Τα μάτια όλων αυτή την στιγμή είναι στραμμένα στην περιβόητη εξαήμερη εργασία, που αφορά σε συγκεκριμένο αριθμό επιχειρήσεων.
Εντούτοις, η σύμβαση που αναμένεται να κάνει «θραύση» τους καλοκαιρινούς μήνες είναι μια νέα μορφή απασχόλησης. Μέσω αυτής οι εργοδότες μπορούν να διαμορφώνουν μια «δεξαμενή» υπαλλήλων με τους οποίους θα συμφωνούν υπηρεσίες οποτεδήποτε χρειαστεί, αρκεί να ενημερωθούν με ένα απλό… sms 24 ώρες νωρίτερα! Πρόκειται για τις λεγόμενες «κατά παραγγελία συμβάσεις».
Γράφει ο Βαγγέλης Δουράκης
Με το άρθρο 10 του ν.5053/2023 εισήχθη η έννοια των συμβάσεων κατά παραγγελία ή διαφορετικά συμβάσεις εγγυημένων ωρών. Πρόκειται για ένα νέο είδος σύμβασης, το οποίο είναι δυνατόν να συμφωνηθεί μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου στο πλαίσιο της ελευθερίας των συμβάσεων και έχει ήδη ενεργοποιηθεί από τον Μάρτιο.
Τι είναι η νέα… κατά παραγγελία σύμβαση
Επί της ουσίας αυτές οι νέου τύπου συμβάσεις θα δοκιμαστούν –θα «τεσταριστούν» με άλλα λόγια- για πρώτη φορά μέσα στο φετινό καλοκαίρι.
Οι συμβάσεις με «κατά παραγγελία απασχόληση» προστίθενται στη «βεντάλια» των υφιστάμενων ευέλικτων μορφών απασχόλησης που θα μπορούν να επιλέγουν εργαζόμενοι και εργοδότες για περιστασιακές ή έκτακτες ανάγκες.
Έτσι, η κάθε επιχείρηση θα έχει την δυνατότητα να διαμορφώσει μια «δεξαμενή» εργαζομένων με σύμβαση κατά παραγγελία, όπου θα έχει συμφωνήσει το σύνολο ωρών απασχόλησης, ανά εβδομάδα / μήνα χωρίς όμως εκ των προτέρων να έχει προσδιοριστεί επακριβώς ο χρονικός προγραμματισμός εκτέλεσης της εργασίας αν δηλ. θα λάβει χώρα Δευτέρα με Παρασκευή.
Σύμφωνα με το σκεπτικό του σχετικού νόμου αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της μη προβλέψιμης εργασίας, ένεκα της οποίας δεν μπορεί να τηρηθεί οργανωμένος σχεδιασμός εκτέλεσης της, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στις μεταφορές προϊόντων, στο χώρο της εστίασης και του catering, στις εκδηλώσεις πολιτιστικού ενδιαφέροντος, σε επισκευαστικές εργασίες κτλ.
Από την άλλη πλευρά τις συμβάσεις με κατά παραγγελία απασχόληση θα μπορούν να αξιοποιήσουν οι υπάλληλοι που συνδέονται με σχέση εξαρτημένης εργασίας με εργοδότη, αλλά δεν έχουν οργανωμένο ωράριο απασχόλησης.
Για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος μισθωτός σε επιχείρηση που εκτελεί μεταφορές, δεν μπορεί λόγω της φύσης της εργασίας του να γνωρίζει το ωράριο απασχόλησης κάθε μέρα.
Σε αυτή την περίπτωση θα μπορεί να συνάπτει σύμβαση κατά παραγγελία με τις εκτιμώμενες ώρες απασχόλησης του μήνα, με προκαθορισμένη αμοιβή για το 25% της απασχόλησης και με πρόβλεψη για υπερωριακή αμοιβή.
Η εγγυημένη αμοιβή σημαίνει ότι αν για παράδειγμα η σύμβαση κατά παραγγελία προβλέπει 80 ώρες τον μήνα, και ο εργαζόμενος απασχοληθεί τελικά 15 ώρες θα πληρωθεί τουλάχιστον για εργασία 20 ωρών που αντιστοιχεί στην εγγυημένη αμοιβή για το 25% της απασχόλησης (80 Χ 0,25=20).
Με άλλα λόγια θα πρέπει να υπάρχει και ένας ελάχιστος αριθμός αμειβομένων ωρών εργασίας που δεν είναι δυνατό να υπολείπεται του 1/4 του συνόλου. Σε διαφορετική περίπτωση, η σύμβαση είναι άκυρη.
Ενημέρωση 24 ώρες πριν από τη δουλειά ακόμη και με sms
Με τις εν λόγω συμβάσεις τίθεται ένα πλαίσιο εντός του οποίου (και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις), ο εργοδότης έχει τη δυνατότητα να καλέσει τον εργαζόμενο να παρέχει τις υπηρεσίες του, εφόσον παραστεί σχετική ανάγκη.
Στις συγκεκριμένες συμβάσεις δεν υφίσταται (εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον) σταθερό ωράριο.
Θα πρέπει, όμως, ταυτόχρονα:
– Η εργασία να παρέχεται μέσα σε προκαθορισμένες ημέρες και ώρες αναφοράς.
– Ο εργαζόμενος να έχει ειδοποιηθεί από τον εργοδότη για την ανάθεση της εργασίας εγγράφως ή με γραπτό μήνυμα μέσω κινητού τηλεφώνου (sms) ή με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή με άλλο πρόσφορο τρόπο, σε εύλογο χρόνο που δεν μπορεί να είναι μικρότερος των είκοσι τεσσάρων (24) ωρών πριν από την ανάληψη της εργασίας, πλην περιπτώσεων που δικαιολογούν αντικειμενικά μικρότερο χρόνο προειδοποίησης, τον οποίο ο εργοδότης γνωστοποιεί στον εργαζόμενο.
Εφόσον οι δύο, ανωτέρω, προϋποθέσεις δεν πληρούνται, σωρευτικά, ο εργαζόμενος δικαιούται να αρνηθεί την ανάληψη εργασίας.
Πότε μπορεί να αρνηθεί την ανάληψη της υπηρεσίας ο εργαζόμενος
Στην περίπτωση που οποιαδήποτε χρονική στιγμή, μετά από την ειδοποίηση του εργαζομένου για παροχή εργασίας (και, πάντως, πριν από την ανάληψή της), ο εργοδότης ακυρώσει την ανάθεσή της, ο εργαζόμενος δικαιούται αποζημίωση-αντίστοιχη των ωρομισθίων των ωρών εργασίας που δεν του ανατέθηκαν.
Ρητά απαγορευμένη θεωρείται, κατά το νόμο, κάθε τυχόν μετατροπή (μονομερής από μέρους του εργοδότη) σύμβασης εργασίας πλήρους ή μερικής απασχόλησης σε σύμβαση εργασίας κατά παραγγελία. Μια τέτοια (μονομερής) μετατροπή θεωρείται ως μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας.
Ο εργαζόμενος δικαιούται να αρνηθεί την ανάληψη εργασίας. Σε αυτή την περίπτωση απαγορεύεται οποιαδήποτε δυσμενής διάκριση σε βάρος του εργαζόμενου από τον εργοδότη.
Εδώ ο υπάλληλος θα πρέπει να γνωρίζει ότι μπορεί να αρνηθεί την εργασία χωρίς συνέπειες εάν δεν έχει ειδοποιηθεί νωρίτερα και συγκεκριμένα τουλάχιστον 24 ώρες πριν, με e-mail ή sms για τον τόπο, τον χρόνο και την υφή της εργασίας.
Εάν πάντως ο εργαζόμενος απειληθεί και εντέλει απολυθεί εξαιτίας αυτής της άρνησης, τότε υπάρχει η πρόβλεψη στις περιπτώσεις εκδικητικής απόλυσης, όπου καθίσταται άκυρη η καταγγελία απόλυσης αν διαπιστωθεί ότι ο εργαζόμενος απολύθηκε λόγω άσκησης των νομίμων δικαιωμάτων του
Αν οποιαδήποτε χρονική στιγμή και πάντως πριν από την ανάληψη της εργασίας, ο εργοδότης ακυρώσει την ανάθεσή της, ο εργαζόμενος δικαιούται αποζημίωση που αντιστοιχεί στο ημερομίσθιο της εργασίας που δεν του ανατέθηκε.
Εφαρμόζονται όλες οι προστατευτικές για τον εργαζόμενο διατάξεις που συνδέονται με τη σύμβαση ή σχέση εξαρτημένης εργασίας του και ειδικά για την υπερεργασία, την υπερωρία και τον χρόνο ημερήσιας ανάπαυσης.