Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται η εφαρμογή του προσφάτως ψηφισθέντος νόμου που αφορά στην παραχώρηση απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας.
Αναλυτικά, πάνω από 1.200 παραχωρήσεις τμημάτων έχουν τεθεί ή πρόκειται να τεθούν σε ηλεκτρονική δημοπρασία έως τις 31 Μαΐου στην ειδική ψηφική πλατφόρμα (https://eauctions.gsis.gr). Σημειώνεται πως, παράλληλα, υπάρχουν από προηγούμενα έτη και επιπλέον 6.500 παραχωρήσεις που έχουν ενεργή σύμβαση και οι οποίες έχουν ήδη καταχωρηθεί στο ψηφιακό μητρώο συμβάσεων παραχώρησης απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας.
Σε κάθε περίπτωση, όλες οι παραχωρήσεις, είτε νέες είτε υφιστάμενες, θα διέπονται από φέτος από το ίδιο πλαίσιο ελέγχων και προστίμων λόγω παράνομης κατάληψης δημόσιου χώρου και υπέρβασης των υπό παραχώρηση εκτάσεων. Οι κτηματικές υπηρεσίες και όλοι οι συναρμόδιοι φορείς υποχρεούνται να εφαρμόζουν αμέσως το σχετικό νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο. Ωστόσο, η νέα εικόνα θα έχει διαμορφωθεί πλήρως από τα τέλη Ιουνίου, όταν και θα έχουν ολοκληρωθεί οι σχετικές διαδικασίες εγκατάστασης των νέων παραχωρησιούχων σε αιγιαλό και παραλίες.
Υπενθυμίζεται πως με το νέο νόμο, οι δημοπρασίες για παραχώρηση τμημάτων αιγιαλού και παραλίας γίνονται πλέον αποκλειστικά ψηφιακά μέσω της ειδικής πλατφόρμας που προαναφέρθηκε.
Η διακήρυξη αναρτάται στην πλατφόρμα και στην ιστοσελίδα του οικείου δήμου τουλάχιστον 20 ημέρες πριν από την ημερομηνία διεξαγωγής της δημοπρασίας. Στην πλατφόρμα αναρτώνται τα στοιχεία (συντεταγμένες, πολύγωνο και αεροφωτογραφίες) κάθε παραχώρησης, η διάρκεια, οι όροι της παραχώρησης, και ο χρόνος τοποθέτησης και απομάκρυνσης των κινητών στοιχείων.
Οι παραχωρησιούχοι καταβάλλουν ελάχιστο τίμημα, που προκύπτει από μαθηματικό τύπο με βάση τις αντικειμενικές αξίες της περιοχής, συντελεστή βαρύτητας της δραστηριότητας και τον συντελεστή βαρύτητας του αιγιαλού ανάλογα με τα ειδικά χαρακτηριστικά της παραλίας.
Επιπρόσθετα, υπενθυμίζεται πως στο πλαίσιο του νέου νόμου καθορίζονται και αιγιαλοί και παραλίες υψηλής προστασίας («απάτητες παραλίες») που βρίσκονται σε περιοχές Natura και για τις οποίες απαγορεύεται η παραχώρηση και κατ’ επέκταση η τοποθέτηση ομπρελών, ξαπλωστρών κ.λπ.
Νέοι Κανόνες και υποχρεώσεις
Σημειώνεται πως δεν επιτρέπεται παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας όταν το μήκος ή πλάτος τους είναι μικρότερο των 4 μέτρων ή όταν το συνολικό εμβαδόν του αιγιαλού είναι μικρότερο από 150 τ.μ. Επιπρόσθετα, οι παραχωρησιούχοι υποχρεούνται να διασφαλίζουν ότι:
- τουλάχιστον το 50% της παραλίας πρέπει να μένει ελεύθερο και ταυτόχρονα το εμβαδόν κάθε παραχώρησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 500 τετραγωνικά μέτρα.
- τα ομπρελοκαθίσματα μπορούν να καταλαμβάνουν μέχρι 60% της παραχωρούμενης έκτασης ή 30% για παραλίες που βρίσκονται σε περιοχές Natura που δεν έχουν χαρακτηρισθεί απάτητες.
- μεταξύ των παραχωρήσεων πρέπει να μεσολαβεί απόσταση τουλάχιστον 6 μέτρων (3 μέτρα σε κάθε πλευρά, ή 4 μέτρων αν πρόκειται για περιπτώσεις επιχειρήσεων που λειτουργούν σε εφαπτόμενα κτίρια) και τα ομπρελοκαθίσματα πρέπει να απέχουν από τη θάλασσα τουλάχιστον 4 μέτρα, για τις νέες παραχωρήσεις.
- το κοινό έχει σε κάθε περίπτωση ελεύθερη, απρόσκοπτη και ασφαλή διέλευση στον αιγιαλό και την παραλία με ειδικές προβλέψεις και για άτομα με αναπηρία (όπως μέσω της τοποθέτησης ειδικών πλατφορμών για την εξυπηρέτησή τους, εφόσον δεν έχουν εγκατασταθεί από τον δήμο για τις νέες παραχωρήσεις).
- ο χώρος διατηρείται καθημερινά καθαρός φροντίζοντας για τη διατήρηση της ισορροπίας του οικοσυστήματος και της μορφολογίας της ακτής. Παράλληλα, υποχρεούνται να τον παραδώσουν στην αρχική κατάσταση μετά το πέρας της διάρκειας της παραχώρησης.
- σε εμφανές σημείο στον αιγιαλό ή την παραλία αναρτάται πινακίδα, με λεπτομέρειες της παραχώρησης.
- τοποθετούνται κινητά στοιχεία για την εξυπηρέτηση του κοινού.
- υπάρχει ναυαγοσώστης, εφόσον η υποχρέωση αυτή δεν καλύπτεται από τον οικείο δήμο, για τις νέες παραχωρήσεις.
Έλεγχοι και αυστηρές ποινές
Στο πλαίσιο του νέου συστήματος, για όλες τις παραχωρήσεις (υφιστάμενες και νέες) δημιουργήθηκε η ψηφιακή εφαρμογή MyCoast για κινητά τηλέφωνα, ταμπλέτες κλπ. που διατίθεται δωρεάν στους πολίτες. Κάθε παραχώρηση εμφανίζεται σε δορυφορικό χάρτη και ο πολίτης μπορεί να επιλέξει το σχετικό πολύγωνο όπου θα δει τις λεπτομέρειες και τους όρους της σύμβασης. Έτσι, οι πολίτες θα βλέπουν το διάγραμμα του τμήματος του αιγιαλού και της παραλίας που έχει παραχωρηθεί και θα μπορούν άμεσα να υποβάλουν καταγγελία αν διαπιστώνουν αυθαίρετη κατάληψη ή υπέρβαση της παραχώρησης.
Παράλληλα, προβλέπεται η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών (όπως και drones, δορυφόροι) για να γίνουν αποτελεσματικότεροι οι έλεγχοι των παραλιών από την πολιτεία. Επιπρόσθετα, δημιουργείται ένας ολοκληρωμένος ελεγκτικός μηχανισμός, με μικτά κλιμάκια ελέγχου, από στελέχη του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, της Κτηματικής Υπηρεσίας, του δήμου, της ΑΑΔΕ, της Οικονομικής Αστυνομίας, της ΕΛΑΣ και των εισαγγελικών αρχών ενώ προβλέπονται και μικτά κλιμάκια.
Σε περίπτωση παράβασης οι ποινές κλιμακώνονται ανάλογα με τη βαρύτητα της και ιδίως με το αν υπάρχει σύμβαση και ο παραχωρησιούχος έχει κάνει υπέρβαση της παραχώρησης ή δεν υπάρχει οπότε πρόκειται για αυθαίρετη κατάληψη. Σε κάθε περίπτωση οι ομπρέλες και ξαπλώστρες απομακρύνονται ενώ αν υπάρχουν παράνομες κατασκευές κατεδαφίζονται. Πιο αναλυτικά οι ποινές διαμορφώνονται ως εξής:
- Σε περιπτώσεις αυθαίρετης κατάληψης επιβάλλεται σφράγιση και διακοπή λειτουργίας της επιχείρησης στον χώρο που έχει καταληφθεί, ο χώρος σφραγίζεται με ταινία και απαγορεύεται η είσοδος όπως και οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα σε αυτόν. Επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το τετραπλάσιο του ανταλλάγματος της παραχώρησης και αποκλεισμός του παραβάτη από κάθε διαδικασία παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας για πέντε χρόνια.
- Αν έχει γίνει υπέρβαση της παραχώρησης οι ποινές ξεκινούν από πρόστιμα και κλιμακώνονται σε απαγόρευση συμμετοχής, σε δημοπρασίες καθώς και αναστολή λειτουργίας της επιχείρησης. Με τις αλλαγές που επήλθαν στη Βουλή το πλαίσιο αυστηροποιείται περαιτέρω καθώς οι πιο σοβαρές κυρώσεις (αποκλεισμός από νέες παραχωρήσεις και αναστολή λειτουργίας) επιβάλλονται όταν η υπέρβαση είναι μεγαλύτερη από το 30% της παραχώρησης (αντί για 50 % που προβλεπόταν αρχικά).
- Για πρώτη φορά καθιερώνονται πρόστιμα για παρεμπόδιση της ελεύθερης πρόσβασης του κοινού στη θάλασσα, τον αιγιαλό και την παραλία, από 2.000 έως 60.000 ευρώ. Προβλέπονται, επίσης, ποινικές κυρώσεις για όποιον επιφέρει στον αιγιαλό ή την παραλία οποιαδήποτε μεταβολή χωρίς άδεια ή καθ’ υπέρβαση αυτής ή με άδεια που εκδόθηκε παράνομα.