Απαντώντας σε ερώτηση του Ευρωβουλευτή Νίκου Χουντή, σχετικά με το ζήτημα των κριτηρίων επιλογής των διοικήσεων των ελληνικών τραπεζών, ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, επιβεβαιώνει πως τα νέα κριτήρια επιλογής των στελεχών των τραπεζών συνδέονται άμεσα με τη διαχείριση των «κόκκινων δανείων». Παράλληλα, αποκαλύπτεται πως για την Ελλάδα υπάρχουν πρόσθετα κριτήρια αξιολόγησης από αυτά που υπάρχουν για τις άλλες ευρωπαϊκές συστημικές τράπεζες, ενώ μεταθέτει την όλη ευθύνη της αξιολόγησης των πρόσθετων κριτηρίων στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ).
Αναλυτικά, η απάντηση του Προέδρου της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι:
Αξιότιμο μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κύριε Χουντή,
Στην επιστολή σας προς την κα Danièle Nouy, Πρόεδρο του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, την οποία μου διαβίβασε ο κ. Roberto Gualtieri, Πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής, μαζί με συνοδευτική επιστολή στις 27 Ιουλίου 2016, θέσατε ένα ζήτημα που σχετίζεται επίσης με ζητήματα πέραν του πεδίου των εποπτικών καθηκόντων της ΕΚΤ. Για τον λόγο αυτό, η κα Nouy προώθησε την ερώτησή σας σε εμένα.
H οδηγία σχετικά με την κεφαλαιακή επάρκεια (Capital Requirements Directive – CRD IV) προβλέπει ελάχιστα κριτήρια για την «αξιολόγηση της ικανότητας και της καταλληλότητας» τα οποία πρέπει να πληρούν τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) προκειμένου να κρίνονται κατάλληλα για την άσκηση των καθηκόντων που αφορούν τη θέση τους. Τα συγκεκριμένα κριτήρια για την αξιολόγηση της ικανότητας και της καταλληλότητας καθορίζονται στις διατάξεις με τις οποίες έχει μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο των 28 κρατών μελών της ΕΕ η CRD IV και μπορούν να υπερβαίνουν τα ελάχιστα κριτήρια που προβλέπονται στην οδηγία.
Ο ελληνικός νόμος που διέπει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) (γνωστός ως «Νόμος ΤΧΣ») περιλαμβάνει πρόσθετα κριτήρια για την αξιολόγηση των μελών των διοικητικών συμβουλίων των τεσσάρων ελληνικών σημαντικών τραπεζών οι οποίες έχουν λάβει αξιόλογη κρατική ενίσχυση από το ΤΧΣ τα τελευταία χρόνια. Αυτά τα πρόσθετα κριτήρια συμφωνήθηκαν μεταξύ των ελληνικών αρχών και των ιδρυμάτων το φθινόπωρο του 2015 στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος οικονομικής προσαρμογής για την Ελλάδα, αφού ελήφθη υπόψη η ειδική κατάσταση του ελληνικού τραπεζικού τομέα. Οι τέσσερις ελληνικές σημαντικές τράπεζες έχουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις έναντι του ΤΧΣ οι οποίες καθορίζονται στον Νόμο ΤΧΣ και στις συμφωνίες-πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ κάθε τράπεζας και του ΤΧΣ. Εν προκειμένω, μία από τις αρμοδιότητες του ΤΧΣ αφορά την αξιολόγηση των πλαισίων εταιρικής διακυβέρνησης των τεσσάρων τραπεζών και, πιο συγκεκριμένα, την αξιολόγηση των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών για τις οποίες ισχύουν οι εν λόγω συμφωνίες-πλαίσιο.
Η αξιολόγηση βασίζεται σε ορισμένα κριτήρια τα οποία ορίζονται στον Νόμο ΤΧΣ και είναι αναγκαία στη συγκεκριμένη ελληνική πραγματικότητα προκειμένου να διασφαλίζεται ότι τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών είναι σε θέση να λαμβάνουν τεκμηριωμένες και καθόλα ανεξάρτητες αποφάσεις για ζητήματα στρατηγικής και, εφόσον κρίνεται απαραίτητο, για ζητήματα λειτουργίας χωρίς καμία πολιτική ή άλλη παρέμβαση. Η πτυχή αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία για τις τέσσερις ελληνικές σημαντικές τράπεζες για διάφορους λόγους, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων προκλήσεων που συνδέονται με το σημαντικό ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων και της ανάγκης ρύθμισής τους έγκαιρα και αποτελεσματικά με βάση τις αρχές του εμπορίου και της οικονομίας.
Συνολικά, οι τράπεζες και οι μέτοχοί τους μπορούν ελεύθερα να διορίζουν τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων τους, υπό την επιφύλαξη των ενωσιακών και εθνικών νομικών πλαισίων που ισχύουν για τον τραπεζικό τομέα και έχουν θεσπιστεί με σκοπό τη διαφύλαξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και την προστασία των καταθετών. Γι’ αυτό τον λόγο, κατά την επιλογή των μελών των διοικητικών συμβουλίων τους, οι μέτοχοι θα πρέπει να προτείνουν μόνον υποψηφίους οι οποίοι πληρούν τα κριτήρια που καθορίζονται στις διατάξεις με τις οποίες έχει μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο η CRD IV, λαμβάνοντας επίσης υπόψη, στη συγκεκριμένη ελληνική πραγματικότητα, τις διατάξεις του Νόμου ΤΧΣ, με σκοπό να αποφεύγεται το ενδεχόμενο να προκύψει κίνδυνος φήμης από μια αρνητική αξιολόγηση του ΤΧΣ για μέλος του διοικητικού συμβουλίου.
Σε συμμόρφωση με το προαναφερθέν πλαίσιο, το ΤΧΣ διενήργησε εμπεριστατωμένη αξιολόγηση των διοικητικών συμβουλίων των ελληνικών τραπεζών, εφαρμόζοντας κριτήρια τα οποία υπερβαίνουν τις εποπτικές απαιτήσεις για την ικανότητα και την καταλληλότητα. Το ΤΧΣ ανακοίνωσε τα αποτελέσματα στις τράπεζες τον Ιούλιο του 2016. Καθώς η αξιολόγηση δεν διενεργήθηκε από την ΕΚΤ, το ΤΧΣ έχει την αποκλειστική ευθύνη και την κυριότητα της αξιολόγησής του και τυχόν συναφών αναφορών.
Θα ήθελα επίσης να αναφέρω ότι σύμφωνα με το Μνημόνιο Συνεννόησης σχετικά με το τρίτο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής για την Ελλάδα τα συμβούλια των τραπεζών πρέπει να συγκροτούνται με τρόπο που να αντανακλά τα πορίσματα της αξιολόγησης του ΤΧΣ και να σέβεται τον Νόμο ΤΧΣ. Επιπλέον, οι τράπεζες πρέπει να εφαρμόζουν τυχόν άλλες μεταβολές σε επίπεδο διακυβέρνησης που προτείνει η αξιολόγηση. Οι όροι αυτοί συμπεριλήφθηκαν προκειμένου να ενισχυθεί με ουσιαστικό τρόπο η σύνθεση των διοικητικών συμβουλίων και επομένως να βελτιωθούν οι επιδόσεις του ελληνικού τραπεζικού τομέα.
Σε ό,τι αφορά τις αλλαγές στα όργανα διοίκησης του ΤΧΣ, θα ήθελα να διευκρινίσω ότι η αξιολόγηση των οργάνων αυτών διενεργήθηκε από την Επιτροπή Επιλογής του ΤΧΣ, η οποία συγκροτήθηκε σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του Νόμου ΤΧΣ. Η Επιτροπή Επιλογής του ΤΧΣ αποτελείται από έξι ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, εκ των οποίων τρεις, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου, διορίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, δύο από τον Υπουργό Οικονομικών και ένας από την Τράπεζα της Ελλάδος. Σύμφωνα με ένα από τα κριτήρια επιλεξιμότητας τα εν λόγω μέλη δεν θα πρέπει να έχουν υπηρετήσει – τα τρία τελευταία χρόνια πριν από τον διορισμό τους – στο ελληνικό κοινοβούλιο, κυβέρνηση, δημόσιες αρχές ή σε οποιοδήποτε από τα όργανα και τις αρχές που τους διόρισε. Ένα από τα καθήκοντα της Επιτροπής Επιλογής του ΤΧΣ είναι η αξιολόγηση των μελών των οργάνων διοίκησης του ΤΧΣ. Σε αντίθεση με ό,τι αναφέρετε στην επιστολή σας, το καθήκον αυτό ασκήθηκε με πλήρη αυτονομία και σύμφωνα με τον Νόμο ΤΧΣ, χωρίς «κατευθύνσεις» από την ΕΚΤ.
Σύμφωνα με τον Νόμο ΤΧΣ, η Επιτροπή Επιλογής του ΤΧΣ αναφέρεται για τις δραστηριότητές της στα όργανα και τις αρχές που διόρισαν τα μέλη της όταν απαιτείται και αποστέλλει αντίγραφο της σχετικής αναφοράς στην ομάδα εργασίας της Ευρωομάδας (Eurogroup Working Group). Αναμένω ότι η Επιτροπή Επιλογής του ΤΧΣ θα αποστείλει σχετική αναφορά τους επόμενους μήνες.