Στόχος της κυβέρνησης πρέπει να είναι ένα συνολικό σχέδιο, όχι μόνο για την ενίσχυση της εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων αλλά και κατάκτησης της εγχώριας αγοράς, δήλωσε η υφυπουργός Βιομηχανίας, Θεοδώρα Τζάκρη, παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα της πρώτης φάσης των εργασιών του Φόρουμ Βιομηχανίας (του Συντονιστικού Συμβουλίου Βιομηχανικής και Επιχειρηματικής Πολιτικής).
Όσο και αν φαίνεται παράδοξο, σημείωσε η υφυπουργός, η ελληνική αγορά «είναι παρθένα για πολλά βιομηχανικά προϊόντα». Στην βιομηχανία τροφίμων και ποτών, για παράδειγμα, υπάρχουν προϊόντα που εισάγουμε σε ποσοστό 90%, ενώ έχουμε πρώτες ύλες για να γίνει η παραγωγή του στη χώρα – από τα αλκοολούχα ως τα αφεψήματα, από κατηγορίες κρεάτων μέχρι και τα έτοιμα ενδύματα – πρόσθεσε η κυρία Τζάκρη.
Η κυρία Τζάκρη αναφέρθηκε στις προτάσεις που έχουν γίνει στο πλαίσιο του Φόρουμ, η έγκριση των οποίων εκκρεμεί από τα αρμόδια κυβερνητικά όργανα. Πάντως, στα αποτελέσματα που έδωσε στη δημοσιότητα, για τις έξι ομάδες δράσεις που έχουν συσταθεί στο πλαίσιο του Φόρουμ, οι περισσότερε προτάσεις είναι γενικόλογες.
Τα αποτελέσματα της πρώτης φάσης των εργασιών του Φόρουμ Βιομηχανίας
ΟΜΑΔΑ Α: ΔΥΝΑΜΙΚΟΙ ΚΛΑΔΟΙ
Η ανάκαμψη της βιομηχανίας, η αναστροφή των αρνητικών ρυθμών ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και η αύξηση του ΑΕΠ της χώρας, συνδέονται με την ενίσχυση δυναμικών κλάδων της ελληνικής παραγωγικής βάσης μέσα από την ενθάρρυνση και στήριξη των μεταποιητικών επιχειρήσεων για την ανάπτυξη προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας που θα συμβάλουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας της ελληνικής βιομηχανίας και οικονομίας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έγκριτων μελετών, οι κλάδοι που διαθέτουν αναπτυξιακή δυναμική ώστε να αποτελέσουν τους βασικούς πυλώνες για την ανασυγκρότηση και ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, είναι: Ο τομέας της Αγροτοδιατροφής, η Χημική Βιομηχανία, Η Υγεία και Φαρμακευτική Βιομηχανία, ο Τομέας των Υλικών και Κατασκευών, ο Τομέας της Ενέργειας, ο Τομέας της Περιβαλλοντικής Βιομηχανίας, ο Τομέας των Πολιτιστικών και Δημιουργικών Βιομηχανιών, ο Τομέας των Τεχνολογιών Πληροφορικής & Επικοινωνιών (ΤΠΕ), ο Τομέας της Εφοδιαστικής Αλυσίδας και ο Τομέας των Τεχνολογιών Πληροφορικής & Επικοινωνιών (ΤΠΕ).
Η στήριξη και προώθησή τους απαιτεί το σχεδιασμό συγκεκριμένων κινήτρων προς τις ακόλουθες κατευθύνσεις:
• τη δημιουργία αλυσίδων αξίας μέσω συνεργατικών σχηματισμών και δικτυώσεων, ιδίως των δυναμικών ΜμΕ
• την υποστήριξη της εξαγωγικής τους δραστηριότητας και της παρουσίας τους στις διεθνείς αγορές,
• την ενθάρρυνση των παραγωγικών επενδύσεων στην καινοτομία για την παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και νέες παραγωγικές διαδικασίες, μέσω οριζόντιων κινήτρων.
• την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών για ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων και συνεργατικών σχημάτων και δικτύων, με στόχο τη βελτίωση των επιδόσεων των επιχειρήσεων και αξιοποίηση των δυνατοτήτων της έξυπνης βιομηχανίας (smart industry),
• τη βελτίωση και ανάπτυξη των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού τους,
Η εφαρμογή αυτών των κινήτρων απαιτεί ειδικές ρυθμίσεις στα υφιστάμενα πλαίσια ενισχύσεων (π.χ Αναπτυξιακός Νόμος) και προγραμμάτων του ΕΠΑνΕΚ 2014-2020, που θα καλύπτουν τις κεφαλαιακές ανάγκες των επιχειρήσεων και συνεργατικών σχημάτων και δικτύων με σύγχρονα και ευέλικτα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως:
• ειδικά σχεδιασμένες πρωτοβουλίες δράσεις και μέτρα του ΕΠΑνΕΚ (2014-2020), τόσο σε οριζόντιο όσο και σε κλαδικό επίπεδο καθώς και ρυθμίσεις του νέου Αναπτυξιακού Νόμου, που μπορούν να αποτελέσουν ένα εξειδικευμένο-στοχευμένο εργαλείο για τη στήριξη επιχειρήσεων των δυναμικών κλάδων,
• οριζόντια φορολογικά και άλλα κίνητρα που θα δημιουργούν σταθερό επενδυτικό περιβάλλον για την ενθάρρυνση παραγωγικών επενδύσεων,
• Ευρωπαϊκά Προγράμματα (Horizon 2020, COSME, ERASMUS PLUS κλπ.), όπως και το πακέτο JUNCKER,
• νέες δομές (π.χ. Επενδυτικό Ταμείο ή Αναπτυξιακή Τράπεζα, αξιοποίηση του ΕΤΕΑΝ, κλπ.) και νέα σύγχρονα χρηματοδοτικά εργαλεία (π.χ. micro-finance, crowdfunding κλπ.) που θα δώσουν στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα πρόσβασης στη ρευστότητα, με βάση ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.
ΟΜΑΔΑ Β: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
Η ανάδειξη ενός νέου αναπτυξιακού υποδείγματος και παραγωγικού μοντέλου για την ανάπτυξη των ελληνικών επιχειρήσεων προϋποθέτει τη βελτίωση του «Εθνικού Συστήματος Καινοτομίας».
Η ανάπτυξη επιχειρηματικής καινοτομίας με υψηλή προστιθέμενη αξία, στη χώρα μας, επηρεάζεται από ελλείψεις και αδυναμίες στην εφαρμογή πολιτικών και μέτρων για την καινοτομική επιχειρηματικότητα, καθώς και από διοικητικά και γραφειοκρατικά εμπόδια. Είναι διαπιστωμένο ότι ενώ τα ελληνικά ΑΕΙ και ερευνητικά κέντρα εμφανίζουν υψηλές ερευνητικές επιδόσεις (βασική και εφαρμοσμένη έρευνα) που οφείλεται κυρίως στα Ευρωπαϊκά προγράμματα, η χώρα έχει χαμηλές επιδόσεις στην καινοτομική δραστηριότητα με χαρακτηριστικά χαμηλές δαπάνες για Ε&Α από τον ιδιωτικό τομέα. Διαπιστώνεται, επίσης, έλλειψη ουσιαστικής συνεργασίας και επικοινωνίας μεταξύ ερευνητικής κοινότητας και των παραγωγικών επιχειρήσεων και χρονίζουσα έλλειψη δομών και μηχανισμών για τη διασύνδεση αυτή. Τέλος, διαπιστώνεται ότι υπάρχει διαχρονική έλλειψη χρηματοδοτικών εργαλείων και κινήτρων ενώ το κόστος του χρήματος αποτελεί αντιαναπτυξιακό παράγοντα.
Με βάση τα παραπάνω, προτείνονται μέτρα για τη δημιουργία ενός σταθερού και φιλικού προς την επιχειρηματικότητα περιβάλλοντος που θα ενισχύει μέσο- και μακροπρόθεσμα καινοτομικά εγχειρήματα, ειδικότερα από τις ΜμΕ, στα ακόλουθα πεδία:
Α. Θεσμικά Θέματα, όπως
o Νομοθετικές παρεμβάσεις, όπως εναρμόνιση με κοινοτικά πρότυπα σε θέματα διανοητικής, πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας, άρση νομικών αντιφάσεων και καθυστερήσεων που εμποδίζουν την ομαλή εξέλιξη καινοτομικών εγχειρημάτων, μείωση της γραφειοκρατίας σε θέματα συνεργασιών και απλοποίηση των διαδικασιών εξόδου από συνεργασίες,
o Αλλαγή και συμπλήρωση του θεσμικού πλαισίου για την πλήρη αξιοποίηση του ερευνητικού δυναμικού στα πλαίσια σχηματισμού ευέλικτων συνεργασιών (επιχειρήσεων – ερευνητών)
o Ισχυροποίηση και συντονισμός ενεργειών της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας με τη Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας για θέματα έρευνας, ανάπτυξης, τεχνολογίας, καινοτομίας και επιχειρηματικής καινοτομίας.
o Ρύθμιση του φορολογικού πλαισίου ώστε να αναπτυχθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις στην ερευνητική δραστηριότητα και οι επενδύσεις επιχειρηματικής καινοτομίας
Β. Διοικητικά – οργανωτικά θέματα, όπως
o Ανάπτυξη Εθνικής Στρατηγικής για ολοκληρωμένη διαχείριση και προστασία της βιομηχανικής, δημιουργικής και πνευματικής ιδιοκτησίας,
o Δημιουργία συμπράξεων, συνεργειών και δικτύων καινοτομίας μεταξύ παραγωγικών, κοινωνικών και επαγγελματικών φορέων,
o Συγκρότηση Δικτύου Ανάπτυξης Καινοτομίας με στόχους: α) την οργάνωση του οικοσυστήματος καινοτομίας της χώρας, β) την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των βασικών πρωταγωνιστών (επιχειρήσεις, ερευνητικοί φορείς) και γ) τη βελτίωση των δεξιοτήτων για καινοτομία της επιχειρηματικής και ερευνητικής κοινότητας (Κοινή πρόταση ΣΕΒ, ΣΒΒΕ, ΣΒΘΚΕ, ΣΕΒΠΔΕ, ΣΒΑΠ).
o Δημιουργία πλατφόρμας ανοιχτής καινοτομίας, μέσω της οποίας οι ελληνικές δυναμικές και φιλόδοξες μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να απευθυνθούν σε εξωτερικούς εμπειρογνώμονες από την ακαδημαϊκή κοινότητα για να εξελίξουν μια επιχειρηματική ιδέα ή να βρουν απαντήσεις σε τεχνικά θέματα έρευνας και καινοτομίας.
o Αξιοποίηση, ισχυροποίηση, βελτίωση, μετεξέλιξη των υφιστάμενων δομών για την διασύνδεση των δημόσιων ερευνητικών κέντρων με την επιχειρηματικότητα,
o Δημιουργία μηχανισμού επιστημονικής και τεχνολογικής διαμεσολάβησης για τη διασύνδεση της έρευνας με τον τοπικό και εθνικό παραγωγικό ιστό,
o Δημιουργία τεχνοβλαστών στα πρότυπα της διεθνούς εμπειρίας και των καλών πρακτικών, ώστε να παραμείνει στη χώρα το Ανθρώπινο Δυναμικό που δημιούργησε τις ιδέες / προϊόντα.
Γ. Χρηματοδοτικά μέσα – Χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως
o Δημιουργία «Εθνικού Συμβουλίου Καινοτομίας» και «Ειδικού Ταμείου Καινοτομίας», υπό την εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας και χρηματοδότηση έργων από συνδυασμό ιδιωτικών, δημόσιων και κοινοτικών πόρων.
o Ανάπτυξη εξειδικευμένων χρηματοοικονομικών εργαλείων και ταμείων συνδεδεμένων με συγκεκριμένους τεχνολογικούς τομείς ή οικονομικούς κλάδους.
o Χρήση των Δημόσιου Χαρακτήρα Συμβάσεων ως ισχυρό εργαλείο υποστήριξης επιχειρηματικής καινοτομίας, Ελληνικών προτύπων και νέων επιχειρηματικών τάσεων,
o Σύσταση Κοινοπραξιών Καινοτομίας για επιλεγμένες ομάδες τεχνολογιών αιχμής που αντικρίζουν συγκεκριμένες αναδυόμενες αγορές.
o Χρήση του ΕΣΠΑ και των Κοινοτικών Κονδυλίων, ώστε να υπάρξουν στοχευμένες προκηρύξεις χρηματοδότησης «καινοτόμων μεταποιητικών δραστηριοτήτων»,
o Εξειδίκευση χρηματοπιστωτικών / οικονομικών εργαλείων ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης ή με την ειδική φύση και τα χαρακτηριστικά του κλάδου ή οικογένειας τεχνολογιών (financial engineering),
o Παροχή ενισχύσεων σε Νεοφυείς επιχειρήσεις καθ’ όλο το κύκλο ανάπτυξης προϊόντων / υπηρεσιών και όχι μόνο στην αρχή.
Δ. Τεχνικές – τεχνοκρατικές παρεμβάσεις, όπως
o Ανάπτυξη μηχανισμών και δομών τεχνολογικής και επιχειρηματικής πληροφόρησης, μεταφοράς γνώσης και ανάδειξης προτεραιοτήτων, για αναπτυσσόμενες τεχνολογικές αγορές ελληνικού ενδιαφέροντος,
o Δυνατότητα μεταφοράς τεχνολογικής και επιστημονικής κωδικοποιημένης επιχειρησιακής γνώσης από και προς τις επιχειρήσεις και τα ερευνητικά / ακαδημαϊκά κέντρα,
o Ανάπτυξη και εξυπηρέτηση Εθνικής Στρατηγικής για την αξιοποίησης της τυποποίησης / προτυποποίησης και των εθνικών προτύπων για την υποστήριξη της επιχειρηματικότητας, της έρευνας / καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας,
o Ενδυνάμωση Ανθρώπινου Δυναμικού και Ενίσχυση Δεξιοτήτων Διαχείρισης και Ανάπτυξης Καινοτομίας,
o Ανάπτυξη και υποστήριξη Εθνικής Στρατηγικής και μηχανισμών για τη δημιουργία και ενδυνάμωση συνεργατικών σχηματισμών, επιχειρηματικών συνεργασιών και δικτύων και αλυσίδων προστιθέμενης αξίας που θα αξιοποιούν το σύνολο των «παικτών» που ενέχονται σε δεδομένο καινοτομικό εγχείρημα (επιχειρήσεις, ΜμΕ, ακαδημαϊκά ιδρύματα κτλ. ).
ΟΜΑΔΑ Γ: ΣΤΗΡΙΞΗ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
Τα προβλήματα και οι ανάγκες που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές μεταποιητικές ΜμΕ συνοψίζονται ως ακολούθως:
• Σοβαρά προβλήματα επιβίωσης την περίοδο της κρίσης που εντάθηκαν με την επιβολή των capital controls,
• Εντονα προβλήματα στη χρηματοδότησή τους από όλες τις πηγές και τα εργαλεία που υπάρχουν διαθέσιμα στη χώρα,
• Αδυναμία αξιοποίησης των ευκαιριών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο (Ευρωπαϊκά προγράμματα), προβλήματα ενημέρωσης και πληροφόρησης, με εξαίρεση ορισμένους (δυναμικούς) τομείς παραγωγικής δραστηριότητας,
• Πλήρης σχεδόν αδυναμία να συνεχίσουν τη λειτουργία τους και να αναπτύξουν τις δραστηριότητες τους εξ’ αιτίας και της έλλειψης σταθερού και φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος,
• Σημαντικότατα προβλήματα στα θέματα προσωπικού (εκπαίδευση, ειδικευμένο προσωπικό, επιχειρηματική κατάρτιση κλπ).
• Ιδιαίτερα περιορισμένη συμμετοχή σε παραγωγικά δίκτυα και συνεργασίες.
Με βάση τα παρακάτω, οι προτάσεις για την αναπτυξιακή πολιτική στις ΜμΕ την προγραμματική περίοδο 2014-2020 επικεντρώνονται:
Ι. Στην αντιμετώπιση του θέματος της πρόσβασης των ΜμΕ στη χρηματοδότηση και βελτίωση της ρευστότητας των επιχειρήσεων, όπως:
o συντονισμό σε εθνικό επίπεδο των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων και συγχρονισμός τους με προγράμματα ενισχύσεων για ΜμΕ
o δημιουργία κατάλληλου θεσμικού πλαισίου για νέα εργαλεία στοχευμένα στις ΜμΕ και την επιχειρηματικότητα
o επιτάχυνση της αποπληρωμής οφειλών προς ΜμΕ για βελτίωση της ρευστότητάς τους,
ΙΙ.Στη δημιουργία δομών και υποδομών για την ενημέρωση και διάχυση των πληροφοριών στις ΜμΕ και την υποστήριξη των αναπτυξιακών τους αναγκών, όπως:
o δημιουργία δικτύου υποστηρικτικών & συμβουλευτικών δομών ΜμΕ & επιχειρηματικότητας (π.χ τυποποίηση-πιστοποίηση, πατέντες, καινοτομία, κ.α.)
o αναβάθμιση της λειτουργίας του «Εθνικού Παρατηρητηρίου ΜμΕ & Επιχειρηματικότητας»
ΙΙΙ. Στην ενθάρρυνση συνεργατικών επιχειρηματικών σχημάτων (αλυσίδες αξίας, clusters, παραγωγικά δίκτυα κλπ), μέσω προγραμμάτων και δράσεων ενισχύσεων για ΜμΕ, όπως:
o ενθάρρυνση – μέσω προγραμμάτων, πρωτοβουλιών και στοχευμένων δράσεων- της σύστασης και ενίσχυσης συνεργατικών επιχειρηματικών σχημάτων, όπως οι αλυσίδες αξίας, τα clusters, τα παραγωγικά δίκτυα που ενδυναμώνουν την παρουσία τους τόσο στην εγχώρια, όσο και τη διεθνή αγορά μέσω της δημιουργίας νέων εμπορεύσιμων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, της σύνδεσης επιχειρήσεων & καινοτομίας, της εξωστρέφειας και Διεθνοποίησης, της μείωσης του ενεργειακού & περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος.
IV.Στη βελτίωση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, όπως:
o εκπαίδευση για ψηφιακές τεχνολογίες σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας των επιχειρήσεων (σχεδιασμός προϊόντων, παραγωγή, διακίνηση, εξαγωγές κλπ) για να βελτιωθεί το «ψηφιακό έλλειμμα» των επιχειρήσεων , ιδίως των ΜμΕ.
o αναβάθμιση της Τεχνικής & Επαγγελματικής Εκπαίδευσης για την στελέχωση των επιχειρήσεων με εκπαιδευμένο τεχνικό προσωπικό,
o έμφαση στην Επιχειρηματική Εκπαίδευση και στη δημιουργία κουλτούρας επιχειρηματικότητας σε όλες τις βαθμίδες της
V. Στις Κλαδικές παρεμβάσεις, όπως:
o ενίσχυση επιχειρηματικών και επενδυτικών πρωτοβουλιών στους εννέα (9) παραγωγικούς κλάδους προτεραιότητας μέσω οριζόντιων και κλαδικών προγραμμάτων και δράσεων,
o σύνδεση μεταποιητικών ΜμΕ με τον τουρισμό και πολιτισμό μέσω δικτύων και αλυσίδων αξίας,
o προώθηση της καινοτομικής νεοφυούς επιχειρηματικότητας, μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων και ενισχύσεων.
VI. Στη βελτίωση Υποδομών Ποιότητας και πνευματικής ιδιοκτησίας
Οι υποδομές Ποιότητας ΕΣΥΠ και ΕΒΕΤΑΜ (Τυποποίηση, Διαπίστευση, Μετρολογία, Πιστοποίηση, Εργαστηριακές Δοκιμές), όπως και αυτές που σχετίζονται με θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας (ΟΒΙ), αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες στην επιβεβαίωση της συμμόρφωσης των προϊόντων προς τις ευρωπαϊκές και διεθνείς προδιαγραφές και πρότυπα. Επομένως, η αναβάθμιση και βελτίωση των εθνικών υποδομών Ποιότητας και Πνευματικής Ιδιοκτησίας για την ενημέρωση, πληροφόρηση, όπως και την υποστήριξη των αναγκών των ΜμΕ αποτελούν βασική προτεραιότητα στη νέα προγραμματική περίοδο.
VII. Στις παρεμβάσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως:
o αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων για ΜμΕ με έμφαση στην ενημέρωση, πληροφόρηση και συντονισμό των φορέων, όπως και στην παροχή συμβουλευτικής στις επιχειρήσεις για τη συμμετοχή τους σ’ αυτά,
o αξιοποίηση των Δημοσίων Συμβάσεως ως αναπτυξιακού εργαλείου για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων για τις εγχώριες ΜμΕ,
o ενίσχυση των μηχανισμών Εποπτείας & Ελέγχου Αγοράς Βιομηχανικών Προϊόντων μέσω ενημέρωσης, πληροφόρησης και βελτίωσης του θεσμικού πλαισίου για τη διασφάλιση του ισότιμου ανταγωνισμού,
o ολοκλήρωση του πλαισίου για την Πιστοποίηση των Τεχνικών Επαγγελμάτων.
ΟΜΑΔΑ Δ: ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Για την ανάκαμψη της ελληνικής βιομηχανίας και τη βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, στο πλαίσιο συμμόρφωσης με την κοινοτική πολιτική για την ενέργεια, είναι αναγκαία η διαμόρφωση ολοκληρωμένης εθνικής ενεργειακής πολιτικής για τη βιομηχανία, η οποία θα εστιάζεται στα εξής:
• μείωση του ενεργειακού κόστους και επανεκτίμηση των επιβαρύνσεων στο κόστος ενέργειας για την ενίσχυση της εξωστρέφειας και της διεθνούς ανταγωνιστικότητας
• εξορθολογισμό της φορολογικής πολιτικής στην κατανάλωσης ενέργειας και των ρυθμιζόμενων χρεώσεων
• άρση των στρεβλώσεων ή/και αλλαγή του υφιστάμενου μοντέλου οργάνωσης των εγχώριων αγορών ενέργειας, για ενίσχυση του ανταγωνισμού
• σχεδιασμό των αγορών διασφάλισης ισχύος κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, ώστε να εξασφαλιστεί η σταθερότητα του συστήματος χωρίς τη χρήση επιδοτήσεων
• ανάπτυξη νέων εργαλείων χρηματοδότησης, κρατικών ενισχύσεων (π.χ φορολογικές απαλλαγές, χρηματοδότηση από τρίτους, κ.ά.) και παροχής κινήτρων προς μείωση του κόστους ενέργειας, με κριτήριο την παραγωγή προστιθέμενης αξίας στην εθνική οικονομία αλλά και συμμόρφωση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία
• ενθάρρυνση επενδύσεων, ιδιαίτερα για τις ΜΜΕ, σε τεχνολογίες βελτίωσης ενεργειακής αποδοτικότητας και μείωσης του ενεργειακού αποτυπώματος
• υποστήριξη και οργάνωση των διαδικασιών διάγνωσης, ελέγχου και πιστοποίησης της ενεργειακής αποδοτικότητας και ανάπτυξη και εφαρμογή Συστημάτων Διαχείρισης Ενέργειας σύμφωνα με το Διεθνές πρότυπο ISO 50001.
Για τη Βιομηχανία εντάσεως ενέργειας προτείνονται:
ΑΜΕΣΑ ΜΕΤΡΑ για τη μείωση κόστους ενέργειας, όπως: Μείωση των ρυθμιζόμενων χρεώσεων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή (ΕΤΜΕΑΡ, τέλος λιγνίτη, ρήτρα CO2), απαλλαγή από ΕΦΚ ηλεκτρικής ενέργειας συγκεκριμένων βιομηχανικών διεργασιών και κατάργηση της διάκρισης στο ύψος του συντελεστή ΕΦΚ ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Μέσης Τάσης και Υψηλής Τάσης, δραστική μείωση του συντελεστή ΕΦΚ στο φυσικό αέριο για βιομηχανίες, καθώς και εφαρμογή χαμηλών χρεώσεων στα τιμολόγια μεταφοράς αερίου, κ.α.
ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΑ ΜΕΤΡΑ για το άνοιγμα της αγοράς ενέργειας, όπως για: το πραγματικό άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με την κατάργηση του υποχρεωτικού pool το αργότερο έως το τέλος 2017, το πραγματικό άνοιγμα της αγοράς φυσικού αερίου, τη στήριξη για την χρήση όλων των εγχώριων πηγών ενέργειας και ειδικά για λιγνίτη, νερά και λοιπές ΑΠΕ.
Για τη Βιομηχανία χαμηλής εντάσεως ενέργειας προτείνονται:
ΑΜΕΣΑ ΜΕΤΡΑ για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, όπως: επέκταση των δικτύων διανομής συμβατικής και εναλλακτικής ενέργειας στην περιφέρεια της χώρας και κυρίως στα νησιά, προτεραιότητα στη χρηματοδοτική στήριξη επενδυτικών σχεδίων των ΜΜΕ για εξοικονόμηση ενέργειας και αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας , σχεδιασμό και υποστήριξη δράσεων για την εφαρμογή Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών, δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού των ΜμΕ σε θέματα ενεργειακής διαχείρισης.
ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΑ ΜΕΤΡΑ, όπως: ανάπτυξη και εφαρμογή Συστημάτων Ενεργειακής Διαχείρισης και διαδικασιών πιστοποίησης (πρότυπο ISO 50001:2011), ενθάρρυνση ανάπτυξης της κυκλικής οικονομίας για την αξιοποίηση μεθόδων ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων, παροχή οικονομικών κινήτρων για την κάλυψη του κόστους ενεργειακού ελέγχου με δημιουργία μηχανισμού παρακολούθησης και αξιολόγησης της καταναλισκόμενης ενέργειας, χρήση υφιστάμενων χρηματοδοτικών εργαλείων (ΕΣΠΑ προγραμματικής περιόδου 2014-2020 και νέος αναπτυξιακός νόμος) και ανάπτυξη νέων χρηματοδοτικών εργαλείων όπως π.χ. δημιουργία ταμείου χρηματοδότησης μέσω ανακυκλούμενων κεφαλαίων για επενδύσεις και παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας κατόπιν ενεργειακών ελέγχων.
ΟΜΑΔΑ Ε: ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ
Το ξεκίνημα μιας μεγάλης προσπάθειας επενδυτικής κινητοποίησης με έμφαση στο δευτερογενή τομέα της οικονομίας, με στόχο την εξωστρέφεια, την καινοτομία, τις οικονομίες κλίμακας και τη δημιουργία νέων σταθερών θέσεων εργασίας, είναι ζήτημα κρίσιμο και επείγουσας σημασίας για την ανάκαμψη της οικονομίας της χώρας. Απαιτείται μια νέα στρατηγική χρηματοδότησης των επενδύσεων που έχει ως στόχο να εντάξει στα παραδοσιακά χρηματοδοτικά εργαλεία, σύγχρονες πολιτικές κινήτρων (πχ φορολογικά, ανάπτυξης, απασχόλησης, εξαγωγών, R&D, κτλ) και νέων ανακυκλούμενων εργαλείων, με ταυτόχρονη άρση των αντικινήτρων και των εμποδίων σε όλο το φάσμα επενδυτικής διαδικασίας.
Στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής, είναι αναγκαία μέτρα για:
Βελτίωση της Ρευστότητας και διαθεσιμότητα Κεφαλαίων Κίνησης
Η αποκατάσταση της χρηματοδοτικής λειτουργίας των συστημικών τραπεζών, μέσα από εξορθολογισμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων και αποσύνδεσης του «εθνικού κινδύνου» (sovereign risk) από τον εταιρικό κίνδυνο, αποτελεί σημαντική παρέμβαση στη συγκεκριμένη κατεύθυνση. Παράλληλα, πρέπει να ληφθούν μέτρα για αποκατάσταση της ρευστότητας στην αγορά, την κατάργηση έμμεσων φόρων και επιβαρύνσεων υπέρ τρίτων στην παραγωγή και την αποπληρωμή της δημόσιας συμμετοχής για επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν σύμφωνα με τον προηγούμενο αναπτυξιακό νόμο.
Λειτουργία Σύγχρονων Μηχανισμών Χρηματοδότησης Επενδύσεων
Η χρήση σύγχρονων μηχανισμών χρηματοδότησης όπως η ανακυκλούμενη χρηματοδότηση (πχ δάνεια, εγγυήσεις, ασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων, επενδυτικά κεφάλαια, crowd funding, mezzanine financing, κτλ) και η ενεργοποίηση των διεθνών χρηματοπιστωτικών οργανισμών μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά τις συνθήκες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων.
Διαφανής Λειτουργία Μηχανισμών Χρηματοδότησης Επενδύσεων
Προτείνεται η αλλαγή του προτύπου χρηματοδότησης και η διαφάνεια της δημόσιας χρηματοδότησης ώστε τα έργα που επιλέγονται για ενίσχυση να αντικατοπτρίζουν τις προτεραιότητες τόσο της εθνικής πολιτικής όσο και των επιχειρήσεων, να επιλέγονται με χρηματοοικονομικά κριτήρια και να επιτρέπουν ανάκτηση της δημόσιας χρηματοδότησης.
Ειδικότερα προτείνονται παρεμβάσεις για:
Α. Επανεκκίνηση Βιομηχανίας: Ρυθμίσεις δανείων και Βελτίωση της κεφαλαιακής διάρθρωσης των επιχειρήσεων
Β. Χρηματοδότηση πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων μεταποιητικών επιχειρήσεων και νέων επιχειρήσεων
• Χρηματοδότηση πολύ μικρών μεταποιητικών επιχειρήσεων
Μικρού ύψους κεφαλαιακές ανάγκες που μπορούν να χρηματοδοτηθούν ενδεικτικά από το ΕΤΕΑΝ, με Πόρους του ΕΣΠΑ και εθνικούς Πόρους. Η χρηματοδότηση των πολύ μικρών επιχειρήσεων, όπως και των νεοφυών επιχειρήσεων απαιτεί την άμεση δημιουργία θεσμικού πλαισίου μικρο-χρηματοδότησης (micro-finance), που είναι ένα μη τραπεζικό εργαλείο με ευρύτατη χρήση σε όλες τις χώρες της ΕΕ.
• Χρηματοδότηση Μικρών & Μεσαίων Επιχειρήσεων
Προκειμένου να ενισχυθεί η ρευστότητά τους, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί συνδυασμός των διαθέσιμων εργαλείων και οικονομικών πόρων. Για τις μεσαίες , θα πρέπει να υπάρξει σχεδιασμός και άλλων εργαλείων χρηματοδοτικής τεχνικής σε συνδυασμό και με μεγαλύτερη εμπλοκή του τραπεζικού συστήματος στη χρηματοδότησή τους, π.χ. η δημιουργία Αναπτυξιακής Τράπεζας Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων ή Ταμείου.
• Χρηματοδότηση νέων & νεοφυών επιχειρήσεων
Δημιουργία ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου που θα δημιουργεί ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη μορφών χρηματοδότησης όπως τα κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου (Venture Capital Funds) και ο θεσμός του crowd funding που αποτελούν τις σύγχρονες εκδοχές χρηματοδότησης αυτής της κατηγορίας επιχειρήσεων.
Γ. Χρηματοδότηση της ανασυγκρότησης και ανάπτυξης των βιομηχανικών επιχειρήσεων μέσω ΕΣΠΑ 2014-2020 και Αναπτυξιακού Νόμου – Ευρωπαϊκά Προγράμματα για ΜμΕ και Νεοφυή Επιχειρηματικότητα
Ο Αναπτυξιακός Νόμος της χώρας μαζί με τα προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014-2020 αποτελούν τα κύρια εργαλεία που θα οδηγήσουν στην επανεκκίνηση της Ελληνικής Οικονομίας και στην προσέλκυση επενδύσεων με αποτέλεσμα την επίτευξη σταθερών θετικών ρυθμών ανάπτυξης και δημιουργία σταθερών θέσεων εργασίας. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τις ΜμΕ, τη Νεοφυή Επιχειρηματικότητα και την Καινοτομία υλοποιεί ειδικά Προγράμματα, όπως το ΗΟΡΙΖΟΝ 2020 , το COSME 2014-2020, το ERASMUS PLUS για επιχειρηματικότητα και νεοφυείς επιχειρήσεις (start-ups).
Για την αποτελεσματική λειτουργία τόσο των υφιστάμενων όσο και των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων (εθνικών και ευρωπαϊκών) απαιτείται η συγκρότηση ενός συντονιστικού οργάνου που θα παρακολουθεί τη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα τους και ενός δικτύου ενημέρωσης, πληροφόρησης και παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις και ιδίως τις ΜμΕ, για τις δυνατότητες και τη χρήση τους.
Δ. Ταχεία ενθάρρυνση των παραγωγικών επενδύσεων κάθε μεγέθους, όπως:
• Οριζόντια ενθάρρυνση των οικονομικά αποδοτικών επενδύσεων μεσαίας και μεγαλύτερης κλίμακας με μεγάλη εγχώρια προστιθέμενη αξία, ενθάρρυνση εμβληματικών επενδύσεων και επενδύσεων σε επιταχυντές της ανάπτυξης (Επενδύσεις στην έρευνα, στην τεχνολογική ανάπτυξη και στην καινοτομία, Εγκατάσταση στην Ελλάδα επιχειρηματικών κέντρων όπως κέντρων logistics, μονάδων κοινών υπηρεσιών R&D, κτλ.)
• Άρση αντικινήτρων για την αναστροφή του επενδυτικού κλίματος (π.χ. Φορολογικός έλεγχος των ανελέγκτων χρήσεων, Σύσταση περιφερειακών επιτροπών επίλυσης εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων)
• Ταχύτερες και διαφανείς διαδικασίες ένταξης, ελέγχου και πιστοποίησης των επενδύσεων,
• Αποτελεσματικός σχεδιασμός, συντονισμός και παρακολούθηση της δημόσιας χρηματοδότησης μέσα από τη δημιουργία ανεξάρτητου συντονιστικού μηχανισμού (πχ επενδυτικού ταμείου).
ΟΜΑΔΑ ΣΤ: ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Πρωταρχικό ρόλο για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος διαδραματίζει το γενικό μακροοικονομικό περιβάλλον, με απαραίτητες προϋποθέσεις την εξασφάλιση συνθηκών σταθερότητας και ασφάλειας. Ειδικότερα, η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος εξαρτάται από όλο το φάσμα των παρεμβάσεων ρυθμιστικού, φορολογικού και διοικητικού χαρακτήρα. Οι αναγκαίες επιμέρους δράσεις συνδέονται τόσο με την ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας των υφιστάμενων επιχειρήσεων όσο και με την εξάλειψη των σημαντικότερων εμποδίων για τη σύσταση / ίδρυση νέων επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, οι δράσεις για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος θα αναπτυχθούν στους παρακάτω άξονες:
Αδειοδότηση οικονομικών δραστηριοτήτων : πλήρης εφαρμογή του Ν.4262/2014 ο οποίος αποτελεί κορυφαία μεταρρύθμιση ως προς τις αδειοδοτικές διαδικασίες, άμεση ανάγκη έκδοσης των κανονιστικών πράξεων καθώς και των τροποποιήσεων του. Ανάληψη νομοθετικής πρωτοβουλίας για τη συντόμευση του χρόνου και την απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης των οικονομικών δραστηριοτήτων εντός των Οργανωμένων Υποδοχέων Δραστηριοτήτων, με δεδομένο ότι αυτοί είναι ήδη αδειοδοτημένοι.
Χωροταξικό / Επιχειρηματικά Πάρκα: η μη ολοκλήρωση του καθορισμού χρήσεων γης (σε τοπικό επίπεδο) αποτελεί σημαντικό παράγοντα αβεβαιότητας για το σχεδιασμό επενδύσεων και για τη λειτουργία υφισταμένων επιχειρήσεων. Αντίθετα, οι Οργανωμένοι Υποδοχείς Δραστηριοτήτων (ΟΥΔ) λόγω οικονομιών κλίμακας, απλούστευσης αδειοδοτικών διαδικασιών και ασφάλειας δικαίου, αποτελούν μια ιδιαίτερα σημαντική τυπολογική περίπτωση βιομηχανικών χρήσεων γης για την εγκατάσταση βιομηχανιών. Ωστόσο, το θεσμικό πλαίσιο χωροθέτησης και ανάπτυξης των ΟΥΔ, παρά τις σημαντικές βελτιώσεις που έχουν γίνει με το Τρίτο Μέρος του Ν.3982/2011, παρουσιάζει προβλήματα και απαιτούνται βελτιώσεις, όπως μέτρα για τη βελτίωση του υφιστάμενου πλαισίου αδειοδότησης Επιχειρηματικών Πάρκων και ολοκληρωμένη πρόταση για τα Επιχειρηματικά Πάρκα Εξυγίανσης. Η δημιουργία των τελευταίων είναι αναγκαία για να αντιμετωπισθεί η μεγάλη συγκέντρωση μεμονωμένων βιομηχανιών (Ατυπων Βιομηχανικών Συγκεντρώσεων- ΑΒΣ) σε περιοχές που βρίσκονταν εκτός των περιοριστικών διατάξεων π.χ. στην Αττική. Σημαντικά θέματα υπάρχουν και με τη λειτουργία βιομηχανιών – βιοτεχνιών (κυρίως ΜμΕ) μέσα στον αστικό ιστό. Προτείνεται να επιτρέπονται γενικά οι δραστηριότητες χαμηλής όχλησης (και όχι μόνο τα επαγγελματικά εργαστήρια) μέσα στο αστικό ιστό.
Πολιτική Ποιότητας / Εποπτεία της αγοράς
Η αναγνώριση της αξίας και της χρησιμότητας της τυποποίησης και των προτύπων ως μέσων υποστήριξης της επιχειρηματικότητας, της έρευνας / καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας, κάνει αναγκαία τη διατύπωση σχετικής Εθνικής Στρατηγικής και τη δρομολόγηση συγκεκριμένων δράσεων για την υλοποίηση της. Στην κατεύθυνση αυτή, θα αναμορφωθεί το σύστημα εποπτείας της αγοράς των βιομηχανικών προϊόντων με τη θεσμοθέτηση ενός ενιαίου, αποκεντρωμένου, διαφανούς και αποτελεσματικού συστήματος για όλα τα βιομηχανικά προϊόντα (εναρμονισμένου ή μη τομέα, συμπεριλαμβανομένων και των καταναλωτικών), με στόχους: τη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος (υγεία και ασφάλεια των καταναλωτών και των χρηστών, υγεία και ασφάλεια στο χώρο εργασίας, προστασία του περιβάλλοντος), την εξασφάλιση της εύρυθμης και ομαλής λειτουργίας της αγοράς, τη δημιουργία συνθηκών υγιούς και ισότιμου ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων και την εξάλειψη του αθέμιτου ανταγωνισμού. Πέραν της αναμόρφωσης του συστήματος εποπτείας της αγοράς, θεωρείται απαραίτητη η αναβάθμιση και συμπλήρωση των υφισταμένων ελληνικών εργαστηρίων δοκιμών και ελέγχων για την παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών δοκιμών, αναλύσεων, διακριβώσεων και ελέγχων των βιομηχανικών προϊόντων μέσω σχετικής χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ.
Θέματα αρμοδιότητας άλλων Φορέων
Φορολογική δικαιοσύνη (Υπουργείο Οικονομικών)
Με επιδίωξη την εμπέδωση ενός σταθερού, δίκαιου και αποτελεσματικού φορολογικού και, κυρίως, αναπτυξιακού περιβάλλοντος προτείνεται η προώθηση προς τις Φορολογικές Αρχές μέτρων (15 δέσμες πολιτικών) που θα συμβάλουν στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής ΦΠΑ, την πρόληψη και αντιμετώπιση των φορολογικών και τελωνειακών προβλημάτων της αγοράς, τον συμψηφισμό οφειλόμενων με απαιτήσεις επιστροφής ΦΠΑ, κ.α.
Ειδικές Φορολογικές Ζώνες (Υπουργείο Οικονομικών)
Δημιουργία Ειδικών Φορολογικών Ζωνών Ε.Φ.Ζ.) σε οριοθετημένες περιοχές, όπου θα εφαρμόζεται ευνοϊκότερο φορολογικό καθεστώς.
Σκοπός τους η προσέλκυση επενδύσεων, η ενίσχυση της αποσχόλησης, της ανταγωνιστικότητας και της επιχειτηματικότητας.
Η χωροθέτηση τους σε Περιφέρειες με γνώμονα τις ιδιαίτερες ανάγκες και ιδιαιτερότητές τους και στις οποίες θα ισχύουν στο ακέραιο τα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων χωρίς διαφοροποίηση.
Ποιοτική και ταχεία απονομή δικαιοσύνης (Υπουργείο Δικαιοσύνης)
Για τις επιχειρήσεις, η ταχύτητα επίλυσης των διοικητικών διαφορών και διεκπεραίωσης όλων των δικαστικών διαδικασιών που τις αφορούν (φορολογία, συμβάσεις, διαδικασίες αναγκαστικής απαλλοτρίωσης, πτώχευσης, εξυγίανσης) αποτελεί παράγοντα επιβίωσης. Οι υπέρμετρες καθυστερήσεις τις επιβαρύνουν με δυσανάλογο διοικητικό κόστος και κόστος κεφαλαίου, καθυστερούν ή ματαιώνουν επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και αποθαρρύνουν την προσέλκυση κεφαλαίων και επενδύσεων από το εξωτερικό. Για την επιτάχυνση των διαδικασιών και την ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης προτείνονται 8 δέσμες πολιτικών.
Πτώχευση (2η ευκαιρία) – υπερχρεωμένες επιχειρήσεις
Αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες για ειδικό πλαίσιο διευθέτησης των «κόκκινων δανείων» των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των νοικοκυριών (α’ κατοικία) με ανάπτυξη θεσμικών και τεχνικών εργαλείων επαναφοράς των επιχειρήσεων / ή των επιχειρηματιών σε οικονομική δραστηριότητα (με κάποια μορφή μορφή επαναλειτουργίας, συνενώσεων και συγχωνεύσεων – 2η ευκαιρία) ή πλήρους τελικής εκκαθάρισης τους. Θα διασφαλίζεται, επίσης, ότι ο πτωχεύσας ο οποίος έχει κηρυχτεί συγγνωστός θα απαλλάσσεται πλήρως από τις απαιτήσεις κατά της πτωχευτικής περιουσίας το αργότερο σε τρία έτη από την κήρυξη της πτώχευσης.
Ενίσχυση της επιχειρηματικής εξωστρέφειας
Προτείνονται 11 δέσμες πολιτικών για: την αποκατάσταση και διατήρηση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών παραδοσιακών προϊόντων (παρεμβάσεις στο κόστος παραγωγής, στην προώθηση και προβολή, στα φορολογικά κίνητρα, κτλ.), τη διεύρυνση της εξαγωγικής βάσης με ενίσχυση της εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας, την εξασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων και έμμεση χρηματοδότηση των εξαγωγών, ειδικά προγράμματα για την προβολή του ελληνικού σήματος “Made in Greece”, κ.α.
Καλή νομοθέτηση και ρυθμιστική διοίκηση
Προτείνονται 13 δέσμες πολιτικών για π.χ. την ενεργοποίηση της «Επιτροπής Απλούστευσης Διαδικασιών», την «Απλοποίηση της νομοθεσίας για την επιχειρηματικότητα», κ.α.
στο 