Τα τεκμήρια της εφορίας προκαλούν κάθε χρόνο “πονοκέφαλο” όταν έρχεται η ώρα των φορολογικών δηλώσεων. Όμως έχουν τη δυνατότητα να αποφύγουν τις παγίδες υπερφορολόγησης που κρύβει η εφαρμογή των τεκμηρίων της εφορίας (των αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης και των δαπανών απόκτησης περιουσιακών στοιχείων των άρθρων 31 και 32 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος).
Όπως αναφέρει ο Ελεύθερος Τύπος, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία (παράγραφος 2 του άρθρου 34 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος), κάθε φορολογούμενος μπορεί να καλύψει τυχόν προστιθέμενη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος που προκύπτει λόγω εφαρμογής τεκμηρίων αναγράφοντας στη φορολογική δήλωση που θα υποβάλει φέτος για τα εισοδήματα του 2022 έως και 9 διαφορετικές κατηγορίες ποσών, που είναι οι εξής:
1 Πραγματικά εισοδήματα τα οποία απέκτησαν το 2022 ο ίδιος ο φορολογούμενος, η σύζυγός του και τα εξαρτώμενα μέλη της οικογενείας του και τα οποία απαλλάσσονται από το φόρο ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο. Ως τέτοια εισοδήματα θεωρούνται τα επιδόματα ανεργίας, τα κέρδη από μετοχές και αμοιβαία κεφάλαια, οι τόκοι από REPOS, έντοκα γραμμάτια και ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, οι τόκοι από καταθέσεις στις τράπεζες, τα επιδόματα επικινδυνότητας κ.λπ. Στην κατηγορία αυτή συμπεριλαμβάνονται και εισπραχθέντα ποσά που απαλλάσσονται τόσο από το φόρο εισοδήματος όσο και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης, όπως για παράδειγμα τα επιδόματα τέκνων που εισπράχθηκαν από τον ΟΠΕΚΑ, οι μισθοί, οι συντάξεις και η πάγια αντιμισθία των ολικά τυφλών και των κινητικά αναπήρων 80% και άνω, η αποζημίωση λόγω διακοπής εργασιακής σχέσης κ.λπ.
Πολλά από τα ποσά αυτά αναρτώνται από την ΑΑΔΕ σε αναδυόμενους πληροφοριακούς πίνακες για να συμπληρωθούν από τους ίδιους τους φορολογουμένους σε συγκεκριμένους κωδικούς του πίνακα 4 ή προσυμπληρώνονται από την ΑΑΔΕ σε συγκεκριμένους κωδικούς του Πίνακα 6 του εντύπου της φορολογικής δήλωσης (στους κωδικούς 619-620 του Πίνακα 6 τα περισσότερα από τα ποσά αυτής της κατηγορίας και στους κωδικούς 661-662 του Πίνακα 6 τα ποσά των επιδομάτων ανεργίας), εφόσον οι φορείς που τα κατέβαλαν εντός του 2022 έχουν αποστείλει ηλεκτρονικά στην ΑΑΔΕ τα αρχεία με τα σχετικά στοιχεία.
Εφόσον οι φορείς που κατέβαλαν τα ποσά αυτά δεν υπέβαλαν ηλεκτρονικά στην ΑΑΔΕ τα σχετικά αρχεία, τότε ο φορολογούμενος, η σύζυγός του ή τα εξαρτώμενα τέκνα τους που έχουν εισπράξει τα εν λόγω ποσά εντός του 2022 πρέπει να τα αναγράψουν στους κωδικούς 659-660 του Πίνακα 6 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης. Στην περίπτωση αυτή, ο φορολογούμενος θα πρέπει να έχει συγκεντρώσει και να έχει διαφυλάξει όλα τα δικαιολογητικά έγγραφα που αποδεικνύουν την είσπραξη των ποσών αυτών, δηλαδή τις βεβαιώσεις που οφείλουν να έχουν εκδώσει τα νομικά πρόσωπα τα οποία κατέβαλαν τα συγκεκριμένα ποσά.
2. Χρηματικά ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα και αποκτήθηκαν εντός του 2022 από τον φορολογούμενο ή τη σύζυγό του. Τέτοια ποσά είναι π.χ. το εφάπαξ που έλαβε ο φορολογούμενος ως συνταξιούχος, μια αποζημίωση που εισέπραξε από την ασφαλιστική του εταιρία ή μια αποζημίωση που έλαβε για ηθική βλάβη, οι υποτροφίες, οι έκτακτες εφάπαξ οικονομικές ενισχύσεις που καταβλήθηκαν σε πληγέντες από φυσικές καταστροφές, η κρατική ενίσχυση που δόθηκε το 2022 σε δανειολήπτες μέσω του προγράμματος «Γέφυρα», τα προνοιακά επιδόματα του ΟΠΕΚΑ (επιδόματα αναπήρων κ.λπ.), το εξωιδρυματικό επίδομα και κάθε συναφές ποσό που καταβλήθηκε σε ειδικές κατηγορίες ατόμων με αναπηρίες, το επίδομα γέννησης κ.λπ.
Και στην περίπτωση αυτή, ο φορολογούμενος θα πρέπει να έχει συγκεντρώσει και να έχει διαφυλάξει τα δικαιολογητικά έγγραφα που αποδεικνύουν την είσπραξη των ποσών αυτών, δηλαδή τις βεβαιώσεις που οφείλουν να έχουν εκδώσει οι νομικές οντότητες οι οποίες κατέβαλαν τα συγκεκριμένα ποσά, ή άλλα αποδεικτικά στοιχεία σε έντυπη ή σε ηλεκτρονική μορφή.
Τα ποσά αυτής της κατηγορίας δηλώνονται στον κωδικό 781 του Πίνακα 6 του Ε1 από τον φορολογούμενο και στον κωδικό 782 του Πίνακα 6 από τη σύζυγο.
3. Τα εισπραχθέντα, από εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα, ποσά των αποζημιώσεων ειδικού σκοπού, τα οποία τους καταβλήθηκαν το 2022 από το Δημόσιο λόγω του γεγονότος ότι οι συμβάσεις εργασίας τους τέθηκαν σε αναστολή, καθώς και τα ποσά των κρατικών επιδοτήσεων στους μισθούς των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα που χορηγήθηκαν στο πλαίσιο της εφαρμογής του προγράμματος «ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ». Πρόκειται για έκτακτες ενισχύσεις που καταβλήθηκαν με σκοπό να αντιμετωπιστούν οι εισοδηματικές απώλειες των εργαζομένων εξαιτίας των μέτρων περιορισμού των μετακινήσεων και των δυνατοτήτων παροχής εργασίας τα οποία εφαρμόστηκαν για την αποτροπή της διάδοσης του κορονοϊού. Στην κατηγορία των έκτακτων αυτών ενισχύσεων εντάσσονται και τα ποσά που εισπράχθηκαν εντός του 2022 με τη μορφή επιστρεπτέας προκαταβολής από επιχειρήσεις πληγείσες οικονομικά λόγω της εμφάνισης και διάδοσης του κορονοϊού.
Τα ποσά αυτά προσυμπληρώνονται από τις υπηρεσίες της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) στους κωδικούς 781-782 του ηλεκτρονικού εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης.
4. Χρηματικά ποσά που εισήγαγε στην Ελλάδα ο φορολογούμενος το 2022 είτε σε ευρώ είτε σε συνάλλαγμα, εφόσον η απόκτησή τους στο εξωτερικό δικαιολογείται. Για την απόδειξη των ποσών αυτών απαιτείται το πρωτότυπο παραστατικό που εκδίδει κάθε τράπεζα όταν εισάγονται χρηματικά κεφάλαια από το εξωτερικό. Μεταξύ των παραστατικών περιλαμβάνεται και η μοναδική βεβαίωση αγοράς συναλλάγματος.
Τα ποσά που εισήγαγε ο φορολογούμενος στην Ελλάδα το 2022 πρέπει να δηλωθούν στους κωδικούς 781-782 του Πίνακα 6 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.
5. Δάνεια που έλαβε ο φορολογούμενος εντός του 2022 από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους. Η σύναψη δανείου με τραπεζικό ίδρυμα αποδεικνύεται από το κείμενο της σχετικής σύμβασης που έχει υπογραφεί από τον φορολογούμενο, ενώ η σύναψη δανείου με ιδιώτη αποδεικνύεται από συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο που έχει χαρτοσημανθεί.
Τα ληφθέντα εντός του 2022 ποσά δανείων αναγράφονται στους κωδικούς 781-782 του Πίνακα 6 της φορολογικής δήλωσης.
6. Ποσά που εισέπραξε το 2022 ο φορολογούμενος είτε από δωρεές είτε από γονικές παροχές. Για να αποδείξει ο φορολογούμενος ότι εισέπραξε εντός του 2022 τέτοια ποσά, θα πρέπει η σχετική φορολογική δήλωση να έχει υποβληθεί εντός εξαμήνου από την είσπραξή τους.
Τα ποσά των χρηματικών δωρεών-γονικών παροχών δηλώνονται στους κωδικούς 781-782 του Πίνακα 6.
7. Κέρδη από λαχεία, ΠPOΠO, ΛOTTO, TZΟKEP, Προκαθορισμένο Στοίχημα και άλλα τυχερά παιχνίδια. Τα ποσά των κερδών από τυχερά παιχνίδια λαμβάνονται υπόψη μόνο εφόσον αφαιρεθεί η δαπάνη του φορολογουμένου για την αγορά του κουπονιού ή του δελτίου ή του λαχείου που κέρδισε. Για να αποδειχθεί η είσπραξη κέρδους από τυχερό παιχνίδι ή λαχείο, θα πρέπει ο φορολογούμενος να έχει στη διάθεσή του τη σχετική βεβαίωση.
Τα κέρδη από λαχεία και λοιπά τυχερά παιχνίδια πρέπει να αναγραφούν στους κωδικούς 781-782 του Πίνακα 6.
8. Εσοδα από πώληση περιουσίας
Κάθε έσοδο ή τίμημα που εισέπραξε ο φορολογούμενος εντός του 2022 από την πώληση περιουσιακών στοιχείων του. Ως έσοδα από την πώληση περιουσιακών στοιχείων λαμβάνονται τα ποσά που εισέπραξε ο φορολογούμενος από την πώληση ακινήτων, αυτοκινήτων, κινητών πραγμάτων συνολικής αξίας άνω των 10.000 ευρώ, μετοχών, ομολόγων, έντοκων γραμματίων, μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων και άλλων κινητών αξιών. Από το τίμημα πώλησης που εισπράχθηκε εντός του 2022 αφαιρείται το κόστος απόκτησης, δηλαδή το τίμημα που καταβλήθηκε σε κάποιο προηγούμενο έτος για την αγορά του περιουσιακού στοιχείου.
Για να αποδείξει ο φορολογούμενος την είσπραξη ποσού από την πώληση περιουσιακού του στοιχείου, πρέπει να έχει στη διάθεσή του και να προσκομίσει, εφόσον του ζητηθεί, κυρωμένο αντίγραφο συμβολαίου ή προσυμφώνου ή βεβαίωση του συμβολαιογράφου από τα οποία προκύπτουν τα χρηματικά ποσά που εισέπραξε. Για αγοραπωλησία αυτοκινήτων μεταξύ ιδιωτών αρκεί μία υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986 από τους δύο συναλλασσομένους.
Τα έσοδα από την πώληση περιουσιακών στοιχείων δηλώνονται στους κωδικούς 781-782 του Πίνακα 6 της φορολογικής δήλωσης.
9. Κάλυψη με κεφάλαια παρελθόντων ετών
Εισοδήματα και έσοδα που αποκτήθηκαν τα έτη προ του 2022, δεν ξοδεύτηκαν μέχρι τις 31-12-2021 και αναλώθηκαν εντός του 2022. Πρόκειται για τη μέθοδο κάλυψης τεκμηρίων μέσω «ανάλωσης κεφαλαίου παρελθόντων ετών».
Με την «ανάλωση κεφαλαίου», ο φορολογούμενος μπορεί να ανατρέξει στις φορολογικές δηλώσεις προηγούμενων συνεχόμενων ετών (όσων ετών θέλει) και να προβεί στις ακόλουθες ενέργειες:
* Να αθροίσει τα ποσά των πάσης φύσεως εισοδημάτων (από μισθούς, συντάξεις, ενοίκια, επιχειρήσεις, τόκους καταθέσεων, μερίσματα, υπεραξίες από πώληση μετοχών κ.λπ.) και τα ποσά των εσόδων από πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων τα οποία έχει αναγράψει στις δηλώσεις των παρελθόντων ετών.
* Από το άθροισμα εισοδημάτων και εσόδων προηγούμενων ετών που θα προκύψει, θα πρέπει, στη συνέχεια, να αφαιρέσει τα ποσά που ελήφθησαν υπόψη στις ίδιες φορολογικές δηλώσεις ως τεκμήρια διαβίωσης (για κατοικίες, Ι.Χ. αυτοκίνητα, πισίνες, σκάφη, υπηρετικό προσωπικό κ.λπ.), καθώς και τα ποσά που δήλωσε στις ίδιες δηλώσεις ότι δαπάνησε για να αποκτήσει περιουσιακά στοιχεία (ακίνητα, Ι.Χ. αυτοκίνητα, σκάφη, κινητά αντικείμενα μεγάλης αξίας κ.λπ.).
Το καθαρό ποσό που θα προκύψει από τις παραπάνω μαθηματικές πράξεις είναι το «κεφάλαιο» των προηγούμενων ετών που μπορεί ο φορολογούμενος να «σχηματίσει» και να εμφανίσει στην εφορία ως προϊόν αποταμίευσης. Από κει και πέρα, σε κάθε περίπτωση, από το «κεφάλαιο» που θα σχηματιστεί με τον τρόπο αυτό, ο φορολογούμενος μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα μέρος για να καλύψει την πρόσθετη διαφορά εισοδήματος που θα του προσδιορίσουν τα τεκμήρια.
Η αναλυτική καταγραφή όλων των παραπάνω ποσών (εισοδημάτων, δαπανών, καθαρού κεφαλαίου) μπορεί να γίνει χειρόγραφα σε ένα απλό φύλλο χαρτί ή ηλεκτρονικά σε πρόγραμμα Excel, με την μορφή ενός πίνακα εσόδων, δαπανών και καθαρού «κεφαλαίου».
Τα συνολικά ποσά των κεφαλαίων που αποκτήθηκαν μέχρι το τέλος του 2020 και αναλώθηκαν εντός του 2022 αναγράφονται στον κωδικό 787 του Πίνακα 6 της φορολογικής δήλωσης από τον υπόχρεο και στον κωδικό 788 του Πίνακα 6 από τη σύζυγο.
(*) Στις φετινές φορολογικές δηλώσεις θα ληφθούν υπόψη οι νέες αναπροσαρμοσμένες αντικειμενικές τιμές ζώνης που τέθηκαν σε ισχύ από την 1η-1-2022 κι όχι οι παλαιές που ίσχυαν μέχρι 31-12-2021.
Πηγή: Ελεύθερος Τύπος