Το δίσεκτο 2016 για την οικονομία θα είναι χωρισμένο όπως και το 2015 σε δύο εξάμηνα, όπου στο πρώτο θα έρθουν τα πιο δύσκολα από τα μέτρα όπως το ασφαλιστικό, το εργασιακό, η ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου για τα κόκκινα δάνεια και η νέα φορολογική μεταρρύθμιση.
Αν και οι προσδοκίες είναι η αξιολόγηση να ολοκληρωθεί μέχρι και τα μέσα Φεβρουαρίου και να ξεκινήσει η συζήτηση για την ελάφρυνση για το χρέος πολλοί μιλούν για μια αξιολόγηση «από τα παλιά» που μπορεί να διαρκέσει ακόμη και μέχρι τον Ιούνιο σέρνοντας και πάλι την οικονομία σε ένα φαύλο κύκλο.
Βασικό επιχείρημα υπέρ της καθυστέρησης είναι ότι οι δανειστές θα έρθουν αυτήν την φορά να οριστικοποιήσουν τους στόχους και τα μέτρα που θα πρέπει να πάρει η Κυβέρνηση και τα αποτυπώσουν όλα αυτά στο μεσοπρόθεσμο πλάνο δημοσιονομικής στρατηγικής ( ΜΠΔΣ ) 2016 -2019 αφήνοντας ελάχιστο δημοσιονομικό περιθώριο για όποιες φιλολαϊκές παρεμβάσεις.
Κάποιοι από το οικονομικό επιτελείο φοβούνται ότι όπως και σε κάθε ανάλογη περίπτωση στο παρελθόν η αξιολόγηση θα οδηγήσει σε αναθεώρηση των στόχων και ενδεχομένως των μέτρων τα οποία έχουν συμφωνηθεί από το περασμένο καλοκαίρι
Επισήμως η Κυβέρνηση επιμένει να παίρνει «μέτρα με τα οποία δεν συμφωνεί» όπως είπε πρόσφατα ο ίδιος ο υπουργός οικονομικών κ. Ευκλείδης Τσακαλώτος θεωρώντας ότι το σκηνικό θα αλλάξει με το παράλληλο πρόγραμμα και τις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες που εξήγγειλε πριν από τα Χριστούγεννα ο Πρωθυπουργός .
Μάλιστα έχει ταυτιστεί απόλυτα με την ΕΕ σε ότι αφορά την λύση που προτείνει για το χρέος θεωρώντας ότι έτσι θα απομακρύνει το ΔΝΤ και θα αποφύγει τα χειρότερα σε βασικές μεταρρυθμίσεις του μνημονίου.
Τα πέντε μέτωπα
Στην μεγάλη εικόνα τις χρονιάς που ξενικά η Κυβέρνηση θα έχει να αντιμετωπίσει πέντε βασικές προκλήσεις.
Να καθορίσει επιτεύξιμους δημοσιονομικούς στόχους από το 2016 μέχρι και το 2019 χωρίς να αναλάβει δεσμεύσεις για νέα μέτρα.
Να ολοκληρώσει τις αλλαγές του ασφαλιστικού νομοσχεδίου και της αγοράς εργασίας που έχουν υπογραφεί στο μνημόνιο χωρίς να προκαλέσει ξανά κοινωνική έκρηξη.
Να ολοκληρώσει το θεσμικό πλαίσιο εκκαθάρισης για τα κόκκινα δάνεια και να επανεκκινήσει τις εμπορικές τράπεζες χωρίς να έχει φαινόμενα μαζικών εξώσεων όπως στην Ισπανία.
Να εξασφαλίσει μια λύση για το χρέος που θα εξασφαλίζει την μακροχρόνια βιωσιμότητα του και όχι όποια λύση της προσφερθεί.
Να αξιοποιήσει τους δημόσιους πόρους και τα κονδύλια της ΕΕ ώστε να επαναφέρει την οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης.
Το δημοσιονομικό
Στο πρώτο μεγάλο πεδίο το δημοσιονομικό οι δανειστές αναμένεται να καταστήσουν σαφές ότι το 2016 λήγει η περίοδος «χάρητος» που είχε η Κυβέρνηση από τα μέσα μέχρι και το τέλος του 2015 που συνοδεύτηκε με την δόση του 1 δισ. ευρώ λίγο πριν από τα Χριστούγεννα
Με την αλλαγή του χρόνου θα πρέπει να συζητηθούν από την αρχή τα μέτρα ύψους 4,2 δισ. ευρώ που υιοθετεί ο προϋπολογισμός του 2016 αλλά και τα 2 δισ. ευρώ που θα κατανεμηθούν την διετία 2017 -2018 . Οι πρώτες ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο τελικός λογαριασμός μάλλον θα πλησιάσει και αναμένεται να ξεπεράσει τα 7 δισ. ευρώ.
Ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ για το 2016 βρίσκεται ήδη υπό αμφισβήτηση. Οι δανειστές μιλούν για διαφορά εκτιμήσεων 900 εκ. ευρώ σε φορολογικά έσοδα και θα ζητήσουν επανεξέταση της απόδοσης κάθε νέου μέτρου.
Με δεδομένο ότι ο μεσοπρόθεσμος στόχος είναι η Ελλάδα να πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018 θα πρέπει να γίνουν νέες προσαρμογές και στους υπολογισμούς τόσο στο δημοσιονομικό όσο και το χρηματοδοτικό κενό. Το ΔΝΤ υπολόγιζε από τον Οκτώβριο ότι για την διετία 2015 -2016 η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερα μέτρα 1,35 δισ. ευρώ ενώ μέχρι το 2018 υπολόγιζε δημοσιονομικό κενό 3,5 δισ ευρώ και χρηματοδοτικό κενό 7 δισ. ευρώ .
Η όποια διαφορά θα κλείσει με επιτάχυνση μεταρρυθμίσεων οι οποίες έχουν προγραμματιστεί για αργότερα . Μια τέτοια μεταρρύθμιση θα είναι η φορολογική μεταρρύθμιση που εκτιμάται από το ΥΠΟΙΚ ότι θα είναι η ευκαιρία να γίνει ανακατανομή των βαρών από τους φτωχούς στους πλούσιους.
Ακόμη όμως και αυτό το θέμα να λυθεί με τις ελληνικές θέσεις να υιοθετούνται κατά 100 % (πράγμα που θεωρείται απίθανο) το οικονομικό επιτελείο θα αναγκαστεί να συζητήσει τον Ιανουάριο για τα επιπλέον μέτρα ύψους 2 δισ. ευρώ που θα πρέπει να υιοθετηθούν για την διετία 2017 -2018.
Στις βασικές υποχρεώσεις του 2016 θα είναι και ένα θέμα στο οποίο οι δανειστές έχουν πιέσει πάρα πολύ και την προηγούμενη Κυβέρνηση, η διευθέτηση με μόνιμο τρόπο του κρυφού χρέους/ ελλείμματος των ληξιπρόθεσμών οφειλών του δημοσίου προς τους ιδιώτες το οποίο υπολογίζεται ότι θα φτάσει τα 7,5 δισ. ευρώ .
Ο στόχος είναι να εκκαθαριστούν ως το τέλος του χρόνου το σύνολο των οφειλών στα ασφαλιστικά ταμεία τα δημόσια νοσοκομεία να σταματήσουν οι τεράστιες καθυστερήσεις στις επιστροφές φόρου και να δοθούν οι συντάξεις σε όσους πληρούν τα κριτήρια έχουν κάνει αιτήσεις και περιμένουν για χρόνια για την πλήρη σύνταξή τους .
Ασφαλιστικό εργασιακά
Μείζον δημοσιονομικό θέμα στο σκέλος των δαπανών είναι και το ασφαλιστικό από το οποίο αναμένεται εξοικονόμηση 1,8 δισ. ευρώ μέσα στο 2016. Οι παράμετροι της λύσης είναι πολλές και οι μέχρι τώρα προτάσεις του αρμόδιου υπουργείου εργασίας δεν συναντούν την αποδοχή των δανειστών.
Το μέτρο της αύξησης των εισφορών θεωρείται ότι θα πλήξει την ήδη αναιμική απασχόληση ενώ και η νέα θεωρία που θέλει την επιβολή τέλους πάνω από κάποιο ύψος για τις τραπεζικές συναλλαγές θεωρείται αντιαναπτυξιακό. Διαφορές υπάρχουν και στο ενιαίο ποσοστό αναπλήρωσης ( 48% λένε οι δανειστές 65% το υπουργείο εργασίας ).
Το ασφαλιστικό είναι θέμα στο οποίο οι δανειστές δεν θα υποχωρήσουν αν δεν πάρουν αυτό που θέλουν. Αυτό το έχουν καταστήσει σαφές σε κάθε ευκαιρία .
Δορυφορικό θέμα του ασφαλιστικού αποτελεί και το θέμα των κοινωνικών και προνοιακών επιδομάτων από όπου το πρόγραμμα προβλέπει μέσω καλύτερης στοχοθέτησης εξοικονόμηση περίπου 900 εκ ευρώ.
Παράλληλα με το ασφαλιστικό θα πρέπει να οριστικοποιηθούν και οι αλλαγές στην αγορά εργασίας οι οποίες έμειναν λίγο πίσω ώστε η Κυβέρνηση να ολοκληρώσει την πρώτη και δεύτερη δόση των προαπαιτούμενων. Στο τραπέζι και πάλι ομαδικές απολύσεις, αλλαγή του συνδικαλιστικού νόμου και – ίσως- θέμα κατώτερου μισθού αν το ΔΝΤ επιμείνει στις θέσεις του.
Τράπεζες – κόκκινα δάνεια
Στο θέμα των τραπεζών η βασική πρόκληση είναι η επανεκκίνηση της χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας.
Σε πρώτη φάση θα πρέπει να ολοκληρωθεί η ανακεφαλαιοποίηση του συνόλου του τραπεζικού συστήματος ώστε να βελτιωθεί η χρηματοοικονομική τους εικόνα . Η χρηματοδότηση της οικονομίας περνά και από άλλα τρία στάδια «προπαρασκευής».
Την εκκαθάριση του 45% των συνολικών χορηγήσεων που είναι σε καθυστέρηση λόγω της πολύχρονης οικονομικής κρίσης. Με την σταδιακή εκκαθάριση θα απελευθερωθούν κεφάλαια που σήμερα είναι προβλέψεις επισφαλειών δίνοντας περιθώριο για την χρηματοδότηση της οικονομίας. Όλα θα κριθούν από το πόσο ορθολογικά να κινηθεί η νέα αγορά δανείων που νομοθετήθηκε ήδη από το 2015 και θα λειτουργήσει για πρώτη φορά στην Ελλάδα αλλά και από τις κινήσεις των ίδιων των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που έχουν εκδώσει τα δάνεια . Αν χαθούν περιουσίες μικρομεσαίων επιχειρήσεων ή νοικοκυριών για να εκκαθαριστούν γρήγορα τα κόκκινα δάνεια θα συνεχιστεί και η δυσπιστία επιχειρήσεων και νοικοκυριών προς τον τραπεζικό δανεισμό.
Η σταδιακή ανάκτηση της εμπιστοσύνης των καταθετών που θα μεταφέρουν ξανά τα χρήματά τους στις ελληνικές Τράπεζες είτε από το « στρώμα» είτε από το εξωτερικό. Κάτι τέτοιο έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση πολιτική οικονομική και κοινωνική ετοιμότητα που είναι δύσκολη σε περίοδο σκληρών μέτρων. Τελευταίο βήμα σε αυτή την κατεύθυνση θα είναι η άρση των κεφαλαιακών ελέγχων που ταλαιπωρούν την οικονομία από τα τέλη του περασμένου Ιουνίου.
Επανεκκίνηση της οικονομίας
Οι υποσχέσεις από Κυβερνητικά στελέχη για επάνοδο της οικονομίας σε θετικό ρυθμό ανάπτυξης από το δεύτερο μισό του 2016 θα πρέπει να υποστηριχτούν με συγκεκριμένες δράσεις.
Το πρώτο είναι να γίνει ουσιαστική και όχι «επικοινωνιακή» διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων από το ΕΣΠΑ και το ΕΣΠΑ ΙΙ. Ο αρμόδιος ΓΓ κ Αλέξης Χαρίτσης δίνει υποσχέσεις για δημόσιες επενδύσεις που θα φτάσουν τα 8 δισ. ευρώ μέσα στο 2016 μαζί βέβαια με την χρηματοδότηση των διεθνών οργανισμών (EIB, EBRD, IBRD κ.α.). Ωστόσο το 2015 σημαδεύτηκε από μεγάλες καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων του ΕΣΠΑ σε βαθμό που να μιλούμε στο τέλος του χρόνου για απώλεια κοινοτικών πόρων 2 δισ. ευρώ.
Η πρόκληση βρίσκεται και εδώ στον έγκαιρο σχεδιασμό έργων και όχι τόσο σε εντυπωσιακές δηλώσεις για μεγάλα ποσά. Οι πρωτοβουλίες για ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας , της καινοτομίας , και του νέου αναπτυξιακού δεν θα έχουν κανένα πρακτικό αποτέλεσμα για το 2016 και ίσως για το 2017 . Ακόμη και αν υπάρξει η κατάλληλη καθοδήγηση και δημοσιότητα για τα προγράμματα είναι αμφίβολο αν οι εμπορικές τράπεζες θα επιχειρήσουν σε αυτό το χώρο. Ακόμη και η πρωτοβουλία για τις μικροπιστώσεις είναι μεν θετική ως κατεύθυνση αλλά θα πάρει και αυτή πολύ καιρό για να αποδώσει .
Η λύση για το χρέος
Η λύση που θα δοθεί για το χρέος θα κριθεί από το μπρά ντε φερ μεταξύ του ΔΝΤ και της ΕΕ με την Ελλάδα να προσέρχεται με ειδική ομάδα στο διάλογο χωρίς όμως να έχει πολλές πιθανότητες να εισακουστεί .
Ως γνωστό το ΔΝΤ προτείνει τολμηρή μείωση της επιβάρυνσης για τα ευρωπαϊκά δάνεια τα όποια φτάνουν μέχρι στιγμής τα 205 δισ. ευρώ
Η ΕΕ υποστηρίζει ότι η λύση βρίσκεται στην εξασφάλιση της «διαχειρισιμότητας» του χρέους και μάλιστα με δόσεις και ανταλλάγματα . Δηλαδή την βιωσιμότητα που βασίζεται στον δείκτη ότι η ετήσιες υποχρεώσεις χρέους δεν θα πρέπει να ξεπερνούν το 15% του ΑΕΠ. Με βάση τις λήξεις του χρέους μέχρι και το 2030 το πρώτο μεγάλο πρόβλημα με τις υποχρεώσεις χρέους καταγράφεται την τριετία 2022-2024 όπου η Ελλάδα θα πρέπει να αποπληρώσει συνολικά τοκοχρεολύσια συνολικού ύψους 86,33 δισ. από τα οποία τα 33,36 δισ. το 2022 τα 28,75 δισ. ευρώ το 2023 και τα 24,25 δισ. ευρώ το 2024.
Ο λόγος είναι ότι το 2022 λήγει η περίοδος χάρητος για την αποπληρωμή των τόκων και οι πληρωμές έρχονται μαζεμένες . Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο για το 2022 η Ελλάδα θα πρέπει να πληρώσει 8,9 δισ. για χρεολύσια και 24,46 δισ. ευρώ για τόκους κυρίως των Ευρωπαϊκών δανείων .
Με δεδομένο ότι η χρηματοδότηση του χρέους είναι εξασφαλισμένη μέχρι και το 2018 η λύση θα βασίζεται στην επέκταση του χρόνου αποπληρωμής των χρεολυσίων από τα 31,7 δισ. στα 50 χρόνια .Παράλληλα συζητείται μια μετατροπή των χαμηλών μεν αλλά κυμαινόμενων επιτοκίων δανεισμού σε σταθερά ώστε οι υποχρεώσεις να μην επηρεάζονται από μια αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ . Η πρώτη δόση θα συνοδευτεί με ένα αυξημένο επίπεδο εποπτείας του ελληνικού προγράμματος μέχρι και το 2022 . Τότε θα υπάρξει μια δεύτερη δόση κεφαλαιοποίησης τόκων με ένα νέο δάνειο από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας που θεωρείται ότι θα λύσει σε μακροπρόθεσμη βάση το πρόβλημα με το ελληνικό χρέος .
Το βέβαιο είναι ότι αν η λύση που θα δοθεί δεν εξασφαλίζει βιωσιμότητα του χρέους το ΔΝΤ δεν θα συμμετέχει στο ελληνικό πρόγραμμα όσο κι αν πιέζει η Γερμανία στην κατεύθυνση .
Πηγή: Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής
στο 