Οι ευρωβουλευτές ζητούν ευρύτερο πεδίο εφαρμογής και ταχύτερη εφαρμογή του μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα της ΕΕ για την αύξηση της παγκόσμιας κλιματικής φιλοδοξίας.
Την Τετάρτη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τη θέση του σχετικά με τον κανονισμό για τη θέσπιση του πρώτου παγκόσμιου μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (ΜΣΠΑ/«CBAM») με 450 ψήφους υπέρ, 115 κατά και 55 αποχές. Στις 7 Ιουνίου πραγματοποιήθηκε σχετική συζήτηση στην ολομέλεια.
Το Κοινοβούλιο συμφωνεί με την ανάγκη για τη σύσταση του ΜΣΠΑ για τη μείωση των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα μέσω της παροχής κινήτρων σε τρίτες χώρες και της πρόληψης της διαρροής άνθρακα, δηλαδή της μεταφοράς της παραγωγής εκτός της ΕΕ προς χώρες με χαλαρότερες πολιτικές για το κλίμα. Ωστόσο, οι ευρωβουλευτές προτείνουν ορισμένες αλλαγές για την αύξηση των σχετικών φιλοδοξιών.
Διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής του ΜΣΠΑ
Εκτός από τα προϊόντα που προτείνει η Επιτροπή (σίδηρος και χάλυβας, διυλιστήρια, τσιμέντο, βασικές οργανικές χημικές ουσίες και λιπάσματα), το Κοινοβούλιο επιθυμεί ο ΜΣΠΑ να καλύπτει επίσης τις οργανικές χημικές ουσίες, τα πλαστικά, το υδρογόνο και την αμμωνία. Για να εξασφαλιστεί η ομαλή εφαρμογή του, τα οργανικά χημικά προϊόντα και τα πολυμερή θα υπόκεινται σε αξιολόγηση των τεχνικών ιδιαιτεροτήτων τους από την Επιτροπή. Οι ευρωβουλευτές επιθυμούν επίσης να επεκτείνουν τον μηχανισμό ώστε να συμπεριλάβει τις έμμεσες εκπομπές, δηλαδή τις εκπομπές που προέρχονται από την ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιούν οι κατασκευαστές, ώστε να αντικατοπτρίζει καλύτερα το κόστος του CO2 για την ευρωπαϊκή βιομηχανία.
Σταδιακή εφαρμογή του ΜΣΠΑ και κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων στο ΣΕΔΕ
Ο ΜΣΠΑ αναμένεται να εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2023 με μεταβατική περίοδο έως το τέλος του 2026 και το Κοινοβούλιο πιστεύει ότι πρέπει να εφαρμοστεί πλήρως για τους προαναφερθέντες τομείς του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ) έως το 2032 – τρία χρόνια νωρίτερα σε σύγκριση με την πρόταση της Επιτροπής. Μέχρι το 2032, οι εξαγωγείς θα πρέπει να λαμβάνουν δωρεάν δικαιώματα: 100% την περίοδο 2023-2026, 93% το 2027, 84% το 2028, 69% το 2029, 50% το 2030 και 25% το 2031.
Για να αποφευχθεί η διπλή προστασία, όλα τα δωρεάν δικαιώματα που χορηγούνται σε βιομηχανίες της ΕΕ στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ, για την αντιμετώπιση του κινδύνου διαρροής άνθρακα ελλείψει ισότιμων όρων ανταγωνισμού, θα πρέπει να καταργηθούν πλήρως έως το 2032 όταν ο ΜΣΠΑ τεθεί πλήρως σε λειτουργία για τις προστατευόμενες βιομηχανίες.
Επιπλέον, το Κοινοβούλιο ζητεί τη θέσπιση μηχανισμών προσαρμογής των εξαγωγών για τις πλέον αποδοτικές εγκαταστάσεις της ΕΕ, οι οποίες θα λαμβάνουν δωρεάν δικαιώματα στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ για τις εκπομπές που συνδέονται με τις εξαγωγές προϊόντων που ρυθμίζονται από τον ΜΣΠΑ προς τρίτες χώρες χωρίς μηχανισμούς τιμολόγησης αντίστοιχους με το ΣΕΔΕ. Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025, η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση με λεπτομερή αξιολόγηση των επιπτώσεων του ΣΕΔΕ και του ΜΣΠΑ στην παραγωγή προϊόντων εντός ΕΕ που καλύπτονται από τον ΜΣΠΑ και εξάγονται εκτός αυτής, της εξέλιξης των παγκόσμιων εκπομπών, καθώς και τη συμβατότητα της παρέκκλισης αυτής με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Το Κοινοβούλιο τονίζει ότι η συνοχή μεταξύ του ΜΣΠΑ και του ΣΕΔΕ είναι ουσιαστικής σημασίας για τον σεβασμό των αρχών του ΠΟΕ και ότι ο ΜΣΠΑ δεν πρέπει να χρησιμοποιείται καταχρηστικά ως εργαλείο για την ενίσχυση του προστατευτισμού.
Ανάγκη για μια κεντρική αρχή
Αντί να διαθέτει 27 αρμόδιες αρχές, το Κοινοβούλιο πιστεύει ότι θα πρέπει να υπάρχει μια κεντρική αρχή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η οποία θα είναι πιο αποτελεσματική, διαφανής και οικονομικά αποδοτική. Αυτό θα συμβάλλει επίσης στην καταπολέμηση της αναζήτησης ευνοϊκότερης δικαιοδοσίας από τους εισαγωγείς.
Έσοδα
Το Κοινοβούλιο επιθυμεί τα έσοδα που προκύπτουν από την πώληση πιστοποιητικών ΜΣΠΑ να διοχετεύονται στον προϋπολογισμό της ΕΕ. Οι ευρωβουλευτές προσθέτουν ότι η ΕΕ πρέπει να παρέχει χρηματοδοτική στήριξη, τουλάχιστον ισοδύναμη σε οικονομική αξία με τα έσοδα που προκύπτουν από την πώληση πιστοποιητικών, για να στηρίξει τις προσπάθειες των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών για την απαλλαγή των μεταποιητικών βιομηχανιών τους από τις ανθρακούχες εκπομπές. Η στήριξη αυτή θα συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα και των διεθνών δεσμεύσεων, όπως η συμφωνία του Παρισιού.
Δηλώσεις
Μετά την ψηφοφορία, ο εισηγητής Mohammed Chahim (Σοσιαλιστές, Ολλανδία) δήλωσε: «Σήμερα είναι μια ιστορική ημέρα για τη νομοθεσία της ΕΕ για το κλίμα. Χάρη στον ΜΣΠΑ, η ΕΕ θα έχει επιτέλους ένα εργαλείο που θα παρέχει κίνητρα στους παγκόσμιους εμπορικούς εταίρους μας για την απαλλαγή των μεταποιητικών βιομηχανιών τους από τις ανθρακούχες εκπομπές, δεδομένου ότι, ανεξάρτητα από το πού ρυπαίνει κανείς, θα πρέπει τώρα να πληρώνει για αυτό, εάν θέλει να εξάγει στην ευρωπαϊκή αγορά. Ως εκ τούτου, ο ΜΣΠΑ θα συμβάλλει σημαντικά στην επίτευξη των ενωσιακών και παγκόσμιων στόχων για το κλίμα.»
Επόμενα βήματα
Το Κοινοβούλιο είναι πλέον έτοιμο να αρχίσει διαπραγματεύσεις με τα κράτη μέλη.