Διευκρινίσεις για την έκδοση των βεβαιώσεων μόνιμης κατοικίας δίνει με τη νέα εγκύκλιο (10792 -π. 43858/27-5-2024) του το υπουργείο Εσωτερικών.
Ως κατοικία ορίζεται ο τόπος της κυρίας και μόνιμης εγκατάστασης ενός προσώπου, ο τόπος δηλ. τον οποίο το πρόσωπο έχει καταστήσει, σύμφωνα με τη βούλησή του, σταθερό κέντρο των βιοτικών του σχέσεων. Η κατοικία, επομένως, συνιστά τον ιδιαίτερο δεσμό ενός προσώπου με έναν τόπο και εμπεριέχει αφενός το αντικειμενικό στοιχείο της πραγματικής εγκατάστασης στον τόπο αυτό, αφετέρου το υποκειμενικό στοιχείο της πρόθεσης ο τόπος αυτός να καταστεί επίκεντρο των δραστηριοτήτων του. Έτσι για την απόκτηση κατοικίας κατά τα ανωτέρω απαιτούνται:
α) το υλικό στοιχείο της πραγματικής εγκατάστασης σε ορισμένο τόπο, η οποία συνάγεται από κάποιες πράξεις του προσώπου, όπως λόγου χάριν από τη διατήρηση οικείας, από την εργασία, την επαγγελματική δραστηριότητα, κλ.π
β) το βουλητικό στοιχείο της μόνιμης εγκατάστασης, δηλ. η πρόθεση του προσώπου να χρησιμοποιήσει αυτόν τον τόπο ως κέντρο των βιοτικών του σχέσεων προς μόνιμη και σταθερή για ορισμένο ή αόριστο χρόνο παραμονή στο συγκεκριμένο τόπο.
Η κατοικία διέπεται περαιτέρω από την αρχή της αποκλειστικότητας, καθώς κανένας δεν μπορεί να έχει συγχρόνως περισσότερες από μία κατοικίες, και αντιδιαστέλλεται από τη διαμονή η οποία έχει στενότερη έννοια, καθώς ορίζεται ως ο τόπος όπου ένα πρόσωπο βρίσκεται προσωρινά, χωρίς την πρόθεση μόνιμης εγκατάστασης.
Ειδικότερα ως κύρια εγκατάσταση θεωρείται ο τόπος της οικογενειακής εγκατάστασης (εστίας), ο οποίος ενέχει το στοιχείο της σταθερότητας χωρίς να αποκλείεται η άσκηση επαγγέλματος σε άλλο τόπο.
Εφόσον προκύπτει μόνιμη εγκατάσταση, η ιδιότητα του μόνιμου κατοίκου, όπου απαιτείται, αποδεικνύεται με βεβαίωση που χορηγείται, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 279 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΔΚ, κυρωτ. ν.3463/2006), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.
Τι άλλο αναφέρει η εγκύκλιος του ΥΠΕΣ
Επίσης στην εγκύκλιο επισημαίνονται τα εξής:
Χορήγηση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας
Η βεβαίωση μόνιμης κατοικίας (άρθρο 279 του ΚΔΚ) αποτελεί εκτελεστή ατομική διοικητική πράξη από την οποία επέρχονται συγκεκριμένες έννομες συνέπειες και εκδίδεται από τον Δήμαρχο, στην εδαφική περιφέρεια του οποίου ο αιτών έχει τη μόνιμη κατοικία. Χορηγείται είτε έγχαρτα, από την αρμόδια υπηρεσία, είτε ηλεκτρονικά μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr- ΕΨΠ). Ο δήμαρχος (άρθρο 58, παρ. 1 του ν. 3852/2010), μπορεί να αναθέτει την υπογραφή της σε άλλα πρόσωπα, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 88 του ΚΔΚ, ή μπορεί να τη μεταβιβάζει επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 59 του ν.3852/2010.
Έγχαρτη χορήγηση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας
Στη διαδικασία της έγχαρτης χορήγησης της Βεβαίωσης Μόνιμης Κατοικίας ο ενδιαφερόμενος πολίτης κατά κανόνα:
i. υποβάλλει αίτηση στο πρωτόκολλο του Δήμου για τον οποίο επιθυμεί να εκδοθεί η Βεβαίωση,
ii. προσκομίζει, ταυτόχρονα, αντίγραφο της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (έντυπο Ε1) του οικονομικού έτους που προηγείται ή ταυτίζεται με αυτό της αίτησης.
Κατ’ εξαίρεση, μόνο εάν η ιδιότητα του μόνιμου κατοίκου δεν μπορεί να αποδειχθεί αιτιολογημένα βάσει του ανωτέρω δικαιολογητικού, εάν δηλαδή η διεύθυνση κατοικίας που αναγράφεται στο έντυπο Ε1 αναφέρεται σε άλλον δήμο από αυτόν από τον οποίο αιτείται την έκδοση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας, η πραγματική εγκατάσταση αποδεικνύεται από τον ενδιαφερόμενο με την κατάθεση στο Δήμο κάθε άλλου πρόσφορου αποδεικτικού μέσου.
Επισημαίνεται ότι η έννοια του πρόσφορου μέσου δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια, καθώς σε αυτήν εμπίπτει οτιδήποτε μπορεί να αποδείξει την μόνιμη κατοικία του ενδιαφερόμενου, όπως ενδεικτικά τα αναγραφόμενα στο νόμο δικαιολογητικά (λογαριασμό σταθερής τηλεφωνίας, λογαριασμό ηλεκτρικού ρεύματος, λογαριασμό ύδρευσης ή φυσικού αερίου). Σε καμία περίπτωση η υπεύθυνη δήλωση του ενδιαφερόμενου δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοναδικό αποδεικτικό μέσο.
Εντός αποκλειστικής προθεσμίας 10 ημερών από την υποβολή της αίτησης και της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (έντυπο Ε1) και των απαιτούμενων δικαιολογητικών (για την κατ’ εξαίρεση διαδικασία), ο δήμαρχος εξετάζει τα προσκομισθέντα δικαιολογητικά και αποφαίνεται για το αίτημα, είτε θετικά, χορηγώντας τη βεβαίωση μόνιμης κατοικίας, είτε αρνητικά, απορρίπτοντας την αίτηση του πολίτη. Η σχετική απόφαση του δημάρχου εκδίδεται οποτεδήποτε εντός της 10ήμερης προθεσμίας και κοινοποιείται αυθημερόν στον ενδιαφερόμενο.
Στην περίπτωση άρνησης χορήγησης της βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας απαιτείται η παράθεση ειδικής αιτιολογίας, θα πρέπει δηλ. να παρατίθενται συγκεκριμένα στοιχεία και δεδομένα βάσει των οποίων σχηματίστηκε η κρίση ότι ο ενδιαφερόμενος δεν έχει τη μόνιμη εγκατάστασή του στον συγκεκριμένο δήμο. Επισημαίνεται ότι στην περίπτωση που η δεκαήμερη προθεσμία, κατά την οποία ο δήμαρχος έχει τη δυνατότητα είτε να χορηγήσει είτε να απορρίψει αιτιολογημένα τη χορήγηση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας παρέλθει άπρακτη, η βεβαίωση χορηγείται υποχρεωτικά στον ενδιαφερόμενο, χωρίς να καταλείπεται πλέον η δυνατότητα στον δήμαρχο να απορρίψει την αίτηση του.
Σημειώνεται ότι ο ενδιαφερόμενος δεν μπορεί να υποβάλλει νέα αίτηση, στον ίδιο ή σε διαφορετικό δήμο, πριν τη διεκπεραίωση της αίτησής του.
Η εκδοθείσα βεβαίωση μόνιμης κατοικίας ισχύει για 3 μήνες από την έκδοσή της και η καταληκτική ημερομηνία ισχύς της αναγράφεται υποχρεωτικά στο σώμα της χορηγηθείσας Βεβαίωσης.
Ηλεκτρονική χορήγηση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας
Ο ενδιαφερόμενος πολίτης μπορεί να αιτηθεί ηλεκτρονικά την έκδοση βεβαίωσης μόνιμης κατοικίας μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης (ΕΨΠ-gov.gr), αναζητώντας την υπηρεσία μέσω της διαδρομής Πολίτης και καθημερινότητα / Διεύθυνση κατοικίας και επικοινωνίας / Βεβαίωση μόνιμης κατοικίας ή πληκτρολογώντας «Βεβαίωση μόνιμης κατοικίας» στην αναζήτηση.
Για να αιτηθεί οι ενδιαφερόμενος ηλεκτρονικά τη βεβαίωση, ο δήμος της μόνιμης κατοικίας του θα πρέπει να έχει ενταχθεί στην Ενιαία Ψηφιακή Πύλη (ΕΨΠ-gov.gr). Η λίστα με τους ενταγμένους στο gov.gr Δήμους βρίσκεται εδώ: https://aitiseis-dhmoi.services.gov.gr/dhmoi/
Αφού ο ενδιαφερόμενος αυθεντικοποιηθεί με την χρήση των προσωπικών του κωδικών πρόσβασης στο Taxisnet, επισυνάπτει το αντίγραφο δήλωσης φορολογίας εισοδήματος (έντυπο Ε1) του τελευταίου οικονομικού έτους. Επιπρόσθετα, εάν δεν αποδεικνύεται η διεύθυνση της κατοικίας του από το Ε1, πρέπει να επισυνάψει άλλο πρόσφορο αποδεικτικό μέσο, όπως πρόσφατο λογαριασμό ΔΕΚΟ (ενδεικτικά λογαριασμό σταθερής τηλεφωνίας, λογαριασμό ηλεκτροδότησης, λογαριασμό ύδρευσης ή φυσικού αερίου).
Η έκδοση της βεβαίωσης ή η αιτιολογημένη απόρριψη της αίτησης πραγματοποιείται από τον δήμο κατοικίας του μέσα σε 10 ημέρες και αποστέλλεται στη Θυρίδα του στο https://my.gov.gr/. Για την έκδοση ο ενδιαφερόμενος ενημερώνεται επίσης με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) και με γραπτό μήνυμα (sms).
Εάν παρέλθει το διάστημα των 10 ημερών χωρίς να λάβει απάντηση από τον δήμο, μπορεί να συνδεθεί ξανά στην εφαρμογή και εφόσον πληρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις, να εκδώσει την βεβαίωση μόνιμης κατοικίας σε πραγματικό χρόνο (online).