«Fit for 55» για το 2030: Πιο φιλόδοξο σύστημα εμπορίας εκπομπών θέλει το Ευρωκοινοβούλιο

Την Τετάρτη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τη θέση του σχετικά με την αναθεώρηση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ) με 439 ψήφους υπέρ, 157 κατά και 32 αποχές. Η σχετική συζήτηση στην ολομέλεια πραγματοποιήθηκε στις 7 Ιουνίου.

Οι ευρωβουλευτές πιστεύουν ότι το ΣΕΔΕ βρίσκεται στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής για το κλίμα και έχει προκαλέσει σημαντικές μειώσεις των εκπομπών, καθώς η τιμή των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου αποτελεί κίνητρο για τους οικονομικούς παράγοντες να μειώσουν τις εκπομπές τους και να επενδύσουν σε τεχνολογίες εκπομπών με χαμηλό άνθρακα.

Γρηγορότερα η απεξάρτηση των βιομηχανιών από τα ορυκτά καύσιμα μέσω του ΣΕΔΕ

Το Κοινοβούλιο θέλει να αυξηθεί ο στόχος για μείωση των εκπομπών στους τομείς του ΣΕΔΕ από 61% που προτείνει η Επιτροπή σε 63% έως το 2030, σε σύγκριση με το 2005. Αυτό πρέπει να επιτευχθεί με περαιτέρω εφάπαξ περικοπές της ενωσιακής ποσότητας δικαιωμάτων που διατίθενται, σε συνδυασμό με αύξηση της ετήσιας μείωσης των δικαιωμάτων σε 4,4% έως το τέλος του 2025, σε 4,5% από το 2026 και σε 4,6% από το 2029.

Το Κοινοβούλιο επιθυμεί να θεσπιστεί ένα σύστημα «bonus-malus» προκειμένου να δοθούν κίνητρα στους φορείς με τις καλύτερες επιδόσεις και στην καινοτομία, καθώς και να ανταμείβονται οι πλέον αποδοτικές εγκαταστάσεις σε έναν τομέα με πρόσθετα δωρεάν δικαιώματα. Όσοι δεν εφαρμόζουν τις συστάσεις των ενεργειακών ελέγχων ή των πιστοποιημένων ενεργειακών συστημάτων ή δεν καταρτίζουν σχέδιο απαλλαγής των εγκαταστάσεών τους από εκπομπές άνθρακα, θα χάνουν μέρος ή ακόμη και το σύνολο των δωρεάν δικαιωμάτων τους.

Όπως έχει ζητήσει επανειλημμένα το Κοινοβούλιο, το ΣΕΔΕ θα επεκταθεί πλέον και στις θαλάσσιες μεταφορές. Οι ευρωβουλευτές επιθυμούν να καλύψουν το 100% των εκπομπών των δρομολογίων εντός ΕΕ από το 2024 και το 50% των εκπομπών των δρομολογίων από και προς την ΕΕ από το 2024 έως το τέλος του 2026. Από το 2027, οι εκπομπές από όλα τα ταξίδια θα πρέπει να καλύπτονται κατά 100 % με πιθανές παρεκκλίσεις για τρίτες χώρες, όπου η κάλυψη θα μπορούσε να μειωθεί στο 50% υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Οι ευρωβουλευτές επιθυμούν επίσης να συμπεριληφθούν και άλλες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου εκτός του CO2, όπως αυτές το μεθάνιο και τα οξείδια του αζώτου. Το 75% των εσόδων που προέρχονται από τον πλειστηριασμό ναυτιλιακών δικαιωμάτων θα πρέπει να διατίθεται σε ταμείο για τους ωκεανούς για τη στήριξη της μετάβασης σε έναν ενεργειακά αποδοτικό και ανθεκτικό στην κλιματική αλλαγή ναυτιλιακό τομέα της ΕΕ. Το Κοινοβούλιο επιθυμεί επίσης να συμπεριληφθεί η αποτέφρωση αστικών αποβλήτων στο ΣΕΔΕ από το 2026.

Τα δωρεάν δικαιώματα για τους τομείς που καλύπτονται από το ΜΣΠΑ να καταργηθούν έως το 2032

Τα δωρεάν δικαιώματα στους τομείς του ΣΕΔΕ που καλύπτονται από τον μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα («ΜΣΠΑ») θα πρέπει να καταργηθούν σταδιακά από το 2027 μέχρι το 2032, οπότε και το Κοινοβούλιο επιθυμεί την πλήρη εφαρμογή του μηχανισμού – τρία χρόνια νωρίτερα από ό,τι προέβλεπε η πρότασης της Επιτροπής. Τα δωρεάν δικαιώματα θα πρέπει να μειωθούν στο 93% το 2027, στο 84% το 2028, στο 69% το 2029, στο 50% το 2030, στο 25% το 2031 και στο 0% το 2032.

Ένα νέο ΣΕΔΕ ΙΙ για τα εμπορικά κτίρια και τις μεταφορές

Την 1η Ιανουαρίου 2024 θα πρέπει να θεσπιστεί χωριστό νέο σύστημα εμπορίας εκπομπών για τη διανομή καυσίμων για επαγγελματικές οδικές μεταφορές και κτίρια – ένα έτος νωρίτερα από ό,τι έχει προτείνει η Επιτροπή.

Για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο οι πολίτες να επωμιστούν το πρόσθετο ενεργειακό κόστος, τα κτίρια κατοικιών και οι ιδιωτικές μεταφορές δεν θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο νέο ΣΕΔΕ πριν από το 2029 και μόνο με την επιφύλαξη διεξοδικής αξιολόγησης από την Επιτροπή, ακολουθούμενης από νέα νομοθετική πρόταση που θα εγκριθεί από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο. Οι ευρωβουλευτές προτείνουν επίσης να εισαχθεί ανώτατο όριο τιμών ύψους 50 ευρώ, ώστε, εάν η μέση τιμή των δικαιωμάτων στο ΣΕΔΕ ΙΙ υπερβεί αυτό το ανώτατο όριο πριν από το 2030, να αποδεσμευτούν 10 εκατομμύρια δικαιώματα από το αποθεματικό για τη σταθερότητα της αγοράς.

Τα έσοδα από τον πλειστηριασμό 150 εκατομμυρίων δικαιωμάτων στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ ΙΙ θα πρέπει να διατεθούν στο Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα για την αντιμετώπιση των προκλήσεων σε οικογένειες με χαμηλό εισόδημα.

Στοχευμένη αλληλεγγύη και στήριξη νέων τεχνολογιών

Το ΣΕΔΕ θα αποφέρει έσοδα που θα χρησιμοποιηθούν για τη στήριξη της πράσινης μετάβασης μέσω της στήριξης τεχνολογιών που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας και πόρων και στη μείωση της ρύπανσης. Το Κοινοβούλιο επιθυμεί ένα σαφώς καθορισμένο μερίδιο των εσόδων από πλειστηριασμούς του ΣΕΔΕ να χρησιμοποιείται ως ίδιος πόρος για τη χρηματοδότηση του γενικού προϋπολογισμού της ΕΕ. Τόσο η ΕΕ όσο και τα κράτη μέλη πρέπει να δαπανήσουν όλα τα έσοδά τους από το ΣΕΔΕ (I + II) για τη δράση για το κλίμα ή για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανειδίκευση των εργαζομένων που ενδέχεται να επηρεαστούν από την πράσινη μετάβαση.

Το Κοινοβούλιο υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής σχετικά με το Ταμείο Εκσυγχρονισμού για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και τον εκσυγχρονισμό των ενεργειακών συστημάτων σε λιγότερο εύπορα κράτη μέλη. Το Ταμείο θα μπορούσε επίσης να χρηματοδοτήσει διασυνοριακά έργα σε παραμεθόριες περιοχές χαμηλής ανάπτυξης, οι οποίες διαφορετικά δεν θα ήταν επιλέξιμες για χρηματοδότηση. Το Κοινοβούλιο επιμένει ότι μόνο τα κράτη μέλη που έχουν εγκρίνει νομικά δεσμευτικούς στόχους για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 και μέτρα για τη σταδιακή κατάργηση όλων των ορυκτών καυσίμων θα πρέπει να είναι επιλέξιμα. Επιπλέον, η πρόσβαση στο Ταμείο θα πρέπει να εξαρτάται από τον σεβασμό του κράτους δικαίου.

Το Κοινοβούλιο αύξησε σημαντικά το μέγεθος του Ταμείου Καινοτομίας (που θα μετονομαστεί σε Ταμείο Επενδύσεων για το Κλίμα), το οποίο στηρίζει την καινοτομία σε τεχνολογίες που συμβάλλουν σημαντικά στην απαλλαγή των τομέων του ΣΕΔΕ από τις εκπομπές άνθρακα.

Δηλώσεις

Μετά την ψηφοφορία, ο εισηγητής Peter Liese (ΕΛΚ, Γερμανία), δήλωσε τα εξής: «Σήμερα είναι μια μεγάλη ημέρα για το κλίμα. Θα μειώσουμε τέσσερις φορές περισσότερο τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατ’ έτος σε σύγκριση με αυτό που κάναμε από το 1990 έως σήμερα. Όλοι όσοι επενδύουν στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής θα λάβουν στήριξη, αλλά όσοι απλώς επιθυμούν να συνεχίσουν να ρυπαίνουν, θα μας βρουν απέναντί τους. Θα προστατεύσουμε τις θέσεις εργασίας και θα κάνουμε ό,τι είναι αναγκαίο για τη διάσωση του πλανήτη για τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας.»

Επόμενα βήματα

Το Κοινοβούλιο είναι πλέον έτοιμο να αρχίσει τις διαπραγματεύσεις με τα κράτη μέλη.

Σχετικές πληροφορίες

Το ΣΕΔΕ αποτελεί μέρος της δέσμης μέτρων «Fit for 55» για το 2030, η οποία αποτελεί το στόχο της ΕΕ για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Νόμο για το Κλίμα.