αυτοί που λαμβάνουν τις αποφάσεις σκέφτονται λογικά» σημείωνει ο Darvas και επομένως -όπως γράφει κωδικοποιώντας την σκέψη του- η απειλή του Grexit θα κρέμεται ως δαμόκλειος σπάθη καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων.