Στην Αίθουσα Γερουσίας συνήλθε σήμερα το απόγευμα συνεδρίασε η Ειδική Διαρκής Επιτροπή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων με θέμα ημερήσιας διάταξης: Εξελίξεις και προοπτικές της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Σύγκλισης.
Τα μέλη της Επιτροπής ενημέρωσαν εκ μέρους του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, ο Συντονιστής του Καθηγητής κ. Παναγιώτης Λιαργκόβας και το μέλος της Επιστημονικής του Επιτροπής κ. Σπύρος Λαπατσιώρας, καθώς και ο Καθηγητής Οικονομικών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης κ. Διονύσιος Χιόνης.
Συγκεκριμένα, στην εισηγητική ομιλία του ο κ. Παναγιώτης Λιαργκόβας, αναφέρει:
Την εβδομάδα που πέρασε, η προσοχή όλων ήταν δικαιολογημένα στραμμένη στο αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων της χώρας μας με τους θεσμούς. Το γεγονός αυτό συγκάλυψε μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη για το μέλλον της Ευρωζώνης, άρα και της Ελλάδας. Η εξέλιξη αυτή αφορά στη δημοσιοποίηση από τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μιας έκθεσης που εξετάζει τα επόμενα βήματα της ευρωπαϊκής οικονομικής ολοκλήρωσης. Την έκθεση συνυπογράφουν και οι υπόλοιποι τέσσερις πρόεδροι των ευρωπαϊκών θεσμών (ο Πρόεδρος της Συνόδου Κορυφής, Donald Tusk, ο Πρόεδρος του Eurogroup, Jeroen Dijsselbloem, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Mario Draghi, και o Προέδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Martin Schulz ). Αφετηρία είναι η διαπίστωση ότι η ευρωζώνη, στην τρέχουσα μορφή της δεν θα μπορέσει να αντέξει την επόμενη πολιτική ή/και οικονομική κρίση. Η έκθεση περιέχει τέσσερα κεφάλαια αφιερωμένα στην οικονομική, χρηματοπιστωτική, δημοσιονομική και πολιτική ένωση αντίστοιχα. Θέτει δύο χρονικά ορόσημα, ένα βραχυχρόνιο, το 2017 και ένα πιο μακροχρόνιο, το 2025, όπου η ολοκλήρωση της ευρωζώνης πρέπει να έχει τελειώσει.
Ειδικότερα
Η Οικονομική Ένωση
Η οικονομική ένωση, αφορά στον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών ώστε να υπάρξει σύγκλιση των δομών μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης στην κατεύθυνση κοινών προδιαγραφών (μακροπόθεσμα). Θυμίζει κατά κάποιο τρόπο την κατά Μάαστριχτ σύγκλιση για την ένταξη στο ευρώ. Αφορά επίσης στην ενδυνάμωση του μηχανισμού παρακολούθησης των μακροοικονομικών ανισορροπιών (εντάσσονται και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις), μεγαλύτερη έμφαση στην απασχόληση και στις κοινωνικές παροχές, στην επικαιροποίηση του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου», καθώς και τη δημιουργία «εθνικής αρχής ανταγωνιστικότητας» που θα παρακολουθεί τις εξελίξεις στα ημερομίσθια σε σχέση με την παραγωγικότητα, πιθανότατα κατά το Ολλανδικό ή Βελγικό μοντέλο.
Η εθνική αρχή Ανταγωνιστικότητας θα είναι μια ανεξάρτητη οντότητα με την υποχρέωση «να αξιολογεί εάν οι μισθοί εξελίσσονται σε σχέση με την παραγωγικότητα και να συγκρίνει τις εξελίξεις αυτές (των μισθών) με άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ καθώς και με τους κυριότερους συγκρίσιμους εμπορικούς εταίρους τους», όπως έχει ήδη συμφωνηθεί από μια μεγάλη πλειοψηφία των κρατών μελών στο πλαίσιο του Ευρω Συμφώνου. Επιπλέον, η εν λόγω αρχή θα αξιολογεί την πρόοδο των οικονομικών μεταρρυθμίσεων για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας γενικότερα. Στόχος δεν είναι εναρμόνιση των πρακτικών και των φορέων που είναι έχουν την ευθύνη διαμόρφωσης των μισθών σε εθνικό επίπεδο. Αυτές οι διαδικασίες διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό εντός της ΕΕ και δικαίως αντικατοπτρίζουν τις εθνικές προτιμήσεις και νομικές παραδόσεις. Με βάση ένα κοινό πρότυπο, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να αποφασίσει για την ακριβή σχεδιασμό της εθνικής αρχής για την ανταγωνιστικότητα, αλλά θα πρέπει να είναι δημοκρατικά υπόλογη και λειτουργικά ανεξάρτητη. Εθνικοί παράγοντες, όπως οι κοινωνικοί εταίροι, θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν το ρόλο τους, σύμφωνα με τις καθιερωμένες πρακτικές σε κάθε κράτος μέλος, αλλά θα πρέπει να χρησιμοποιούν τις γνωμοδοτήσεις των αρχών, ως οδηγό κατά τις διαπραγματεύσεις καθορισμού των μισθών.
Η Χρηματοπιστωτική ένωση
Η χρηματοπιστωτική ένωση περιλαμβάνει την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, και ένα κοινό πρόγραμμα ασφάλισης τραπεζικών καταθέσεων. Επιπρόσθετα, επιδιώκει την επιτάχυνση της ολοκλήρωσης της αγοράς χρήματος και κεφαλαίων ενώ προτείνει μια νέα ρυθμιστική αρχή που θα παρακολουθεί τις εξελίξεις στην χρηματαγορά. Μέχρι σήμερα έχει επιτευχθεί ο στόχος περί ενιαίας εποπτείας του τραπεζικού συστήματος μέσω ενός ταμείου ενιαίας εξυγίανσης και ο οποίος θα τεθεί σε λειτουργία από την 1η Ιανουαρίου 2016. Σε αυτή την έκθεση , οι πέντε Πρόεδροι προχωράνε ένα βήμα παραπάνω προτείνοντας την έναρξη μιας Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλισης Καταθέσεων (EDIS) στο πλαίσιο του Σταδίου 1, η οποία θα μπορούσε να οριστεί ως ένα σύστημα αντασφάλισης σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τα εθνικά συστήματα εγγύησης των καταθέσεων.
Η Δημοσιονομική ένωση
Η δημοσιονομική ένωση βασίζεται στην εφαρμογή των υπαρχόντων δημοσιονομικών κανόνων (κανόνας χρέους, κανόνας διαρθρωτικού ελλείμματος), καθώς και στη δημιουργία ενός δημοσιονομικού σταθεροποιητή που σε πρώτο στάδιο θα συνδέει τις ευρωπαϊκές επενδύσεις με τον οικονομικό κύκλο. Σε δεύτερο στάδιο, μια κοινή λειτουργία μακροοικονομικής σταθεροποίησης θα δημιουργηθεί για την καλύτερη αντιμετώπιση των διαταραχών που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποκλειστικά σε εθνικό επίπεδο. Με τον τρόπο αυτό θα είναι εφικτή η απορρόφηση μεγάλων μακροοικονομικών διαταραχών, γεγονός που θα και να κάνει την ΟΝΕ πιο ανθεκτική. Επιπρόσθετα, οι πέντε Πρόεδροι προτείνουν σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο τη δημιουργία ενός συμβουλευτικού ευρωπαϊκού δημοσιονομικού συμβουλίου, το οποίο θα συντονίζει και θα συμπληρώνει τα ήδη υπάρχοντα εθνικά δημοσιονομικά συμβούλια. Πιο συγκεκριμένα, θα παρέχει ανεξάρτητη ανάλυση, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για το κατά πόσο επιτυγχάνονται οι οικονομικοί στόχοι σε επίπεδο προϋπολογισμού όπως καθορίζονται στο πλαίσιο της δημοσιονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ.
Πολιτική Ένωση
Η πολιτική ένωση επιδιώκει την καλύτερη σύνδεση του Ευρωπαϊκού εξαμήνου (δηλαδή της διαδικασίας συντονισμού των οικονομικών πολιτικών) στις εθνικές και ευρωπαϊκές κοινοβουλευτικές διαδικασίες. Η έκθεση προτείνει μεγαλύτερη κοινοβουλευτική συμμετοχή και έλεγχο – σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, ιδίως όταν πρόκειται για τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις, τα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων και την Ετήσια Επισκόπηση της Ανάπτυξης. Προβλέπεται επίσης η ενιαία εξωτερική εκπροσώπηση της ΟΝΕ στα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, κυρίως στο ΔΝΤ. Οι πέντε προέδροι προτείνουν την ενίσχυση του ρόλου του Eurogroup. Τέλος, ενώ τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ θα συνεχίσουν να αποφασίζουν σχετικά με τη φορολογία και την κατανομή των δημοσιονομικών δαπανών κατά μήκος των εθνικών πολιτικών επιλογών, ορισμένες αποφάσεις θα λαμβάνονται συλλογικά διασφαλίζοντας παράλληλα τη δημοκρατική λογοδοσία και τη νομιμότητα. Τέλος, σε δεύτερο στάδιο θα γίνει ενσωμάτωση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ) στο νομικό πλαίσιο της ΕΕ.
Συμπεράσματα
Μια πρώτη αξιολόγηση της έκθεσης των πέντε προέδρων με οδηγεί στη διαπίστωση ότι η έκθεση εμπεριέχει δύο θετικά στοιχεία και δύο αδυναμίες. Στα θετικά συγκαταλέγονται η τραπεζική ολοκλήρωση καθώς και η ολοκλήρωση στην αγορά χρήματος και κεφαλαίων. Όμως από την έκθεση απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά για την ενίσχυση της παρεμβατικότητας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Η παρεμβατικότητα αυτή είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση μελλοντικών υφεσιακών καταστάσεων στην ευρωζώνη. Ίσως χρειαζόταν τουλάχιστον μια δέσμευση ότι η ΕΚΤ χρειάζεται να κάνει περισσότερα ώστε να διατηρεί τη ζήτηση στην ευρωζώνη σταθερή –κάτι που επανειλημμένα έχει αποτύχει να κάνει κατά τη διάρκεια της κρίσης. Η δεύτερη αδυναμία σχετίζεται με την αντικυκλική πολιτική που ναι μεν εισάγεται, αλλά πολύ δειλά. Η έκθεση αναφέρει ότι η δημοσιονομική πολιτική χρειάζεται να είναι αντικυκλική τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο ευρωζώνης. Αλλά το όλο σκεπτικό βασίζεται στην ενίσχυση των δημοσιονομικών κανόνων που δίνουν έμφαση στην μείωση του χρέους και στους οποίους η αντικυκλική πολιτική είναι επακόλουθο. Πρόσφατη μελέτη του ΔΝΤ έδειξε ότι μια ισχυρή αντικυκλική πολιτική συνεισφέρει σε μια ισχυρή και διατηρήσιμη οικονομική μεγέθυνση. Η έκθεση θα έπρεπε να είχε θέσει την αντικυκλική πολιτική στο κέντρο των προτάσεων. Αντ’ αυτού δίνει έμφαση στην διόρθωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών. Αλλά η διόρθωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών δεν είναι το ίδιο με την μέριμνα για την μη εμφάνισή τους.