Σε θολό τοπίο αναμένεται να κινηθεί μέχρι και το τέλος του χρόνου η δεύτερη αξιολόγηση και η εν γένει πορεία του ελληνικού προγράμματος, αφού οι παράγοντες αβεβαιότητας αυξάνονται κάθε μέρα που περνάει.
Μετά το χθεσινό ECOFIN ο υπουργός Οικονομικών κ. Ευκλείδης Τσακαλώτος επανέλαβε, ότι η δεύτερη αξιολόγηση δεν πρέπει να καθυστερήσει.
Άφησε και μια αιχμή λέγοντας ότι αν γίνει κάτι τέτοιο, η Ελλάδα δεν θα μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνη για την καθυστέρηση αφήνοντας εμμέσως αιχμές για την στάση των δανειστών.
Στο παρασκήνιο βέβαια των επίσημων δηλώσεων, έχουν αρχίσει να διαφαίνονται προβλήματα που ξεκινούν από την αξιολόγηση των νέων διοικήσεων του ΤΧΣ και των εμπορικών τραπεζών, μέχρι και τις μεγάλες αποκρατικοποιήσεις όπως του Ελληνικού, του ΟΤΕ και του ΑΔΜΗΕ.
Όλα αυτά είναι ευρέως γνωστά.
Πίσω όμως από την αλληλογραφία με τους δανειστές και τις δηλώσεις του υπουργού Εργασίας, κανείς δεν μπορεί από τώρα να ξέρει πόσο γρήγορα και πως θα κυλήσει ο διάλογος για τις αλλαγές που έρχονται στα εργασιακά και τον συνδικαλιστικό νόμο όπου και οι δύο πλευρές εμφανίζονται τώρα ανυποχώρητες.
«Δεν τίθεται θέμα μείωσης περαιτέρω των δικαιωμάτων των εργαζομένων, δεν τίθεται θέμα περαιτέρω μείωσης των μισθών, τίθεται ζήτημα να επιστρέψουν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις» είπε χθες ο υπουργός εργασίας μετά την σύσκεψη που είχε με τους κοινωνικούς εταίρους.
Από την άλλη η αλληλογραφία που ήρθε στο φως εκ μέρους των δανειστών φανερώνει σπουδή ακόμη και για το κατώτερο μισθό ο οποίος αν μη τι άλλο δεν θα πρέπει να αυξηθεί.
Άφησε και μια αιχμή λέγοντας ότι αν γίνει κάτι τέτοιο, η Ελλάδα δεν θα μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνη για την καθυστέρηση αφήνοντας εμμέσως αιχμές για την στάση των δανειστών.
Στο παρασκήνιο βέβαια των επίσημων δηλώσεων, έχουν αρχίσει να διαφαίνονται προβλήματα που ξεκινούν από την αξιολόγηση των νέων διοικήσεων του ΤΧΣ και των εμπορικών τραπεζών, μέχρι και τις μεγάλες αποκρατικοποιήσεις όπως του Ελληνικού, του ΟΤΕ και του ΑΔΜΗΕ.
Όλα αυτά είναι ευρέως γνωστά.
Πίσω όμως από την αλληλογραφία με τους δανειστές και τις δηλώσεις του υπουργού Εργασίας, κανείς δεν μπορεί από τώρα να ξέρει πόσο γρήγορα και πως θα κυλήσει ο διάλογος για τις αλλαγές που έρχονται στα εργασιακά και τον συνδικαλιστικό νόμο όπου και οι δύο πλευρές εμφανίζονται τώρα ανυποχώρητες.
«Δεν τίθεται θέμα μείωσης περαιτέρω των δικαιωμάτων των εργαζομένων, δεν τίθεται θέμα περαιτέρω μείωσης των μισθών, τίθεται ζήτημα να επιστρέψουν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις» είπε χθες ο υπουργός εργασίας μετά την σύσκεψη που είχε με τους κοινωνικούς εταίρους.
Από την άλλη η αλληλογραφία που ήρθε στο φως εκ μέρους των δανειστών φανερώνει σπουδή ακόμη και για το κατώτερο μισθό ο οποίος αν μη τι άλλο δεν θα πρέπει να αυξηθεί.
Το δημοσιονομικό
Το δεύτερο πεδίο αβεβαιότητας είναι το δημοσιονομικό.
Η Ελλάδα αλλά και οι εταίροι της δεν έχουν αλλάξει τις προβλέψεις τους για το 2016 και το 2017, παρά το γεγονός ότι κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει ακόμη την επίπτωση που θα έχει το Brexit στην Ευρωπαϊκή και κατ’ επέκταση την Ελληνική οικονομία.
Επίσης, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει, πως θα εξελιχθεί η νέα τραπεζική κρίση που ξεκίνησε από την Ιταλία και φαίνεται να επεκτείνεται τώρα στην Πορτογαλία και στην συνέχεια την Ισπανία και «Κύριος οίδε» που αλλού εντός της ΕΕ.
Εντός της Ελλάδας, κανείς δεν το ομολογεί ακόμη αλλά υπάρχει έντονη αβεβαιότητα για τα έσοδα.
Η μέχρι τώρα καλή πορεία είναι «σχετική».
Σε ετήσια βάση, τα έσοδα συγκρίνονται με το πρώτο μισό του 2015 όπου όλοι θυμούνται την κατάρρευση η οποία είχε επέλθει.
Ακόμη και σε σχέση με τους στόχους του προϋπολογισμού του 2016 όμως, η εικόνα είναι εν πολλοίς κατασκευασμένη.
Τούτο, με δεδομένο ότι οι στόχοι των εσόδων που εντάχθηκαν στον προϋπολογισμό του 2016, δεν περιελάμβαναν τα πρόσθετα έσοδα που φτάνουν περίπου το 1,1 δισ., που θα φέρουν στα δημόσια ταμεία, τα μέτρα που ψηφίστηκαν στην πορεία της πρώτης αξιολόγησης του προγράμματος.
Ένα τελευταίο στάδιο που δεν μπορεί κανείς από τώρα να προβλέψει είναι πως θα εξελιχθεί ο ρόλος του ΔΝΤ, ο οποίος θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί στο τέλος του χρόνου.
Η ηγεσία του ταμείου προανήγγελλε από τώρα, μια αναθεώρηση της έκθεση βιωσιμότητας του χρέους, από την οποία θα κριθεί η συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα.
Η όποια απόφαση λάβει τελικά το Ταμείο θα έχει άσχημη επίδραση στο ελληνικό πρόγραμμα.
Η αποδοχή την ένταξης του ΔΝΤ στο πρόγραμμα θα πολλαπλασιάσει την πίεση για περισσότερα μέτρα τα οποία νομίζαμε πως έχουμε κλείσει, όπως το ασφαλιστικό, η άμεση φορολογία και η λειτουργία του δημοσίου.
Μια αρνητική απάντηση θα πυροδοτούσε ένα ιδιότυπο διχασμό ανάμεσα στους ευρωπαίους εταίρους και δανειστές αφού Γερμανία, Ολλανδία, Φιλανδία, Αυστρία και Σλοβακία έχουν δηλώσει ότι η παρουσία του ταμείου στο πρόγραμμα είναι εκ των προτέρων απαραίτητη.
Η Ελλάδα αλλά και οι εταίροι της δεν έχουν αλλάξει τις προβλέψεις τους για το 2016 και το 2017, παρά το γεγονός ότι κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει ακόμη την επίπτωση που θα έχει το Brexit στην Ευρωπαϊκή και κατ’ επέκταση την Ελληνική οικονομία.
Επίσης, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει, πως θα εξελιχθεί η νέα τραπεζική κρίση που ξεκίνησε από την Ιταλία και φαίνεται να επεκτείνεται τώρα στην Πορτογαλία και στην συνέχεια την Ισπανία και «Κύριος οίδε» που αλλού εντός της ΕΕ.
Εντός της Ελλάδας, κανείς δεν το ομολογεί ακόμη αλλά υπάρχει έντονη αβεβαιότητα για τα έσοδα.
Η μέχρι τώρα καλή πορεία είναι «σχετική».
Σε ετήσια βάση, τα έσοδα συγκρίνονται με το πρώτο μισό του 2015 όπου όλοι θυμούνται την κατάρρευση η οποία είχε επέλθει.
Ακόμη και σε σχέση με τους στόχους του προϋπολογισμού του 2016 όμως, η εικόνα είναι εν πολλοίς κατασκευασμένη.
Τούτο, με δεδομένο ότι οι στόχοι των εσόδων που εντάχθηκαν στον προϋπολογισμό του 2016, δεν περιελάμβαναν τα πρόσθετα έσοδα που φτάνουν περίπου το 1,1 δισ., που θα φέρουν στα δημόσια ταμεία, τα μέτρα που ψηφίστηκαν στην πορεία της πρώτης αξιολόγησης του προγράμματος.
Ένα τελευταίο στάδιο που δεν μπορεί κανείς από τώρα να προβλέψει είναι πως θα εξελιχθεί ο ρόλος του ΔΝΤ, ο οποίος θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί στο τέλος του χρόνου.
Η ηγεσία του ταμείου προανήγγελλε από τώρα, μια αναθεώρηση της έκθεση βιωσιμότητας του χρέους, από την οποία θα κριθεί η συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα.
Η όποια απόφαση λάβει τελικά το Ταμείο θα έχει άσχημη επίδραση στο ελληνικό πρόγραμμα.
Η αποδοχή την ένταξης του ΔΝΤ στο πρόγραμμα θα πολλαπλασιάσει την πίεση για περισσότερα μέτρα τα οποία νομίζαμε πως έχουμε κλείσει, όπως το ασφαλιστικό, η άμεση φορολογία και η λειτουργία του δημοσίου.
Μια αρνητική απάντηση θα πυροδοτούσε ένα ιδιότυπο διχασμό ανάμεσα στους ευρωπαίους εταίρους και δανειστές αφού Γερμανία, Ολλανδία, Φιλανδία, Αυστρία και Σλοβακία έχουν δηλώσει ότι η παρουσία του ταμείου στο πρόγραμμα είναι εκ των προτέρων απαραίτητη.