Η προστασία της πρώτης κατοικίας είναι ο πρώτος στόχος του νέου νόμου για τη “δεύτερη ευκαιρία”, οι διατάξεις του οποίου αφορούν, μεταξύ άλλων, τη ματαίωση των πλειστηριασμών και την προστασία της πρώτης κατοικίας. Σύμφωνα με κυβερνητικά στελέχη η κυβέρνηση της ΝΔ «από την πρώτη μέρα, έθεσε σε προτεραιότητα την προστασία της πρώτης κατοικίας». Τα κυβερνητικά στελέχη εξήγησαν όπως αναφέρει μεταξύ άλλων το ΑΠΕ-ΜΠΕ, τις προβλέψεις από τις διατάξεις του νέου νόμου, σύμφωνα με τις οποίες:
«Ματαιώνονται οι πλειστηριασμοί ως τις 13 Μαΐου 2021, ενώ ως τις 31 Μαΐου 2021, προστατεύεται πλήρως η πρώτη κατοικία όσων επλήγησαν από την πανδημία. Για τα ευάλωτα νοικοκυριά, συνεχίζουν να αναστέλλονται ως 31 Μαΐου 2021 όλες οι διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης. Υπενθυμίζεται ότι από την 1η Ιουνίου 2021 νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις μπορούν να διευθετήσουν όλες τις οφειλές τους προς τράπεζες, διαχειριστές δανείων, Δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία, σύμφωνα με τα όσα προβλέπει ο νέος Νόμος “Ρύθμιση οφειλών και παροχή 2ης ευκαιρίας” (ν.4738/2020), με τους εξής δύο τρόπους:
1. Μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών, υποβάλλοντας αίτηση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Ειδικά για την αποπληρωμή οφειλών προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, δίνεται η δυνατότητα ρύθμισης σε έως και 240 δόσεις. Επιπρόσθετα, στις περιπτώσεις των ευάλωτων νοικοκυριών, παρέχεται κρατική επιδότηση της δόσης του δανείου της Α΄ κατοικίας για 5 έτη.
2. Μέσω της διαδικασίας διαγραφής όλων των οφειλών, υποβάλλοντας αίτηση στο δικαστήριο, με σκοπό να λάβουν τη 2η ευκαιρία, αφού θα έχει προηγηθεί, με συγκεκριμένους τρόπους που προβλέπονται στο νόμο, η απαλλαγή τους από όλα τα χρέη.
Παραδείγματα οφειλετών -σύγκριση παλιού και νέου νόμου
Τα κυβερνητικά στελέχη που αναφέρθηκαν εκτενώς στον νέο νόμο της “δεύτερης ευκαιρίας” εξήγησαν με παραδείγματα τις προβλέψεις του νόμου. Συγκεκριμένα:
«1. Οφειλέτης με εισόδημα 5 χιλ. ευρώ μηνιαίως και 2 σπίτια (α’ κατοικία και εξοχική κατοικία) αξίας πάνω από 1 εκατ. ευρώ:
α. Με το παλιό καθεστώς, υπέβαλε αίτηση στο Νόμο Κατσέλη το 2018 και έλαβε δικάσιμο ημερομηνία για το 2032. Μέχρι τότε πληρώνει μόνο 50 ευρώ το μήνα στις τράπεζες. Όταν φτάσει η ώρα της δίκης, τότε παραιτείται μία ημέρα πριν από το δικαστήριο και αιτείται στην τράπεζα να ρυθμίσει τα χρέη του. ‘Αρα προστάτεψε ολόκληρη την περιουσία του, πληρώνοντας αμελητέα ποσά (συγκριτικά με την ικανότητα αποπληρωμής του) για μεγάλο χρονικό διάστημα.
β. Με το νέο Νόμο για τη 2η ευκαιρία θα καλούταν εντός 2 μηνών (το αργότερο) να πληρώσει, αλλιώς θα χάσει την περιουσία του. Είναι εφικτή η ρύθμιση σε βραχυχρόνιο ορίζοντα.
2. Μακροχρόνια άνεργος με μοναδικό εισόδημα το κοινωνικό επίδομα και ένα σπίτι 1η κατοικία αξίας 50 χιλ. ευρώ:
α. Με το παλιό καθεστώς, υπέβαλε αίτηση στο Νόμο Κατσέλη το 2015 και έλαβε δικάσιμο ημερομηνία για το 2018. Γίνεται το δικαστήριο και εκδίδεται η δικαστική απόφαση, σύμφωνα με το Νόμο Κατσέλη, η οποία ορίζει να πληρώνει 160 ευρώ κάθε μήνα για 25 έτη. Αδυνατεί να τα πληρώσει και έτσι αθετεί τη δικαστική απόφαση και ως εκ τούτου χάνει την προστασία 1ης κατοικίας που έλαβε και καταλήγει σε έξωση.
β. Με το νέο Νόμο υποβάλλει αίτηση για 2η ευκαιρία και του διαγράφονται όλα τα χρέη. Η 1η κατοικία αποκτάται από τον ειδικό ιδιωτικό Φορέα και του παρέχει μίσθωση για 12 έτη. Το Κράτος καταβάλλει το μηνιαίο μίσθωμα, μέσω του κοινωνικού επιδόματος στέγασης. Συνεπώς ο πολίτης παραμένει στην 1ηκατοικία του (δηλ. αποφεύγει την έξωση) και έχει και το δικαίωμα να την ξανά αγοράσει στο μέλλον, εφόσον ανακάμψει οικονομικά.
3. Επιχειρηματίας ιδιοκτήτης επιχείρησης με επιχειρηματικό δάνειο με υποθήκη στο μαγαζί του και στην πρώτη κατοικία του με ετήσια έσοδα πάνω από 100 χιλ. ευρώ και 2 εργαζομένους:
α. Με το παλιό καθεστώς, υπέβαλε αίτηση στο Νόμο Κατσέλη και μετά από μερικούς μήνες απορριπτόταν επειδή έχει “εμπορική ιδιότητα”. ‘Αρα έχανε και την πρώτη κατοικία και την επαγγελματική του στέγη και βρισκόταν αντιμέτωπος με μια έξωση.
β. Με τον νέο Νόμο υποβάλλει αίτηση για ρύθμιση οφειλών και αποπληρώνει τα χρέη του σε 240 δόσεις. Εάν δεν μπορεί να εξυπηρετήσει μια ρύθμιση, τότε υποβάλλει αίτηση για δεύτερη ευκαιρία και του διαγράφονται όλα τα χρέη. Η πρώτη κατοικία αποκτάται από τον ειδικό ιδιωτικό Φορέα και του παρέχει μίσθωση για 12 έτη. Το Κράτος καταβάλλει το μηνιαίο μίσθωμα, μέσω του κοινωνικού επιδόματος στέγασης. Συνεπώς ο πολίτης παραμένει στην πρώτη κατοικία του (δηλ. αποφεύγει την έξωση) και έχει και το δικαίωμα να την ξανά αγοράσει στο μέλλον, εφόσον ανακάμψει οικονομικά. Παράλληλα, αμέσως μετά την έκδοση της δικαστικής απόφασης δεύτερης ευκαιρίας έχει το δικαίωμα να ανοίξει μια νέα επιχείρηση και να ξανά δραστηριοποιηθεί».