Κωνσταντόπουλος : Οι ελληνικές εξαγωγές δεν έχουν ταβάνι

Ο κ. Κωνσταντόπουλος επισημαίνει ότι ο μικρός κλήρος στην Ελλάδα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους των εξαγωγών αγροδιατροφικών προϊόντων και άρα και της τιμής τους, με ό,τι αυτό σημαίνει για την ανταγωνιστικότητά τους στις αγορές του εξωτερικού και καταθέτει πρόταση για διάθεση μεγάλων γαιών ιδιοκτησίας του Δημοσίου σε Έλληνες και ξένους επενδυτές, οι οποίοι θα αναπτύξουν καλλιέργειες μεγάλης έκτασης και μεταποιητικές επιχειρήσεις (ρίχνοντας έτσι το κοστολόγιο).

Επιπλέον ο κ. Κωνσταντόπουλος σημειώνει ότι «δεν θεωρεί καθόλου συγκυριακή την αύξηση των ελληνικών εξαγωγών σε ποσοστό άνω του 13% στο πρώτο τρίμηνο του 2018» και θεωρεί ότι η τάση θα συνεχιστεί καθ΄ όλη τη διάρκεια του τρέχοντος έτους.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του κ.Κωνσταντόπουλου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ:

ΕΡ. Σε τι ύψος θεωρείτε ότι θα μπορούσαν ρεαλιστικά να φτάσουν στην επόμενη δεκαετία οι ελληνικές εξαγωγές και ποιοι κλάδοι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως κινητήρια δύναμη σε μια τέτοια άνοδο;

Το πιστεύω και το εννοώ ότι οι ελληνικές εξαγωγές δεν έχουν ταβάνι. Κυρίως επειδή το διεθνές momentum ευνοεί τις ελληνικές εξαγωγές και τα ελληνικά προϊόντα και δεν το λέω τυχαίο αυτό. Μπορεί να ξεπεράσουν κατά πολύ τον πήχη του εθνικού πλεονάσματος που έχουν βάλει οι ελληνικές κυβερνήσεις, και να διαλύσουν τις όποιες δυσμενείς συνέπειες σε άλλους κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Δεν θέλω να κάνω προβλέψεις για νούμερα. Νομίζω όμως ότι αν πυροδοτήσουμε τα κατάλληλα εργαλεία, οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες (…) Ως προς τους κλάδους, θα ξεκινήσω από τον αγροδιατροφικό. Εδώ η διεθνής τάση είναι για υγιεινά προϊόντα (…) και τέτοια προϊόντα είναι τα προϊόντα της πυραμίδας της μεσογειακής διατροφής και δίαιτας, το ελαιόλαδο με τις πολυφαινόλες ή οι ελιές Καλαμάτας ή η φέτα…Για όλα αυτά τα προϊόντα της μεσογειακής δίαιτας υπάρχει μια τάση που ακολουθείται πλέον σε όλον τον κόσμο. Και στις ΗΠΑ καταγράφεται ραγδαία τάση προς υγιεινά προϊόντα (…) και η ζήτηση πολλαπλασιάζεται κάθε χρόνο. Η τάση στον αγροδιατροφικό τομέα είναι αυξητική και θα συνεχίσει να είναι, με βάση όλα τα μηνύματα και τις ενδείξεις που έχουμε από όλον τον κόσμο.

Σημαντική προοπτική υπάρχει και για τα ξαδερφάκια του τομέα των τροφίμων, τα ελληνικά κρασιά. Έχουν πλεονεκτήματα, αλλά και μειονεκτήματα, τα μειονεκτήματα σχετίζονται κυρίως με τον περιορισμένο όγκο παραγωγής ανά οινοποιείο, που πολλές φορές δεν επαρκεί για να καλύψει τη ζήτηση. Έχουμε κατακερματισμό σε μικρά οινοποιεία και το ίδιο πρόβλημα εντοπίζεται βέβαια και στον αγροδιατροφικό τομέα, όπου είμαστε λίγο ακριβοί λόγω του πολύ μικρού κλήρου στις καλλιέργειες, που αυξάνει το κοστολόγιο. Αν οι μεγάλες γαίες του δημοσίου, δοθούν σε ξένους και Έλληνες επενδυτές, που θα κατορθώσουν να έχουν χαμηλότερο κοστολόγιο, νομίζω μας περιμένουν πολύ καλύτερες ημέρες στον κλάδο. Το συζητήσαμε ήδη με τον κ.Μπράχο (σ.σ. γενικό γραμματέα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Αναπτυξιακής Συνεργασίας του υπουργείου Εξωτερικών), ο οποίος το εισηγήθηκε και ο ίδιος στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και νομίζω θα δρομολογηθούν εξελίξεις (…) Μέλλον έχει φυσικά το ελληνικό μάρμαρο το οποίο πάει καλά και θα πάει καλύτερα. Οι εξαγωγές του πολλαπλασιάζονται και οι εταιρείες του χώρου γνωρίζουν άνθιση, αλλά προοπτική υπάρχει και στα υπόλοιπα δομικά υλικά (…)

Επίσης, κλάδος με προοπτική είναι ο πολιτισμός και εκπαίδευση. Για εξαγωγή πρόκειται ουσιαστικά και εδώ, αφού φέρνει συνάλλαγμα. Π.χ., υπάρχει άλλο μέρος στον κόσμο όπου κάποιος θα μπορούσε να σπουδάσει φιλοσοφία ή αρχαιολογία με τον τρόπο που θα τα σπουδάσει εδώ; Εκατομμύρια νέοι άνθρωποι θα σπούδαζαν πολύ ευχαρίστως στην Ελλάδα, αρκεί να φύγουμε από τις αγκυλώσεις του παρελθόντος. Η εκπαίδευση είναι ένα προϊόν που προς το παρόν δίδεται μόνο από τον δημόσιο τομέα και πρέπει να γίνει απελευθέρωση και στο ιδιωτικό, κάτι που αν συμβεί θα έχουμε ραγδαίες εξελίξεις, προς το καλύτερο φυσικά. Και φυσικά, ο τουρισμός, έχει τεράστιες δυνατότητες και όχι μόνο ο κλασικός, αλλά και ο ιατρικός και ιδίως ο τουρισμός αποκατάστασης, με τα εκατομμύρια συνταξιούχους σε όλον τον κόσμο. Μια σύμβαση με τα ασφαλιστικά ταμεία όλου του κόσμου θα ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση (…). Υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες τόνωσης της ελληνικής οικονομίας, αρκεί να βλέπει προς τα έξω, αρκεί να έχουμε εξωστρέφεια στην πολιτική και τον οραματισμό μας.

ΕΡ. Το πρώτο τρίμηνο του έτους έκλεισε με άνοδο άνω του 13% για τις ελληνικές εξαγωγές. Εκτιμάτε ότι η τάση θα διατηρηθεί στο σύνολο του έτους;

Πιστεύω ότι δεν είναι συγκυριακό καθόλου αυτό το νούμερο (του πρώτου τριμήνου), το 13%. Απηχεί την πραγματικότητα και τη δυναμική των ελληνικών εξαγωγών, που τροφοδοτείται από την τάση της διεθνούς κοινότητας για αναζήτηση ποιοτικών προϊόντων, αλλά και από τη στροφή των ελληνικών επιχειρήσεων στην παραγωγή ακόμη πιο ποιοτικών και ανταγωνιστικών προϊόντων (…).

ΕΡ. Οι αγορές της Ευρώπης παραμένουν η βασική δεξαμενή άντλησης πελατών για τα ελληνικά προϊόντα, αλλά έντονα ανοδική τάση σημειώθηκε στο πρώτο τρίμηνο και σε πολύ πιο μακρινές αγορές. Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται το τοπίο στα επόμενα χρόνια ως προς τους βασικούς πελάτες των ελληνικών προϊόντων;

(…)Οι ευρωπαϊκές αγορές πάντα παραμένουν το δυνατό χαρτί για τις ελληνικές εξαγωγές, λόγω της ενιαίας αγοράς. Η ΕΕ δεν παύει όμως να είναι μια κορεσμένη, δύσκολη και εξόχως ανταγωνιστική αγορά, όπου τα περιθώρια κέρδους για τις ελληνικές επιχειρήσεις είναι πάρα πολύ σφιχτά. Για αυτό και αναζητούμε νέες αγορές σε όλον τον πλανήτη, όπου υπάρχουν περιθώρια κέρδους, όπως η Ινδία, η Ιαπωνία, η Κορέα και η Κίνα, αν και η τελευταία είναι “σφιχτή”, περίεργη αγορά, με λίγο high risk, λόγω των ιδιαιτεροτήτων που υπάρχουν εκεί. Έγιναν τεράστιες προσπάθειες στην Κίνα τα τελευταία χρόνια, αγνοήθηκε όμως η εξίσου μεγάλη αγορά της Ινδίας, που είναι πιο κοντά στα ελληνικά προϊόντα και γεύσεις, σε αντίθεση με την Κίνα, όπου κυριαρχούν εντελώς διαφορετικές γευστικές συνήθειες και άλλη διατροφική κουλτούρα. Άρα λοιπόν, εδώ γίνονται πολύ ωραίες συνεργασίες και έρευνες αγοράς. Προοπτικές υπάρχουν και στην αγορά των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών, των αραβικών αγορών, της Άπω Ανατολής, των ΗΠΑ, του Καναδά, της Αυστραλίας και της αφρικανικής ηπείρου. Στην Αφρική υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες διείσδυσης, οι οποίες παραμένουν όμως αναξιοποίητες.

ΕΡ. Πόσο ικανοποιημένος είσαστε από τα αντανακλαστικά των ελληνικών υπηρεσιών ως προς την αντιμετώπιση θεμάτων των ελληνικών εξαγωγών, που χρήζουν άμεσης επίλυσης, αλλά και από τη λειτουργία των γραφείων ΟΕΥ;

Χρειάζεται συνέπεια κινήσεων, είμαστε όλοι στην ίδια βάρκα, είτε εξαγωγείς είτε οικονομική διπλωματία είτε υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης είτε τελωνεία, όλοι θέλουμε να περάσουμε απέναντι και κανένας δεν θέλει να βουλιάξει αυτή η βάρκα. Εγώ θα έλεγα ότι από την πρόσφατη εμπειρία μου στην Ιαπωνία, η υπηρεσία ΟΕΥ εκεί είναι θαυμάσια (…) Ήταν μια ευχάριστη έκπληξη για μένα η προσαρμοστική τους ικανότητα, οι δυνατές τους γνώσεις σε μια αγορά εξαιρετικά δύσκολη (…) Αλλά καλά ήταν και τα αντανακλαστικά άλλων εμπορικών υπηρεσιών στις αραβικές χώρες, πρόσφατα που είχαμε τα προβλήματα στο Κατάρ με κάποια προϊόντα π.χ., ή και σε άλλες χώρες στο εξωτερικό, όπου κατά καιρούς υπάρχουν εμπάργκο και άλλα προβλήματα σε σχέση με εμπορικά σήματα και προϊόντα. Νομίζω ότι θα αδικούσαμε τα γραφεία ΟΕΥ αν λέγαμε ότι δεν δουλεύουν καλά. Είμαστε αρκετά ικανοποιημένοι, μπορούν να γίνουν καλύτεροι φυσικά. Υπάρχει πρόβλημα υποστελέχωσης των υπηρεσιών μας στο εξωτερικό λόγω της οικονομικής δυσπραγίας, αλλά θα πρέπει το υπουργείο Εξωτερικών να καλύψει τα κενά αυτά, να μην αφήσει κενά ανοιχτά στις υπηρεσίες ΟΕΥ (…)

ΕΡ. Υψηλότερα επιτόκια σε σχέση με τον ανταγωνισμό, υψηλότερο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας, έλλειψη επαρκούς ρευστότητας: τι στοιχίζουν στους Έλληνες εξαγωγείς σε όρους ανταγωνιστικότητας;

Ας πάρουμε μια κερδοφόρα εταιρεία, που πάει καλά. Πρέπει να πληρώσει φόρο εισοδήματος 29% -βγάζω την προκαταβολή επόμενου χρόνου- φόρο μερίσματος 15%, και φόρο κοινωνικής αλληλεγγύης 10%. Φτάσαμε στο 54%. Με άλλα λόγια, το κράτος είναι ένας συνέταιρος και μάλιστα όχι συνέταιρος 50%-50%, αλλά έχει το πλειοψηφικό μερίδιο. Και μιλάμε για κερδοφόρες επιχειρήσεις, που θέλουν να συνεχίσουν να είναι κερδοφόρες. Και το κράτος όμως, πρέπει να καταλάβει ότι χρειάζεται να τους δοθούν κίνητρα, για να συνεχίσουν να θέλουν να είναι κερδοφόρες και όχι να μηχανευτούν χίλιους δύο τρόπους για να σταματήσουν να είναι, γιατί δεν συμφέρει πλέον… Το δε κόστος του χρήματος δεν είναι το ίδιο στην Ελλάδα, αλλά κι αυτό το ξεπεράσαμε, γιατί ευτυχώς βλέπουν οι ξένες τράπεζες τις καλές ελληνικές επιχειρήσεις και μπαίνουν μέσα κατευθείαν, μέσω των καταστημάτων που έχουν εδώ, και τις δανείζουν με το ίδιο επιτόκιο που δίνουν στους ξένους πελάτες τους (…) Την ίδια στιγμή, τα capital controls ανάγκασαν πολλές επιχειρήσεις, κυρίως εξαγωγικές κατά 50% έως και 100%, προκειμένου να πληρώσουν τους παραγωγούς τους, να διατηρήσουν νόμιμους λογαριασμούς στο εξωτερικό, και τώρα συνεργάζονται με ξένες τράπεζες, όλα αυτά έχουν δημιουργήσει φαύλο κύκλο (…). Δεν μπορεί ο ανταγωνιστής των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων να δανείζεται με 1% κι αυτοί εδώ να δανείζονται με 3%, 4% ή 5% στην καλύτερη των περιπτώσεων (…) Ως προς την έλλειψη ρευστότητας, οι ελληνικές τράπεζες δίνουν χρήματα αφειδώς σε εταιρείες που δεν έχουν ανάγκη δανεισμού, ενώ δεν δίνουν σε όσους αντιμετωπίζουν τεράστιες δυσκολίες λόγω της οικονομικής κατάστασης, που έχουν βρόγχο στον λαιμό τους, γιατί δεν μπορούν π.χ., να πάρουν πρώτη ύλη εξαιτίας της οικονομικής δυσπραγίας. Και μιλάω και για εταιρείες-κολοσσούς με χιλιάδες εργαζόμενους. Εδώ πρέπει να υπάρξει στρατηγική, ώστε όχι μόνο να μην κλείσουν αλλά και να ορθοποδήσουν, πρέπει να υπάρξει ένα νέο deal (…).

ΕΡ. Στο πλαίσιο της συζήτησης για την επίπτωση που μπορεί να έχουν στις ευρωπαϊκές εξαγωγές οι αμερικανικοί δασμοί, έχετε δηλώσει ότι ενδεχομένως η ΕΕ να πρέπει να αλλάξει τον τρόπο καταβολής των αγροτικών ενισχύσεων… Πώς θα μπορούσε να αλλάξει το σύστημα; Ποια θα ήταν η λύση;

Σε πολλά προϊόντα των ΗΠΑ, ιδιαίτερα από την Καλιφόρνια, είναι συνηθισμένες οι πιέσεις από ευρωπαϊκά προϊόντα που επιδοτούνται και άρα ξεκινούν με χαμηλότερο κοστολόγιο, και άρα δεν είναι ανταγωνιστικά (τα αμερικανικά) σε σύγκριση με τα προϊόντα που έρχονται από τον ευρωπαϊκό νότο. Κι αυτό το είπα και στην Κομισιόν, ότι οι επιδοτήσεις που δίνονται στους Ευρωπαίους αγρότες δεν πρέπει να γίνεται μπούμερανγκ και πρόβλημα για τους Ευρωπαίους εξαγωγείς των αγροτικών προϊόντων (…), να μετατίθεται δηλαδή το πρόβλημα στους τυποποιητές, μεταποιητές και εξαγωγείς των προϊόντων αυτών… Η λύση πρέπει να δοθεί από την Κομισιόν, από όπου ξεκινά το πρόβλημα αυτό. Το ποια θα μπορούσε να είναι αυτή η λύση είναι θέμα διαπραγματεύσεων, που θα πρέπει να το δούμε με τον αρμόδιο Ευρωπαίο επίτροπο, νομίζω όμως ότι υπάρχουν λύσεις.

ΕΡ. Φαίνεται ότι αν δεν αλλάξει κάτι, έχουμε μπροστά μας μια απαιτητική τριετία για την επίλυση των ζητημάτων εμπορικών σημάτων και επωνυμιών μεταξύ Ελλάδας και πΓΔΜ. Τι θεωρείτε ότι μπορεί να γίνει σε αυτό το διάστημα και τι δεν πρέπει σε καμία απολύτως περίπτωση να αμελήσει η ελληνική κυβέρνηση;

Δεν μπορώ να διανοηθώ ότι θα μείνουμε στην τριετία. Και ο ίδιος ο κ.Μπράχος (σ.σ. γενικός γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Αναπτυξιακής Συνεργασίας του υπουργείου Εξωτερικών), σε πρόσφατη συνάντησή μας, μίλησε για εξάμηνο. Το κείμενο λέει “εντός τριετίας”, όχι αναγκαστικά στο τέλος της, και η γνώμη μου είναι ότι πρέπει να επιχειρήσουμε αυτό το θέμα να κλείσει οπωσδήποτε εντός εξαμήνου, γιατί οι άλλοι τρέχουν με τα χίλια για να κατοχυρώσουν εμπορικά σήματα, ονομασίες, επωνυμίες, ΠΟΠ, ΠΓΕ, και εμείς πάμε με ρυθμούς χελώνας λόγω των γνωστών αγκυλώσεων με οργανισμούς πιστοποίησης σε ελλαδικό και ευρωπαϊκό επίπεδο (…) Να φροντίσουμε να μη συζητάμε (για αυτό το διάστημα) με ένα κράτος που έχει διεθνή ονομασία “Βόρεια Μακεδονία”, αλλά να εξακολουθήσουμε να μιλάμε με την πΓΔΜ, με μια ενδιάμεση συμφωνία για το διάστημα των έξι μηνών. Να μην παγιωθεί δηλαδή μια κατάσταση, ότι συζητάνε κάποιες περιφέρειες της Ελλάδας με μια περιοχή που έχει το trademark “Made in North Macedonia”. Από εκεί και πέρα δεν μπορούμε να ξεκινάμε προστατεύοντας μόνο τα προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ (…) Με εξαίρεση τα κρασιά, δεν κατοχυρώσαμε επωνυμίες σε μια σειρά προϊόντων της μεσογειακής δίαιτας για χίλιους λόγους, αλλά από τη ζημία κέρδος δεν μπορεί να βγει τώρα, η ζημία υπάρχει και πρέπει να δούμε από εδώ και πέρα τι θα κάνουμε τους έξι μήνες (…).

ΕΡ. Τι ποσοστό του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών εισφέρουν σήμερα οι βορειοελλαδικές και ποια πιστεύετε ότι θα είναι η τάση στα επόμενα χρόνια;

Η ατμομηχανή των εξαγωγών είναι για χίλιους δύο λόγους η Βόρειος Ελλάς. Ο ΣΕΒΕ έχει έδρα τη Θεσσαλονίκη. Θα συνεχίσει να έχει έμβλημα τον Μεγάλο Αλέξανδρο και παραρτήματα σε διάφορες περιοχές. Έχει ως μέλη επιχειρήσεις από όλη την επικράτεια και θα έχει ακόμη περισσότερες, είναι ο σημαντικότερος -μακράν του δεύτερου- εξαγωγικός σύνδεσμος. Και θέλει να παίξει έναν ρόλο όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και ευρύτερα στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Το 50% των ελληνικών προϊόντων που εξάγονται, αν εξαιρέσει κάποιος τα πετρέλαια, που δεν μπορούν να μπαίνουν στη ζυγαριά αυτή, προέρχεται από τη Βόρεια Ελλάδα, από επιχειρήσεις κατεξοχήν εξαγωγικές. Βέβαια, και τα ΕΛΠΕ είναι μέλος μας. Όσο πάει αυτό (το ποσοστό) θα αυξάνεται, οι εταιρείες μας είναι εξαιρετικά δυνατές, κατεξοχήν εξαγωγικές.

ΕΡ. Σε πολλούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας είναι πλέον υπαρκτό, λόγω του brain drain, το πρόβλημα της έλλειψης εξειδικευμένων στελεχών. Τι συμβαίνει στον κλάδο των εξαγωγών;

Είναι ένα τεράστιο θέμα. Αφορά κυρίως υπαλλήλους της υψηλής μισθολογικής κλίμακας. Ένας υπάλληλος που παίρνει στο χέρι 3.500 ευρώ τον μήνα, στην ελληνική εξαγωγική επιχείρηση στοιχίζει 10.000 ευρώ. Στις ΗΠΑ, όταν πληρώνει 10.000 ο εργοδότης, ο υπάλληλος θα πάρει στο χέρι 7.000-8.000. Υπάρχει μεγάλη διαφορά σε αυτή τη μισθολογική κλίμακα, ενώ ο υπάλληλος των 700 ευρώ θα πάρει σχεδόν τα ίδια. Αυτοί όμως, της υψηλής μισθολογικής κλίμακας, είναι που βγαίνουν στο εξωτερικό και τους αρπάζουν έτοιμους οι μεγάλες πολυεθνικές και οι ανταγωνιστές μας, γιατί εκεί πληρώνονται πάρα πολύ καλά (…) Νομίζω ότι οι κυβερνώντες πρέπει να δουν προσεκτικά το θέμα των ασφαλιστικών εισφορών και της φορολογίας, για να σταματήσει αυτή η αιμορραγία. Το μόνιμο πρόβλημα των εξαγωγικών επιχειρήσεων είναι ότι φεύγουν τα καλύτερα στελέχη μας και μάλιστα δεν πηγαίνουν οπουδήποτε αλλά στους ανταγωνιστές μας.