«Η οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας είναι σε (επώδυνο) πλαίσιο» είναι ο τίτλος του δημοσιεύματος της ιστοσελίδας των Financial Times (FT)
Όπως αναφέρει ο συντάκτης του άρθρου, η Ελλάδα πράγματι κατέγραψε πρόσφατα μια από τις καλύτερες επιδόσεις ανάπτυξης στην Ευρωζώνη ωστόσο σύντομα θα γίνει η φτωχότερη χώρα και για αυτό τον λόγο έχει φτάσει η στιγμή να εξεταστεί -μετά την πανδημία -η ισχυρή οικονομική ανάκαμψη της σε ένα ιστορικό πλαίσιο.
Υπενθυμίζεται δε πως ο οίκος S&P αναθεώρησε την περασμένη εβδομάδα το outlook της χώρας σε «θετικό» επειδή η Ελλάδα εφάρμοσε «ένα πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ευρείας εμβέλειας και αντιμετώπισης μακροχρόνιων σημείων συμφόρησης» και ενίσχυσε την ανάπτυξη της πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Και αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ να μειωθεί. Μάλιστα, το ελληνικό δημόσιο χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 10,8 ποσοστιαίες μονάδες και ανήλθε στο 162% το 2023 όπως έδειξαν τα στοιχεία που δημοσίευσε τη Δευτέρα η Eurostat.
Για την ελληνική οικονομία
Μεταξύ άλλων ο συντάκτης του άρθρου αναφέρεται και στην πορεία της ελληνικής οικονομίας. Το 2023 η ελληνική οικονομία “έτρεξε” με ρυθμό ανάπτυξης 2%, ξεπερνώντας τη συρρίκνωση 0,3 % ανάπτυξη που είχε καταγράψει η Γερμανία. Από το 2019 και συγκεκριμένα πριν την εκδήλωση της πανδημίας, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας της χώρας ήταν σχεδόν διπλάσιος από αυτόν της Ευρωζώνης. Σημειώνεται δε πως την περασμένη εβδομάδα το ΔΝΤ ανέφερε πως η ελληνική οικονομία θα έχει ανάπτυξη 2% το 2024 και πως θα εξακολουθεί να ξεπερνά τα επόμενα 2 χρόνια τον μέσο ρυθμό ανάπτυξης της Νομισματικής Ένωσης.
Ωστόσο η πρόσφατη ανάκαμψη της οικονομίας της χώρας ανέβασε ελαφρώς το βιοτικό επίπεδο της Ελλάδας σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ τα τελευταία 2 χρόνια – και όχι αρκετά ώστε οι Έλληνες να παύουν να είναι οι φτωχότεροι πολίτες στην Ευρωζώνη. Αυτή είναι μια νέα εξέλιξη για την Ελλάδα, καθώς το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της ήταν παρόμοιο με αυτό του μέσου όρου της ΕΕ μέχρι το 2009. Δεν είναι παράλογο να περιμένουμε πως η Ελλάδα θα γίνει σύντομα η φτωχότερη χώρα της ΕΕ παρόλο που το χάσμα με τη Βουλγαρία μειώνεται απότομα, διερωτήθηκε ο συντάκτης του άρθρου.
Για τον τουρισμό
Οι FT αναφέρονται και στους ισχυρούς αριθμούς που σημειώνει ο τουρισμός της Ελλάδας. Η ισχυρή τουριστική κίνηση -που συμβαδίζει με τη βελτίωση της αγοράς εργασίας και την αύξηση της κατανάλωσης -βοηθά τη χώρα. Αυτό ισχύει και για τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόζει η χώρα προκειμένου να άρει τα εμπόδια στην ανάπτυξη, όπως στην αύξηση της ψηφιακής πρόσβασης στις δημόσιες υπηρεσίες, στην επιτάχυνση των δικαστικών αποφάσεων και στην βελτίωση της διαφάνειας και των δημόσιων οικονομικών. «Η νέα πολιτική σταθερότητα και η έντονη δημοσιονομική εξυγίανση καθιστούν την Ελλάδα πολύ πιο ελκυστική χώρα για επενδύσεις από ό,τι στο παρελθόν» είπε μεταξύ άλλων στο FTAV ο οικονομολόγος της BNP Paribas, Γκιγιόμ Ντεριέν.
Πώς συμβαδίζουν η ισχυρή ανάκαμψη της Ελλάδας με την φτώχεια- αυτές οι δύο αντίθετες ιστορίες;
Μεταξύ άλλων ο συντάκτης του άρθρου διερωτάται «πώς συμβαδίζει η ισχυρή ανάκαμψη της Ελλάδας με την φτώχεια- αυτές οι δύο αντίθετες ιστορίες ».Η απάντηση βρίσκεται στον απόηχο της οικονομικής κρίσης και της λιτότητας που ακολούθησε την κρίση του 2010, όπως αναφέρει ο συντάκτης του άρθρου.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα οι δαπάνες της Ελλάδας μειώθηκαν ωστόσο αυξήθηκαν οι φόροι προκειμένου η χώρα να εξασφαλίσει τη διάσωση της από το ΔΝΤ και την ΕΕ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά να πιεστούν οικονομικά και η οικονομία της χώρας να “κατεδαφιστεί”. Πάντως η οικονομική ζημιά της Ελλάδας ήταν τεράστια για τη χώρα και ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας της χώρας συρρικνώθηκε σχεδόν κατά 30%.
Μάλιστα το 2016, Ελλάδα κατέγραψε μείωση στις καταναλωτικές δαπάνες (- 24%), στις κρατικές δαπάνες (-20%) και στις επενδύσεις (- 65%). Το ίδιο χρονικό διάστημα, η μεταποιητική δραστηριότητα της Ελλάδας μειώθηκε σχεδόν στο μισό, το λιανικό εμπόριο και η επαγγελματική δραστηριότητα συρρικνώθηκαν σχεδόν κατά το 1/3 ωστόσο η ανεργία της χώρας σκαρφάλωσε σε ιστορικά υψηλά επίπεδα καθώς το ποσοστό της αυξήθηκε σχεδόν 30%. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, η ελληνική οικονομία να είναι σήμερα περίπου 19%. Ο ρυθμός ανάπτυξης της είναι μικρότερος από ό,τι ήταν το 2007 παρά την ισχυρή ανάκαμψη που έχει η χώρα μετά τη λήξη της πανδημίας. Ενώ την ίδια στιγμή ο ρυθμός της οικονομίας της ΕΕ στο σύνολό της έχει αυξηθεί κατά 17%.
Το οικονομικό χτύπημα για τη χώρα είναι σχεδόν άνευ προηγουμένου στη σύγχρονη εποχή εάν συγκριθεί αυτό μόνο με τη Μεγάλη Ύφεση των ΗΠΑ που έγινε στη δεκαετία του 1930, είπε ο επικεφαλής οικονομολόγος στη Mazars Wealth Management, Γιώργος Λαγαριάς.
Οι μισθοί
Ενώ όσον αφορά στους πραγματικούς μισθούς των εργαζομένων της χώρας οι FT αναφέρουν πως αυτοί μειώθηκαν σταθερά μέχρι το 2022 και πως αυτοί έχουν συρρικνωθεί κατά 30% από τα προ της οικονομικής κρίσης επίπεδά τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η Ελλάδα να έχει έναν από τους χαμηλότερους μέσους μισθούς μεταξύ των ανεπτυγμένων οικονομιών. Αξιοσημείωτο είναι δε πως έχει σχεδόν αφανιστεί ο κατασκευαστικός τομέας, ένας σημαντικός μοχλός ανάπτυξης πριν από την κρίση.
Επίσης από το 2008 οι επενδύσεις σε κατοικίες έχουν μειωθεί στο 2% του ΑΕΠ. Αυτό ήταν το χαμηλότερο ποσοστό που καταγράφηκε μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης. Υπενθυμίζεται δε πως οι επενδύσεις σε κατοικίες αντιπροσώπευαν πάνω από το 10% του ΑΕΠ. «Η Ελλάδα έχει πλέον ένα λιγότερο μη ισορροπημένο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης. Αυτό είναι ένα θετικό στοιχείο ωστόσο η πτώση της κατασκευαστικής δραστηριότητας δεν έχει ακόμη εξισορροπηθεί πλήρως από την επέκταση σε νέους τομείς» είπε μεταξύ άλλων ο Ντεριέν της BNPΡ.
Οι ανησυχίες για τις μακροπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές της χώρας
Τις ανησυχίες τους για τις μακροπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές της χώρας εκφράζουν οι ειδικοί στους FT.
Η ανάπτυξη της οικονομίας της Ελλάδας θα παραμείνει υποτονική και αναμένεται να χρειαστούν πολλά χρόνια «επίμονων μεταρρυθμίσεων» προκειμένου να επιστρέψει η χώρα στα επίπεδα που ήταν το 2007 σημειώνει ο Λαγαριάς.
Από την πλευρά ο Ντεριέν εκτιμά πως οι περιορισμένες επενδύσεις στη χώρα και η υποτονική παραγωγικότητα θα εξακολουθούν να περιορίζουν τις οικονομικές δυνατότητες της Ελλάδας.
Υπενθυμίζεται δε πως το ΔΝΤ ανέφερε σε πρόσφατη έκθεση του για την Ελλάδα πως θεωρείται κίνδυνος η κλιματική αλλαγή για τη χώρα. Το 90% της τουριστικής υποδομής της Ελλάδας και το 80% των βιομηχανικών δραστηριοτήτων βρίσκονται σε περιοχές που εκτίθενται σε υψηλούς κλιματικούς κινδύνους – αλλά και τα ολοένα πιο θλιβερά δημογραφικά στοιχεία σημείωσε.
Αξιοσημείωτο είναι δε πως ο αριθμός των γεννήσεων στην Ελλάδα υποχώρησε σε χαμηλό 9 δεκαετιών, το 2022, και αυτό επιδείνωσε τη γήρανση της χώρας και συρρίκνωσε τον πληθυσμό της διότι πολλοί νέοι την εγκαταλείπουν σε ετήσια βάση .
Σε κάθε περίπτωση η συνολική οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας θα πρέπει να γιορταστεί, ωστόσο θα πρέπει αυτή να εξεταστεί καθώς η οικονομική κρίση της άφησε μια “τρύπα” από την οποία μπορεί να χρειαστεί μια γενιά για να βγει, καταλήγει ο συντάκτης του άρθρου των FT.
στο 