«Η γενικότερη ρευστότητα από τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην
ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου, αλλά και η παγιωμένη πλέον κατάσταση του
προσφυγικού / μεταναστευτικού ζητήματος, που πλήττει την χώρα μας, διαμορφώνει
σε νησιωτικές περιοχές του Αιγαίου, κυρίως δε στις ανατολικές που δέχονται και
τις μεγαλύτερες προσφυγικές ροές, ένα ιδιαίτερα αρνητικό περιβάλλον για την
άσκηση της επιχειρηματικότητας, ιδιαίτερα της τουριστικής που αποτελεί βασικό
πυλώνα των τοπικών οικονομιών» τονίζουν από κοινού ΣΕΤΕ και ΓΣΕΒΕΕ.
Όπως υποστηρίζουν «παρά τις αρχικές, πολύ θετικές,
εκτιμήσεις που είχαν εκφραστεί για το 2016 για μία καλή τουριστική περίοδο, οι
συλλογικοί φορείς των τουριστικών και συναφών επιχειρήσεων, των συγκεκριμένων
νησιωτικών περιοχών, διαπιστώνουν μία μεγάλη ανάσχεση της τουριστικής κίνησης
(οι φορείς της Λέσβου, για παράδειγμα, αναφέρουν σε έγγραφό τους, πτώση της
ζήτησης κατά 80%), που ακυρώνει αυτές τις προβλέψεις στην πράξη και οδηγεί στο
συμπέρασμα ότι στο τέλος της τουριστικής περιόδου θα υπάρξει ένα ιδιαίτερα
αρνητικό αποτέλεσμα. Η κατάσταση αυτή επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία
εισερχόμενων επιβατών με διεθνείς πτήσεις που για τον Ιούνιο έδειξαν
συντριπτικές μειώσεις: -18% για την Κω, -39% για την Σάμο και -63% για την
Λέσβο.
Η μείωση αυτή, που κατά την εκτίμησή μας και βάσει των
πληροφοριών που λαμβάνουμε από τις εκεί επιχειρήσεις θα συνεχιστεί για το
σύνολο της σεζόν, θα έχει εξαιρετικά σημαντικές επιπτώσεις για τις τοπικές
οικονομίες και την απασχόληση. Δεδομένου ότι, με τα σημερινά δεδομένα, η
παρατηρούμενη μείωση υπερβαίνει τα όρια αντοχής πολλών επιχειρήσεων, ενώ οι
υπόλοιπες θα προβούν σε μειωμένες επαναπροσλήψεις προσωπικού για την τουριστική
περίοδο, είναι απαραίτητο να ληφθούν ουσιαστικά μέτρα που θα τις υποστηρίξουν
σε αυτήν την περίοδο έκτακτης ανάγκης και θα αναστρέψουν τις δυσμενέστατες
επιπτώσεις στην απασχόληση και τις τοπικές οικονομίες, ιδιαίτερα καθώς, σε
περίπτωση που κάποιες επιχειρήσεις διακόψουν την λειτουργία τους, η ζημιά θα
είναι δομικής μορφής και μη αναστρέψιμη.
Ήδη από την άνοιξη, η Γ.Σ.Ε.Β.Ε.Ε επισκέφθηκε, με κλιμάκιό
της, το νησί της Λέσβου προκειμένου να αποτυπώσει τις επιπτώσεις από την όξυνση
του προσφυγικού προβλήματος στις πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις,
ούτως ώστε να διαμορφώσει ένα πλέγμα προληπτικών προτάσεων για την διαφαινόμενη
αρνητική εξέλιξη. Επίσης, ο ΣΕΤΕ βρίσκεται σε αδιάλειπτη επικοινωνία με τις
ενώσεις των τουριστικών επιχειρήσεων και μέσω της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας
Ξενοδόχων (ΠΟΞ) εστάλη επιστολή στον Πρωθυπουργό ζητώντας την λήψη μέτρων
ανακούφισης. Ταυτόχρονα, μέσω της MarketingGreece έχουν σχεδιαστεί και
υλοποιούνται κατά προτεραιότητα ενέργειες προώθησης στα νησιά αυτά. Πιο
συγκεκριμένα, υποστηρίζεται συνεχώς το νησί της Κω με ενέργειες επικοινωνίας σε
διεθνές επίπεδο, σχετικά με διαχείριση θεμάτων δημοσιότητας που προκύπτουν στον
διεθνή τύπο, ενώ υλοποιήθηκαν δημοσιογραφικές αποστολές, με σημαντικά
αποτελέσματα, καθώς και ψηφιακή καμπάνια προώθησης του προορισμού,
δημιουργώντας ένα ολοκληρωμένο σχέδιο marketing για το τουριστικό προϊόν του
νησιού. Όσον αφορά στη Λέσβο, η MarketingGreece υλοποιεί ενέργειες προώθησης
μέσω του Discovergreece.com, ενέργειες δημοσίων σχέσεων σε αγορές του
εξωτερικού, ενώ παράλληλα έχει προγραμματίσει και υλοποιεί ειδική καμπάνια
lastminutebookings μέσω ειδικής εφαρμογής στην οποία συμμετέχουν τα ξενοδοχεία
του νησιού, με ειδικές προσφορές και πακέτα.
Από τα στοιχεία που συλλέγονται, προκύπτει μία σημαντικότατη
μείωση του τζίρου των επιχειρήσεων συνολικά, ακόμη και αυτών που βρίσκονται
μακριά από τα σημεία διαχείρισης του προσφυγικού / μεταναστευτικού προβλήματος.
Η αρνητική κατάσταση στην τουριστική οικονομία αυτών των περιοχών, δεν θα
πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ένα συγκυριακό φαινόμενο, καθόσον οι επιπτώσεις
του, από τα μέχρι στιγμής δεδομένα, τείνουν να έχουν διάρκεια, με ότι αυτό
συνεπάγεται για τις επιχειρήσεις και σε κάθε επίπεδο (συρρίκνωση της
οικονομικής δραστηριότητας, απώλεια θέσεων εργασίας και ανεργία, μείωση
δημοσίων εσόδων κ.λπ.). Επίσης, ακόμα και σε περίπτωση που είναι συγκυριακό, οι
επιπτώσεις του μπορεί να είναι δομικές και διαχρονικές, στον βαθμό που κάποιες
επιχειρήσεις θα χρεωκοπήσουν, μη δυνάμενες να ανταπεξέλθουν στις τρέχουσες
υποχρεώσεις τους.
Αυτές οι συνθήκες έχουν εκ των πραγμάτων διαμορφώσει και ένα
διάχυτο αίσθημα ανασφάλειας στις επιχειρήσεις αυτών των νησιωτικών περιοχών
δεδομένου, ότι θα αδυνατούν να εκπληρώσουν τις φορολογικές, ασφαλιστικές και
γενικά τις οικονομικές τους υποχρεώσεις.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΣΕΤΕ, βάσει των στοιχείων του
συστήματος ΕΡΓΑΝΗ του Υπ. Εργασίας, στα νησιά αυτά υπό κανονικές συνθήκες
απασχολούνται περί τους 25.000 μισθωτούς εργαζόμενους τους χειμερινούς μήνες
και περί τους 40.000 τους μήνες αιχμής της τουριστικής δραστηριότητας. Με
εκτιμώμενο (βάσει στοιχείων ΙΚΑ) μέσο μηνιαίο μισθό 900 Ευρώ, τα υπό κανονικές συνθήκες επίπεδα
απασχόλησης στα νησιά Κω, Λέσβο, Σάμο, Χίο αποφέρουν σε ετήσια βάση περίπου 150
εκατ. Ευρώ εισφορές στο ΙΚΑ και πάνω από 300 εκατ. Ευρώ καθαρούς μισθούς που
κατά κύριο λόγο στηρίζουν τις τοπικές οικονομίες. Αν η μείωση των αφίξεων
επιφέρει μια μείωση της απασχόλησης τους μήνες τουριστικής αιχμής κατά 10.000
μισθωτούς εργαζόμενους – δηλ. να απασχολούνται 30.000 τους καλοκαιρινούς μήνες
αντί για 40.000 – οι άμεσες επιπτώσεις θα είναι η απώλεια περισσότερων από 30
εκατ. Ευρώ από καθαρούς μισθούς που δαπανώνται στην τοπική οικονομία και,
επιπλέον, το δημόσιο θα επιβαρυνθεί με 30 εκατ. Ευρώ από απώλεια ασφαλιστικών
εισφορών και δαπάνη επιδομάτων ανεργίας. Οι μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις θα είναι
ακόμη μεγαλύτερες γιατί είναι σχεδόν βέβαιο ότι ένας αριθμός επιχειρήσεων θα
αναγκαστεί να διακόψει τη λειτουργία τους.
Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την γενικότερη ύφεση που πλήττει
κυρίως την πολύ μικρή & μικρομεσαία επιχειρηματικότητα – και αν
συνυπολογιστεί, ότι ο χρόνος της τουριστικής περιόδου που απομένει, ακόμη και
αν υπάρξει μία συγκυριακή ανάκαμψη, σε καμία περίπτωση δεν επαρκεί για την
κάλυψη των απωλειών – θα πρέπει άμεσα να οδηγήσει την Πολιτεία στο να ληφθούν
μέτρα ανακούφισης αλλά και διευκόλυνσης των επιχειρήσεων αυτών των περιοχών,
ώστε να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα και η συνέχεια τους.
Ειδικότερα προτείνονται:
ΜΕΤΡΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ:
-Εφαρμογή της ρύθμισης των 100 δόσεων για οφειλές προς
εφορία/ ασφαλιστικά ταμεία.
-Αναστολή της αύξησης του ΦΠΑ στα νησιά Κω, Λέσβο, Σάμο, Χίο, Λέρο, Κάλυμνο,
Νίσυρο για το 2017. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι οι πρόσφατες
εξελίξεις στη γείτονα, η εξομάλυνση των σχέσεων Ρωσίας – Τουρκίας, μπορεί να
ασκήσουν επιπρόσθετες τιμολογιακές πιέσεις στα τουριστικά πακέτα και στα νησιά
αυτά.
-Κόκκινα δάνεια: Παράταση για 1 χρόνο της δυνατότητας που
παρέχεται στις τράπεζες για ενεργοποίηση των διαδικασιών πλειστηριασμών λόγω
της έκτακτης συγκυρίας.
-Εφαρμογή ειδικών ευνοϊκότερων όρων για την ένταξη
επιχειρήσεων των περιοχών αυτών στον Αναπτυξιακό Νόμο και σε προγράμματα ΕΣΠΑ
(αναφορικά με τη ρήτρα απασχόλησης και ολοκλήρωσης των επενδυτικών σχεδίων).
Προτεραιότητα στην έγκριση των επιλέξιμων επενδυτικών σχεδίων Βορείου Αιγαίου
στο ΕΠΑΝΕΚ με στόχο την άμεση υλοποίηση επενδύσεων.
-Θεσμοθέτηση δικαιώματος λήψης επιδόματος ανεργίας με
λιγότερες ημέρες ασφάλισης (80 αντί 100), λόγω της μείωσης των τουριστικών
ρευμάτων και της υποαπασχόλησης των παραγωγικών συντελεστών.
-Μείωση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας, για όλους τους
μισθωτούς του ΙΚΑ τουλάχιστον κατά τη διάρκεια της τρέχουσας τουριστικής
περιόδου. Η εφαρμογή, για παράδειγμα, μιας μείωσης των εργοδοτικών εισφορών
κατά 50% για 4 μήνες (Ιούνιο – Σεπτέμβριο) θα μπορούσε ενδεχομένως να
διατηρήσει ένα σύνολο απασχόλησης γύρω στους 35.000 μισθωτούς την ίδια περίοδο.
Στην περίπτωση αυτή η τοπική οικονομία θα κερδίσει, σε σχέση με το αν δεν
παρθεί κανένα μέτρο, επιπλέον 5.000 απασχολούμενους και 15 εκατ. Ευρώ σε
καθαρούς μισθούς, ενώ το κράτος θα κερδίσει 15 εκατ. Ευρώ σε ασφαλιστικές
εισφορές και επιδόματα ανεργίας.
-Μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 50% για τις πληγείσες περιοχές,
ειδικότερα για επαγγελματικές χρήσεις
-Διεύρυνση του κοινωνικού τουρισμού για το 2017 για τις
πληγείσες περιοχές/ κουπόνι ενίσχυσης.
-Επιδότηση εκσυγχρονισμού λογιστικών και ηλεκτρονικών
διαδικασιών. Επιδότηση κόστους αγοράς και συντήρησης τερματικών μηχανών.
ΜΕΤΡΑ ΘΕΣΜΙΚΟΥ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ:
-Διαμόρφωση στρατηγικής για την επικοινωνιακή ενίσχυση,
προώθηση και διαφήμιση των συγκεκριμένων τουριστικών προορισμών, με έμφαση στην
ασφάλεια, την άριστη λειτουργία και τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα των
συγκεκριμένων τουριστικών περιοχών.
-Εκπόνηση εναλλακτικών σχεδίων διαχείρισης προσφυγικού /
μεταναστευτικού σχετικά με τις εξελίξεις στην Τουρκία και τη στάση της Ευρώπης.
-Προτεραιότητα και επιτάχυνση διαδικασιών και χρηματοδότησης
για την ολοκλήρωση των έργων υποδομών που είχαν προγραμματιστεί στις περιοχές
αυτές (κατόπιν διαβούλευσης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την ΕτΕπ και την
EBRD). Από τα κυριότερα είναι η ολοκλήρωση των έργων υποδομής για ελλιμενισμό
σκαφών στις μαρίνες του ΒΑ Αιγαίου, η ολοκλήρωση των οδικών αξόνων, ο
εκσυγχρονισμός των αεροδρομίων, η υδροδότηση και ηλεκτροδότηση των νησιών κλπ.
-Προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού στις πληγείσες
περιοχές, υψηλής προστιθέμενης αξίας.
-Σύσταση μονάδας Συντονισμού για τη μεταναστευτική πολιτική
με τη συμμετοχή των κοινωνικών φορέων.
-Αξιοποίηση των ανοιχτών κέντρων φιλοξενίας από τις ίδιες τις
τοπικές κοινωνίες σε συνεργασία με τις
ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στις περιοχές.
-Η πολιτική διαχείρισης των προσφύγων / Μεταναστών είναι
περισσότερο σύνθετη σε σύγκριση με την πολιτική διαχείρισης των «ροών», στο
βαθμό που η πολιτική αποθέματος συνορεύει και με άλλα πεδία παρέμβασης της
κρατικής πολιτικής. Ένα πρώτο μέτρο που πρέπει να ληφθεί είναι ο διαχωρισμός
προσφύγων και παράτυπων οικονομικών μεταναστών σε ειδικές κατηγορίες, οι οποίες
θα αποτελέσουν τελικά και τις ομάδες-στόχους της πολιτικής.
-Έπειτα από διαβούλευση με τους ευρωπαϊκούς φορείς και τους
οργανισμούς μετανάστευσης, παροχή προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, προκειμένου να είναι σε θέση είτε να
ενταχθούν ομαλά στην ευρωπαϊκή κοινότητα, είτε να επιστρέψουν στις εστίες τους
αξιοποιώντας τις γνώσεις και τα δίκτυα που είχαν αναπτύξει.
Η εκτίμησή μας είναι ότι η άμεση εφαρμογή των μέτρων αυτών
μπορεί να διασφαλίσει το εισόδημα χιλιάδων οικογενειών και την βιωσιμότητα των
επιχειρήσεων στις οποίες απασχολούνται. Τα πρόσφατα στοιχεία που ανακοίνωσε η
Κυβέρνηση για την εκτέλεση του Προϋπολογισμού και τα Έσοδα των Ασφαλιστικών
Ταμείων που υπερβαίνουν τους στόχους που έχουν τεθεί, δίνουν το περιθώριο να
δοθεί μια τέτοια ελάφρυνση στις επιχειρήσεις των περιοχών που πλήττονται από το
μεταναστευτικό και προσφυγικό κύμα, προς διασφάλιση της απασχόλησης και της
ομαλής πορείας των τοπικών οικονομιών.