Ενώ οπόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται, οι ηγέτες της ΕΕ φαίνεται πως δυσκολεύονται να συμφωνήσουν στα επόμενα βήματα όσον αφορά στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας., ενόψει της Συνόδου Κορυφής.
Αφού ενέκριναν και επέβαλαν άνευ προηγουμένου κυρώσεις στη Μόσχα μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες, αξιωματούχοι της ΕΕ τώρα βρίσκονται αντιμέτωποι με δύο αλληλένδετα ερωτήματα: Τι πρέπει να στοχεύουν στη συνέχεια και ποιο πρέπει να είναι το έναυσμα.
Κάποιες χώρες, όπως η Γερμανία, σύμφωνα με την ανάλυση του Politico, υποστηρίζουν το “πάγωμα” των κυρώσεων, προκειμένου να επανεξεταστεί η αποτελεσματικότητά τους μέχρι τώρα και να κλείσουν τα όποια κενά. Αλλά άλλοι, όπως η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής, προειδοποιούν για απώλεια δυναμικής που θα μπορούσε να θεωρηθεί από τη Μόσχα ως ένδειξη ότι η πίεση από την ΕΕ μειώνεται.
“Η Ευρώπη δεν μπορεί να δίνει την εντύπωση κόπωσης όταν ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν έχει τελειώσει” είπε ο Λιθουανός υπουργός Εξωτερικών Γκαμπριέλιους Λαντσμπέργκις στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα προσερχόμενος σε συνάντηση των ομολόγων του της ΕΕ στις Βρυξέλλες. “Δεν μπορούμε να κουραστούμε με την επιβολή κυρώσεων” υπογράμμισε.
Μέχρι στιγμής, οι κυβερνήσεις της ΕΕ δεν έχουν καταφέρει να συμφωνήσουν αν το επόμενο βήμα θα είναι η απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου, παρά τις εκκλήσεις από τη Βαρσοβία και τις χώρες της Βαλτικής. Παράλληλα, οι υπουργοί της ΕΕ προσπαθούν να κάνουν σαφές στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν ότι ετοιμάζονται περισσότερες κυρώσεις και ενδέχεται να επιβληθούν ανά πάσα στιγμή.
Πρέπει πάντα να προσβλέπουμε σε νέες κυρώσεις και να προετοιμάζουμε νέες πιθανές κυρώσεις” δήλωσε τη Δευτέρα ο υπουργός Εξωτερικών της Δανίας Jeppe Kofod. Μέχρι τις τελευταίες ημέρες, ακόμη και το ερώτημα σχετικά με κυρώσεις στους κόλπους της ΕΕ θα μπορούσε να θεωρηθεί “ζήτημα υπέρ του Πούτιν”, είπε διπλωμάτης της ΕΕ, σύμφωνα με το Politico. Τώρα, όμως, ορισμένες χώρες υποστηρίζουν ανοιχτά ότι η ΕΕ πρέπει να κρατήσει κάποιες επιλογές στο “συρτάρι” της, σε περίπτωση που η Ρωσία διαπράξει περισσότερες ακρότητες.
Πάντως δεν είναι όλοι όσοι βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας στην ΕΕ πεπεισμένοι από αυτή την άποψη. Είναι “η αποδοχή της ιδέας ότι κάτι πιο τρομερό θα συμβεί”, παραπονέθηκε ανώτερος διπλωμάτης. “Το να κρατάς κάτι στην τσέπη ως αποτρεπτικό ξεκάθαρα δεν λειτουργεί. Αυτή η προσέγγιση “περίμενε να δούμε” δεν είναι σωστή” πρόσθεσε ο διπλωμάτης και αναρωτήθηκε σχετικά με τη χρονική στιγμή που πρέπει να επιβληθούν κυρώσεις στη Ρωσία “αν όχι τώρα, πότε;”. Και αυτό ακριβώς είναι το ερώτημα το οποίο απασχολεί τους αξιωματούχους της ΕΕ και αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ τους.
“Κόκκινες γραμμές”
Μία αφορμή για νέο κύμα κυρώσεων από τη Δύση έχει ήδη αναφερθεί δημόσια και δεν είναι άλλο από τη χρήση χημικών ή ακόμη και πυρηνικών όπλων. Τόσο ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν όσο και ο Φάλλος ομόλογός του Ζαν Ιβ Λεντριάν έχουν ξεκαθαρίσει πως η Μόσχα θα βρεθεί αντιμέτωπη με μεγαλύτερη τιμωρία αν πραγματοποιήσει επιθέσεις με αντισυμβατικά όπλα.
Οι υπόλοιποι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν στην απόφαση για νέες κυρώσεις αναφέρονται πίσω από κλειστές πόρτες, σημειώνει το Politico. Ένας θα ήταν η δολοφονία του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Η προσωπική του έκκληση για βοήθεια προς τους ηγέτες της ΕΕ τον περασμένο μήνα, όταν προειδοποίησε ότι εκείνη θα μπορούσε να είναι η τελευταία φορά που τον έβλεπαν ζωντανό, οδήγησε σε μία έκφραση απόλυτης στήριξης προς το Κίεβο από τη Δύση.
Άλλη μια αφορμή θα ήταν η μεγάλης κλίμακας σφαγή αμάχων ή επιθέσεις σε ανθρωπιστικούς διαδρόμους, που θα προκαλούσαν μαζική δημόσια κατακραυγή και οργή στην ΕΕ. “Θα πρέπει να αρχίσουμε να συζητάμε τις κόκκινες γραμμές” είπε ο Λαντσμπέργκις. “Υπάρχουν; Και ποια θα είναι η κόκκινη γραμμή για τη Δύση, για όλους εμάς;”.
Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική Ζόζεπ Μπορέλ υποβάθμισε τις προσδοκίες για νέα μέτρα που θα εγκριθούν στη Σύνοδο Κορυφής αυτής της εβδομάδας. “Οι ηγέτες θα πρέπει να σκεφτούν ξανά τι άλλο πρέπει να γίνει σε επίπεδο κυρώσεων” είπε ο Μπορέλ μετά τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών στις Βρυξέλλες, αλλά πρόσθεσε “δεν νομίζω ότι θα υπάρξει επίσημη απόφαση για ένα νέο πακέτο κυρώσεων”.
Ενώ οι κυβερνήσεις συζητούν για τα επόμενα βήματά τους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προετοιμάζει ένα πιθανό πέμπτο πακέτο κυρώσεων το οποίο θα μπορούσε να εγκριθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, εάν κριθεί απαραίτητο.
Πιθανά βήματα
Πιθανά μέτρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την προσθήκη δύο μεγάλων ρωσικών τραπεζών — Sberbank και Gazprombank — στον κατάλογο των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που έχουν αποκλειστεί από το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT. Οι κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν διατυπώσει τις δικές τους προτάσεις. Η Πολωνία ζήτησε την πλήρη απαγόρευση του εμπορίου στη Ρωσία. Άλλες χώρες, όπως η Δανία, πιέζουν για αυστηρότερη πρόσβαση των ρωσικών πλοίων στα ευρωπαϊκά λιμάνια.
Αλλά το μεγάλο ερώτημα παραμένει αν το επόμενο πακέτο θα μπορούσε να περιλαμβάνει τον περιορισμό των ρωσικών εισαγωγών ενέργειας. Οι Βρυξέλλες εξετάζουν την απαγόρευση των εισαγωγών πετρελαίου ως πρώτο βήμα για τη στόχευση των ρωσικών εσόδων από την ενέργεια. “Οι κυρώσεις έχουν να κάνουν με την υπονόμευση της ικανότητας της Ρωσίας να διεξάγει πόλεμο”, είπε ο Τσέχος υπουργός Εξωτερικών Γιαν Λίπαβσκι όταν ρωτήθηκε για τις ενεργειακές κυρώσεις.
“Πρέπει να σκεφτούμε αυτή τη μηχανή χρημάτων”. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες φοβούνται ότι η Ρωσία θα μπορούσε να απαντήσει σε ένα τέτοιο μέτρο διακόπτοντας τις προμήθειες φυσικού αερίου στην ΕΕ. Ο Ούγγρος υπουργός Εξωτερικών Πίτερ Σιγιάρτο απείλησε τη Δευτέρα να μπλοκάρει τις κυρώσεις που σχετίζονται με την ενέργεια. “Δεν θα υποστηρίξουμε κυρώσεις που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ουγγαρίας” δήλωσε.
Άλλοι αξιωματούχοι προειδοποιούν ώστε οι περαιτέρω κυρώσεις να είναι νομικά στεγανές. “Η ουσία και η ταχύτητα πρέπει να πάνε χέρι χέρι” είπε διπλωμάτης της ΕΕ. ‘Άλλος παράγοντας που “θολώνει” τη λήψη αποφάσεων της ΕΕ είναι το ερώτημα για το πόσο καιρό θα παραμείνουν σε ισχύ οι κυρώσεις. Με τη διάρκεια και την έκβαση του πολέμου να είναι εξαιρετικά αβέβαιη, οι κυβερνήσεις πρέπει να λάβουν υπόψη τους ότι οι κυρώσεις που επιβάλλουν τώρα θα μπορούσαν να ισχύουν για χρόνια. Αυτός είναι ένα ιδιαίτερα προβληματικό ζήτημα όταν πρόκειται για ενεργειακές κυρώσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να πλήξουν την Ευρώπη σε έναν κρύο χειμώνα.