Τις ειδοποιούς διαφορές ανάμεσα στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες
«ασθενείς» της Ευρωζώνης οι οποίες κατάφεραν να βγουν από τα μνημόνια- σε
αντίθεση με τη χώρα μας- υπογράμμισε στην ομιλία του στο συνέδριο του γραφείου
Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή με τίτλο «Κρίση, μεταρρυθμίσεις, ανάπτυξη»
ο καθηγητής Παναγιώτης Λιαργκόβας.
Όπως τόνισε ο ίδιος, μια πρώτη διαφορά είναι ότι οι αρχικές οικονομικές
συνθήκες στην Ελλάδα σε σύγκριση με τις άλλες χώρες, ήταν σε πολύ πιο άσχημη
κατάσταση. Τα ελλείμματα του κρατικού και εξωτερικού τομέα και το χρέος ήταν
υψηλότερα. Η δημόσια διοίκηση ήταν αδύναμη. Οι θεσμοί δεν ήταν ισχυροί και δεν
λειτουργούσαν αποτελεσματικά ενώ ο κρατικοδίαιτος ιδιωτικός τομέας είχε
απαξιωθεί. Το προβλήματα δηλαδή της οικονομίας μας ήταν πολλαπλά, η κρίση μας
βρήκε απροετοίμαστους και βέβαια όλες τις προηγούμενες δεκαετίες αναβάλαμε τις
λύσεις των προβλημάτων (με ορισμένες εξαιρέσεις) για το μέλλον».
Μια δεύτερη διαφορά σύμφωνα με τον κ. Λιαργκόβα, είναι ότι
το μείγμα δημοσιονομικής προσαρμογής βασίστηκε (και στα τρία Μνημόνια)
λανθασμένα κατά κύριο λόγο στην αύξηση της φορολογίας και όχι στη μείωση των
δαπανών. Η αύξηση της φορολογίας αποθαρρύνει την ανάπτυξη. Αλλοιώνει τα κίνητρα
των ατόμων, αυξάνει τη φοροδιαφυγή, διώχνει επιχειρήσεις και δυναμικά στοιχεία
από τη χώρα. Οι συνεχείς φορολογικές αυξήσεις εξαντλούν τη φοροδοτική ικανότητα
ακόμα και των συνεπών φορολογούμενων. Αυτό άλλωστε αποδεικνύεται από την
ραγδαία αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών των ιδιωτών προς το δημόσιο.
Μια τρίτη διαφορά που εντόπισε ο καθηγητής στην ομιλία του,
ήταν ότι εκτός των δημοσιονομικών (δηλαδή μειώσεις μισθών και συντάξεων) και
φορολογικών μέτρων, τα περισσότερα διαρθρωτικά μέτρα δεν εφαρμόστηκαν όπως
έπρεπε. Δεν υπήρξε συνολικό στρατηγικό σχέδιο μεταρρυθμίσεων. Δεν ακολουθήθηκε
συγκεκριμένη χρονική ακολουθία στις μεταρρυθμίσεις. Δεν υπήρξε συνέχεια και
συνέργεια. Και το κυριότερο, δεν εφαρμόστηκαν πλήρως πολλές μεταρρυθμίσεις. Και
μισή εφαρμογή ισοδυναμεί με καθόλου εφαρμογή. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί της ΕΕ
ικανοποιούνταν βλέποντας την ψήφιση των σχετικών νόμων. Όμως οι σχετικές
εφαρμοστικές ρυθμίσεις (Υπουργικές αποφάσεις και εγκύκλιοι) δεν έβγαιναν στην
ώρα τους και επομένως τίποτε δεν άλλαζε.
«Μια ακόμη διαφορά είναι ότι στη χώρα μας υποτιμούμε τις
επιπτώσεις της αβεβαιότητας στη γενική κατεύθυνση της οικονομικής πολιτικής και
σε επιμέρους περιοχές της (όπως μεταρρυθμίσεις, αποκρατικοποιήσεις κ.ά.) Την
αβεβαιότητα τροφοδοτούν οι συνεχείς διαπραγματεύσεις και αναζητήσεις «ισοδυνάμων»
για να γίνουν τροποποιήσεις, οι ασάφειες σε φορολογικά ζητήματα (φορολόγηση
μισθώματος ακινήτων, ΦΠΑ στην εκπαίδευση, ΕΝΦΙΑ), οι ανασχεδιασμοί στο
ασφαλιστικό, οι ασάφειες στην κατεύθυνση των ιδιωτικοποιήσεων, των εργασιακών
ρυθμίσεων κ.ά. Την αβεβαιότητα τροφοδοτεί και η απουσία ενστερνισμού του
προγράμματος από τις ελληνικές αρχές, καθώς η οικονομική του φιλοσοφία (που
έρχεται σε σύγκρουση με παραδοσιακές αντιλήψεις για το ρόλο του κράτους και της
αγοράς) συχνά αμφισβητείται στην πράξη.
Τέλος, το βάρος της δημοσιονομικής προσαρμογής (και στα τρία
προγράμματα) δεν κατανεμήθηκε δίκαια. Έπληξε
περισσότερο τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (π.χ. τους νέους, τους
ηλικιωμένους, τις γυναίκες, τους φτωχούς). Το αποτέλεσμα ήταν να διογκωθούν οι
εισοδηματικές ανισότητες, δηλαδή το χάσμα ανάμεσα στους πλουσιότερους και τους
φτωχότερους, όπως δείχνουν όλοι οι σχετικοί δείκτες (π.χ. δείκτης Gini). Όμως,
είναι κοινά αποδεκτό στην διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα, ότι η διόγκωση των
ανισοτήτων εξουδετερώνει και το ύψος αλλά και την βιωσιμότητα της ανάπτυξης,
την οποία επιδιώκει η ίδια η δημοσιονομική εξυγίανση» υποστήριξε ο κ.
Λιαργκόβας.
Καταλήγοντας ο ίδιος είπε πως «η ιστορία μας βοηθά να
μάθουμε και να αποφύγουμε τα σφάλματα του παρελθόντος και να καλλιεργήσουμε μια
συνείδηση, η οποία θα παίρνει υπόψη της, όλα τα διδάγματα και τα μαθήματα από
αυτή την εμπειρία. Αυτή είναι η μόνη δυνατότητα που έχουμε. Και η μόνη δυνατή
αντίδραση στην κρίση που βιώνουμε σήμερα. Από εμάς εξαρτάται αν θα μάθουμε κάτι
από την ιστορία μας, αν θα μπορέσουμε να κάνουμε κάτι για να ξεπεράσουμε την
κρίση, αν θα ξαναρχίσει ή όχι ο στρόβιλος των σφαλμάτων, αν θα προκαλέσουμε την
τύχη μας ή αν θα προσπαθήσουμε να την προλάβουμε».