Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου άλλαξε την ιστορία της Ευρώπης, και το ίδιο έκανε και το περυσινό δημοψήφισμα για το Brexit. Οι εκλογές της περασμένης εβδομάδας στο Ηνωμένο Βασίλειο ανήκουν σε μια διαφορετική κατηγορία –αυτήν των πραγμάτων που λάμπουν στο σκοτάδι μιας εκλογικής νύχτας, όμως ξεθωριάζουν στο σκληρό φως της επόμενης μέρας.
Οι εκλογές είναι σημαντικές για την εσωτερική πολιτική και για την Τερέζα Μέι. Όμως είναι σχεδόν παντελώς άσχετες με το Brexit.
Το πρώτο είναι ότι το Brexit, σκληρό ή ήπιο, δεν είναι μόνον απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου. Δεν είναι καν πρωτίστως απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου. Το δεύτερο είναι πως η διαδικασία του Brexit οδηγείται από τις νομικές διαδικασίες της ΕΕ, όχι από το αν οι σχολιαστές νομίζουν πως ένας Βρετανός πρωθυπουργός έχει ή όχι εντολή. Και τέλος, από Ευρωπαϊκής απόψεως, δεν έχει σημασία αν το Ηνωμένο Βασίλειο έχει κυβέρνηση μειοψηφίας, συνασπισμό ή ένα κυβερνών κόμμα με πλειοψηφία 100 θέσεων. Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ ποτέ δεν είχε τόσο καλά αποτελέσματα όσο η κα Μέι την περασμένη εβδομάδα.
Μπορεί να σταματήσει το Brexit; Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να υπάρξει μια απίθανη διαδοχή γεγονότων τους επόμενους 18 μήνες, με τη σωστή σειρά: νέες εκλογές στις οποίες θα κερδίσει ένα κόμμα που τάσσεται ξεκάθαρα υπέρ ενός δεύτερου δημοψηφίσματος και νίκη για το «στρατόπεδο» που τάσσεται υπέρ της παραμονής στο δημοψήφισμα αυτό.
Και τα δυο είναι απίθανα. Όμως ακόμα και τότε η αντιστροφή του Άρθρου 50 δεν θα συμβεί αυτόματα. Μπορεί να μην είναι καν νομικά δυνατόν.
Ακόμα και στην απίθανη περίπτωση που το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο γνωμοδοτήσει για το θέμα αυτό, η τελική απόφαση δεν είναι του Βρετανικού κοινοβουλίου, αλλά του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το οποίο έχει δικά του συμφέροντα.
Αν δεν μπορεί να αντιστραφεί τεχνικά το Brexit, μήπως μπορεί ουσιαστικά να τροποποιηθεί ή να γίνει πιο ήπιο;
Δεν βλέπω πως μπορεί αυτό να είναι δυνατό, εκτός και αν υπάρξει μια μεγαλύτερη μεταβατική περίοδος. Η επιστολή της κ. Μέι που ενεργοποίησε το Άρθρο 50 έθεσε δυο ξεκάθαρους όρους: να μην υπάρξει συμμετοχή στην τελωνειακή ένωση και να μην υπάρχει συμμετοχή στην ενιαία αγορά.
Αυτό που λίγοι από αυτούς που τάσσονται υπέρ της παραμονής αντιλαμβάνονται, είναι πως η ΕΕ τάσσεται υπέρ ενός Brexit χωρίς συμμετοχή στην ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση, διότι έτσι καθίσταται ευκολότερη μια δύσκολη διαπραγματευτική διαδικασία. Οι βαθμοί σκληρότητας και ηπιότητας δεν είναι μονομερείς επιλογές που θα λάβει το Βρετανικό εκλογικό σώμα.
Έχω υποστηρίξει και άλλη φορά πως το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει –και πιθανότατα θα- αναζητήσει μια επαρκώς μακρά μεταβατική περίοδο. Θα ήταν λογικό να παραμείνει μέλος της ενιαίας αγοράς και της τελωνειακής ένωσης κατά την περίοδο αυτή, απλώς για να αγοράσει χρόνο για την «πλημμύρα» των νομοθετικών και τεχνικών αλλαγών που καθιστά αναγκαίες το Brexit και για να συμφωνηθεί μια διμερής εμπορική συμφωνία με την ΕΕ.
Μια μακρά μεταβατική περίοδος είναι ο μόνος τρόπος για να αποκλιμακωθεί η διαμάχη για τον λογαριασμό της εξόδου. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε απλά να συνεχίσει να πληρώνει τον Ευρωπαϊκό προϋπολογισμό κατά την περίοδο αυτή.
Αν είναι οι βρετανικές εκλογές να έχουν κάποια επίπτωση, αυτή θα αφορά στη χρονική έκταση και τη φύση αυτής της μεταβατικής περιόδου, όχι όμως στην ίδια τη διαδικασία του Brexit.
Ακόμα και μια σαρωτική νίκη της κας Μέι θα είχε ως αποτέλεσμα μια πιο μακρά μεταβατική περίοδο απ’ όσο είχε παραδεχθεί προηγουμένως η κυβέρνηση, για τεχνικούς λόγους. Δεν υπάρχει τρόπος η πρωθυπουργός να είχε επιλέξει ένα Brexit στα άκρα, διότι οι οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις θα ήταν υπερβολικά μεγάλες. Θα ήταν ανεύθυνο. Είδαμε την περασμένη εβδομάδα πόσο γρήγορα μπορούν να αλλάξουν οι πολιτικές τύχες. Μια μεταβατική περίοδος θα ήταν απαραίτητη υπό οποιοδήποτε σενάριο. Το μόνο συμπέρασμα που μπορώ να βγάλω, ως εκ τούτου, είναι πως οι εκλογές δεν άλλαξαν τίποτα απολύτως για το Brexit.
Πηγή: DW
στο 