Τέσσερις στις δέκα καταγγελίες των καταναλωτών που έγιναν το 2022 στο Συνήγορο του Καταναλωτή αφορούσαν τον κλάδο ενέργειας. Οι αναφορές για τον κλάδο της ενέργειας αποτέλεσαν σχεδόν το 40% όλων των αναφορών που υποβλήθηκαν το 2022 στον Συνήγορο του Καταναλωτή για τους εμπορικούς κλάδους.
Σε ό,τι αφορά τον κλάδο της ενέργειας, το 82% των αναφορών σχετίζονταν με θέματα τιμών και χρεώσεων στον κλάδο της ενέργειας καθώς οι καταναλωτές βρίσκονταν αντιμέτωποι για σημαντικό χρονικό διάστημα. Σημειώνεται δε πως οι τιμές κατανάλωσης στην ενέργεια αυξήθηκαν λόγω αυθαίρετου τρόπου ενεργοποίησης και υπολογισμού της ρήτρας αναπροσαρμογής και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να υπάρξει σοβαρή στρέβλωση του ανταγωνισμού, αντί να λειτουργεί εξισορροπητικά και διορθωτικά στο πλαίσιο της νομιμότητας.
Γιατί ο Συνήγορος του Καταναλωτή δέχθηκε το 2022 περισσότερες αναφορές
Πάντως το 2022 ο αριθμός των αναφορών που έγινε στον Συνήγορο του Καταναλωτή αυξήθηκε κατά 17,2% σε σχέση με το 2021 (13.374 έναντι 11.407). Αυτό συνέβη επειδή αυξήθηκε σημαντικά ο αριθμός αναφορών σε επιμέρους κλάδους της αγοράς και κυρίως στους κλάδους της ενέργειας (αύξηση κατά σχεδόν 150% σε σχέση με το 2021) και των μεταφορών (αύξηση κατά σχεδόν 96% σε σχέση με το 2021).
Σε ό,τι αφορά τον κλάδο των μεταφορών, η μεγαλύτερη αύξηση των αναφορών εντοπίστηκε στην υποκατηγορία των μεταφορικών υποδομών στην οποία εμπίπτουν οι αυτοκινητόδρομοι. Το 2022 οι αναφορές αυτής της υποκατηγορίας ανήλθαν σε ποσοστό 19,9% επί όλων των αναφορών του κλάδου των μεταφορών (από μόλις 1,8%, που ήταν το αντίστοιχο ποσοστό το 2021). Η αύξηση αυτή σχετίζονταν με τον μεγάλο αριθμό αναφορών που υπέβαλαν καταναλωτές, οι οποίοι λόγω της χιονόπτωσης του Ιανουαρίου 2022 εγκλωβίστηκαν στην Αττική Οδό και δεν έλαβαν από την εταιρεία την εξαγγελθείσα αποζημίωση των 2.000 ευρώ.
Το 2022 μειώθηκε ο αριθμός των αναφορών στην Αρχή για τους κλάδους των καταναλωτικών αγαθών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών (κατά 24,2% και 24,4%, αντίστοιχα). Η μείωση αυτή είχε ξεκινήσει ήδη από το 2021. Αν και πρόκειται για κλάδους που εξακολουθούν να συγκαταλέγονται ανάμεσα σε εκείνους με τις περισσότερες αναφορές, ως ποσοστό επί του συνόλου των αναφορών που υποβλήθηκαν στην Αρχή εντός του 2022 (22,5% τα καταναλωτικά αγαθά, 13,1% οι ηλεκτρονικές επικοινωνίες και ταχυδρομικές υπηρεσίες), εντούτοις δεν αναιρείται η διαπίστωση ότι διαγράφεται μία προοδευτική εξομάλυνση σημαντικών εμπορικών κλάδων της αγοράς, οι οποίοι κατά το διάστημα της πανδημίας εμφάνισαν σημαντικά προβλήματα λειτουργίας και νομιμότητας σε βάρος των καταναλωτών, με προεξάρχοντα τα φαινόμενα εξαπάτησης σε συναλλαγές ηλεκτρονικού εμπορίου και τις μεγάλες καθυστερήσεις στην επίδοση ταχυδρομικών αντικειμένων.
Κατά την παράδοση της ετήσιας έκθεσης του Συνηγόρου του Καταναλωτή για τα πεπραγμένα του 2022 στον Πρόεδρο της Βουλής, Κωνσταντίνο Τασούλα ο κ. Λευτέρης Ζαγορίτης της Ανεξάρτητης Αρχής είπε πως « το 2022 ήταν μια χρονιά που κυριάρχησαν, όπως και το 2021, οξύτατα προβλήματα στον κλάδο της ενέργειας, οφειλόμενα στην πλειονότητά τους στην παγκόσμια ενεργειακή κρίση λόγω του πολέμου στην Ουκρανία αλλά και στην αδιαφανή και συχνά αυθαίρετη εφαρμογή της ρήτρας αναπροσαρμογής σε συμβάσεις ηλεκτρικού ρεύματος κυμαινόμενου τιμολογίου με συνέπεια τους υπέρογκους λογαριασμούς που κλήθηκαν να πληρώσουν οι καταναλωτές στη χώρα μας ».
«Οι διαρκείς και επίμονες παρεμβάσεις του Συνηγόρου του Καταναλωτή προς κάθε αρμόδιο φορέα αλλά και προς την Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής συνέβαλαν στην αναστολή της ρήτρας αναπροσαρμογής και στην καθιέρωση πρακτικών ορθής και διαφανούς προσυμβατικής ενημέρωσης των καταναλωτών από όλους τους παρόχους, οι οποίες σε συνδυασμό με την κρατική επιδότηση εξομάλυναν την κατάσταση. Καθώς, όμως, το μέτρο της αναστολής είναι προσωρινό αφού ισχύει μέχρι 31-12-2023, η Αρχή μας κρούει από τώρα τον κώδωνα του κινδύνου και υπογραμμίζει την ανάγκηεξεύρεσης λύσεων και λήψης νέων μέτρων και πρωτοβουλιών για την έγκαιρη αντιμετώπιση παρόμοιων προβλημάτων που μπορεί να ανακύψουν εκ νέου. Το 2022, υπό όλες αυτές τις ειδικές συνθήκες, ήταν μία χρονιά κατά την οποία η αποτελεσματικότητα της Αρχής παρέμεινε στα ικανοποιητικά επίπεδα των προηγούμενων ετών. Καραγράφηκε υψηλό ποσοστό επίλυσης διαφορών 80,5%, εντούτοις για πρώτη φορά ο μέσος χρόνος επίλυσης επιμηκύνθηκε. Το γεγονός οφείλεται όχι μόνο στη μεσοσταθμική αύξηση των αναφορών, κάτι αναμενόμενο, αλλά πρωτίστως στην υποστελέχωση της Αρχής σε επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό, δεδομένου ότι οι ίδιοι και λιγότεροι σε αριθμό σε σχέση με το 2021 ειδικοί επιστήμονες και διοικητικοί υπάλληλοι της Αρχής κλήθηκαν να χειριστούν μεγαλύτερο αριθμό αναφορών, οι οποίες, μάλιστα, το 2022 ήταν περισσότερες από κάθε άλλη χρονιά, αφού προσέγγισαν τις 14.000. Η Αρχή, προκειμένου να διευκολύνει τους καταναλωτές, προχώρησε από φέτος στη δυνατότητα υποβολής αναφορών “on line” μέσω πλατφόρμας, με χρήση κωδικών “Taxisnet”. Φαίνεται δε ότι το 2023, με βάση τη μέχρι σήμερα ροή, οι αναφορές θα είναι ακόμη περισσότερες » συμπλήρωσε.
« Κρίνεται, επομένως, απολύτως επιβεβλημένη η συμπερίληψη και του Συνηγόρου του Καταναλωτή στο προστατευτικό πλαίσιο των διατάξεων του ν. 5043/2023, στο οποίο υπάγονται ήδη άλλες Ανεξάρτητες Αρχές, όχι μόνο για λόγους διοικητικής ισονομίας, αλλά κυρίως για να διαφυλαχθούν η ποιότητα και η ταχύτητα των διαμεσολαβητικών υπηρεσιών που προσφέρει η Αρχή και έχουν τόσο μεγάλη ανάγκη οι πολίτες. Σε δύσκολες εποχές, όπου οι καταναλωτές δοκιμάζονται καθημερινά από τις πληθωριστικές πιέσεις και την ακρίβεια των αγαθών, ο Συνήγορος του Καταναλωτή θεωρεί αυτονόητο το ότι δεν πρέπει να προστίθενται νέοι παράγοντες ανασφάλειας καιοικονομικής αβεβαιότητας εις βάρος του προϋπολογισμού της μέσης οικογένειας. Για τον λόγο αυτό η Αρχή τον Ιούλιο του 2023, στο πλαίσιο δημόσιας διαβούλευσης της ΕΕΤΤ για την τροποποίηση του Κανονισμού Γενικών Αδειών, στάθηκε απολύτως αντίθετη, με τεκμηριωμένες απόψεις, στην καθιέρωση μίας άλλης νέας “ρήτρας αναπροσαρμογής” στον κλάδο των Τηλεπικοινωνιών. Αυτή η ρήτρα εισάγει τη δυνατότητα επιβολής από τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής στις συμβάσεις τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, με πρόβλεψη μάλιστα άμεσης εφαρμογής και επί των υφισταμένων (ενεργών) συμβάσεων. Λόγω της προηγούμενης εμπειρίας από την πρόσφατη περίπτωση του κλάδου της Ενέργειας η Αρχή ήταν υποχρεωμένη να παρέμβει. Ο Συνήγορος του Καταναλωτή θα επιμείνει στις θέσεις του ώστε η τελική απόφαση να ληφθεί με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και την προστασία των καταναλωτών » τόνισε μεταξύ άλλων.